რუსეთის მიერ სამოქალაქო თავისუფლებების გამუდმებით შევიწროება მკვეთრად გამწვავდა მას შემდეგ, რაც მოსკოვმა 2022 წლის თებერვალში უკრაინაში განახორციელა არაპროვოცირებული სრულმასშტაბიანი შეჭრა, როცა ასობით დისიდენტის, ჟურნალისტისა და პოლიტიკური აქტივისტის წინააღმდეგ აღიძრა საქმეები და ისინი ციხეში ჩასვეს ახალი დრაკონული კანონების მიხედვით, განაცხადა ადამიანის უფლებების დამცველმა ორგანიზაცია Human Rights Watch-მა (HRW) 7 აგვისტოს გამოქვეყნებულ ანგარიშში.
პრეზიდენტ ვლადიმირ პუტინის მთავრობის მიერ რუსეთის მოქალაქეთა ძირითადი უფლებების სისტემატური დარღვევა, რაც ათ წელზე მეტია გრძელდება, უკანასკნელი ორი წლის განმავლობაში გაძლიერდა, რის შედეგადაც არა მხოლოდ დისიდენტობა, არამედ რუსეთის საზოგადოებაში ღია კრიტიკული მსჯელობა იქცა დანაშაულად, რომელიც ისჯება, და ადამიანები იძულებული გახდნენ, დაეტოვებინათ ქვეყანა, ასობით სხვა პირი კი თვითნებური განაჩენებით გისოსებს მიღმა მოათავსეს ხანგრძლივი ვადებით, ნათქვამია ანგარიშში.
დოკუმენტში განხილულია რეპრესიული ზომები, რომლებიც მოსკოვმა გაატარა რვა სფეროში. ესენია: „უცხოეთის აგენტები“, საჯარო შეკრებები, საარჩევნო უფლებები, გამოხატვის თავისუფლება, სექსუალური ორიენტაცია და გენდერული იდენტობა, სახელმწიფო ღალატი და მსგავსი კონცეფციები, ისტორიული სიმართლე და განათლება.
HRW კანონს „უცხოეთის აგენტების“ შესახებ, რომელიც პირველად 2012 წელს იქნა მიღებული, საგანგებოდ გამოყოფს როგორც ყველაზე დრაკონულ ინსტრუმენტს კრემლის სამართლებრივ არსენალში და რომელიც გამოიყენება სამოქალაქო თავისუფლებების შეზღუდვისთვის. ანგარიშში აღწერილია, როგორ გაიარა ამ კანონმა თანდათანობით ევოლუცია - თავდაპირველად ამ კანონით იდევნებოდნენ არასამთავრობო ორგანიზაციები, შემდეგ არარეგისტრირებული ჯგუფები, მედიაორგანიზაციები, ჟურნალისტები და, 2022 წლისთვის, ყველა, ვისაც კი სახელმწიფო მიიჩნევდა „უცხოეთის გავლენის ქვეშ მყოფად“.
„კანონი მოწოდებულია იმისთვის, რომ ნებისმიერ პირს ან ორგანიზაციას, რომელიც დამოუკიდებლად აკრიტიკებს მთავრობას, ჩირქი მოსცხოს და ‘უცხოურად’ და, ამდენად, საეჭვოდ ან მოღალატედაც კი შერაცხოს“, - განაცხადა HRW-მ. ორგანიზაცია აღნიშნავს, რომ წლების განმავლობაში გამკაცრდა სასჯელიც და ის დღეისთვის მოიცავს ჯარიმებს, თავისუფლების აღკვეთას და ნატურალიზებული მოქალაქეებისთვის მოქალაქეობის ჩამორთმევას.
ფორუმი