მინტა ერთი პატარა დასახლებაა კამერუნში - აი, ისეთი, ქალები ხორკლიანი, ნაჯაფარი ხელებით სადილს რომ ამზადებენ და თან შვილებსაც ეალერსებიან, მამაკაცები კი დილაუთენია ცხვარ-ბატკანს მიერეკებიან ფეხის თრევით, ძროხები კუდის ფერდებზე ტყაპუნით ზმუიან და ბავშვები მხიარულობენ. მოკლედ, ერთი ჩვეულებრივი პატარა სოფელია, სადაც წუთისოფლის ჩარხი ისევე ტრიალებს, როგორც ნამდვილ სოფლურ ყოფას შეეფერება. სოფელი კი უსიმღეროდ ვის გაუგია? მით უმეტეს, აფრიკული. ჰოდა, საღამოობით, ოდნავ რომ აგრილდება, აქაურები სავახშმოდ სუფრას შლიან და რამე გლეხურსაც აღიღინებენ ხოლმე ისე, რომ მაგათ მოსმენას არაფერი სჯობს.
ადრე აქ ერთი ოჯახი ცხოვრობდა. ერთაოზ და მიზანა ბრეგვაძეების არ იყოს, მათზე ამბობდნენ, რა სჯობია იაუმაიალოლოებში ქეიფსო. დიახ, მეტად რთული გვარისანი ბრძანდებოდნენ, ბევრიც არაფერი ებადათ, თუმცა სოფელში ყველაზე მაგრად მღეროდნენ და ასე გაჰყავდათ წუთისოფელი.
ოჯახის ყველაზე უმცროს წევრს ბონა ერქვა. ბაბუამისი სახალხო მთქმელი, პოეტი და მუსიკოსი კაცი გახლდათ. შვილიშვილს თავის ხელობას ასწავლიდა, თანაც კოჭებში ატყობდა, მისგან თუ რა „მოხელე-ნაჩალნიკიც“ დადგებოდა. 5 წლის ბიჭი თავისი პატარა ხელისგულებით ყველაფერს უპარტყუნებდა, რასაც კი ხმა გაუდიოდა და რიტმის ისეთი საოცარი გრძნობა ჰქონდა, ბაბუას სიხარულისგან სულ სული უკაწკაწებდა - გვარში ეს მაინც ივარგებს და გენიალური მუსიკოსი დადგებაო.
პატარა ჭინკა ნებისმიერ ინსტრუმენტზე დაკვრას დანახვისთანავე ამუღამებდა. ბალაფონით დაიწყო და 11 წლის ასაკში ფლეიტაზე, დრამზე თუ გიტარაზე უკვე გამოცდილი მუსიკოსივით უბერავდა. პირველი გიტარაც თვითონვე დაამზადა. სიმების ფული რომ ვერ იშოვა, ამ ვერანამ ერთხელაც ველოსიპედის მუხრუჭის მავთულები მოიპარა, თავის „ჩანგურს“ გაუბა, ნელ-ნელა მომართა და შეუხმატკბილა ერთმანეთს.
ზოგჯერ ქალაქად მიდიოდა, იქაურ ბარებში დაძვრებოდა ხოლმე, ემანდ სადმე დასაკრავი ხომ არ გეგულებათო. ამ წანწალში იყო, ერთმა ფრანგმა რომ შეამჩნია, ჯაზ-კლუბის მფლობელმა, და ჯაზის დაკვრა შესთავაზა. „ეგ რა არიო?“ - ერთი კი უკითხავს თურმე პირდაღებულს. ის კი, ბედად, მაგარი მანიაკი აღმოჩნდა - ხუთასამდე ჯაზური დისკი ჰქონდა საფრანგეთიდან ჩამოტანილი და სათითაოდ ასმენინებდა. ბონა ასე გადაეყარა პასტორიუსს, უფრო ზუსტად კი, „დონნა ლის“ ჯაკოს შესრულებით, თავისი ჩვეული სიშმაგით რომ უკრავს სოლოს, რომლის შესრულებასაც მხოლოდ სიგიჟის საქმეებში მეტად ჩახედული მუსიკოსებიღა თუ ახერხებენ. ჰოდა, ამ თემამ სამუდამოდ განსაზღვრა ბონას მომავალიც, ინსტრუმენტს 2 სიმი წააცალა, ბას-გიტარად აქცია - მეც კარგი დარტყმული ვარ და ასე დაკვრას შევძლებო.
თვითნასწავლი ბონას ნიჭიერება უკვე ვახსენეთ, მაგრამ მარტო ნიჭითა თუ შრომისმოყვარეობით მუსიკაში შორს რომ ვერ წახვალ, ფაქტია. თანაც, პასტორიუსობა მწყემსობასთან შეთავსებით ნაკლებად გამოდის ხოლმე. შემდგომი პროგრესისათვის განათლებაც სჭირდებოდა და სულ სხვა სივრცეები - მაგალითად, ევროპა, სადაც ზღვა მუსიკალურ ინფორმაციას მიიღებდა, ტვინში დაამუშავებდა, გაითავისებდა და ახალ იდეებსაც გამოაცხობდა. ამიტომ საფრანგეთში წასვლაზე დაიწყო ფიქრი. თუმცა მამა კატეგორიული წინააღმდეგი გახლდათ - მუსიკოსები ნარკომანები, ლოთი-შფოთი გზასაცდენილი ტიპები არიან, დაიღუპებიო. ბონა კი კრავივით ბიჭი არასოდეს ყოფილა, მაინც თავისი გაიტანა და სულ მალე პარიზულ სცენაზე ააჟღერა თავისი ბასური ხაზი: 22 წლის ასაკში დიდიე ლოკვუდს, სალიფ კეიტასა და მანუ დიბანგოს „მოუხაზა“.
თუმცა მიტერანის მთავრობამ, 1604 ფრანგი ბას-გიტარისტი ისედაც უმუშევარი გვყავს, შენი რჩენის თავი არ გვაქვსო, და უარი უთხრა დროებითი ბინადრობის უფლების გაგრძელებაზე. ამერიკელმა გიტარისტმა მაიკ სთერნმა ივარგა, აშენდა მაგის ოჯახი, ბონას დახმარების ხელი გაუწოდა და ნიუ-იორკში წაიყვანა. ყველა ჯაზმენის გზა ხომ ისედაც მაქეთ მიდის და ამ გზაზე კი ვის არ გადაეყარა: ბობ ჯეიმსს, ლარი კორიელს, რენდი ბრეკერს, სთივ გედს, პეტ მეთენის, ბობი მაქფერინსა და, რა თქმა უნდა, დონ პეპეს - იმავე ჯო ზავინულს, რომელმაც თავისი ალბომები ბონასეული აფრიკული ხასიათებითა თუ მუსიკალური ფერებით გაამდიდრა.
ასე იქცა პატარა ბონა ბატონ ბონად - თანამედროვეობის ერთ-ერთ ყველაზე მაგარ ბას-გიტარისტად, რომელთანაც დაკვრა, საოცარი სიამოვნების გარდა, დიდი პატივიცაა. საკუთარი სოლოალბომებიც აქვს, სადაც რას არ გადაეყრები?! ნიუ-იორკულ ჯაზ-ფანკს, კარიბის კუნძულების რიტმებს, ბრაზილიურ, აფრიკულ მოტივებს, პარიზულ ეთნო-პოპს და, რა თქმა უნდა, ჯაკოსეულ გაფრენებსაც.
ბონა სოლოალბომებში მეტწილად კამერუნში გავრცელებულ ენებზე - „დუალასა“ და „ბანველეზე“ - მღერის შაშვი მგალობელივით. მართალია, ბევრს ვერაფერს გაიგებ, მაგრამ, როგორც თავად განმარტავს, ბავშვობის მოგონებებზე, ბაბუის მიერ მოთხრობილ თქმულებებსა და, უბრალოდ, ადამიანთა ყოფით ისტორიებზე მღერის. ნებისმიერ ამბავს მუსიკის ენაზე გადმოსცემს, რომელიც ლაღია, პოზიტიური, სინათლითა და სიკეთით სავსე, ამიტომაც მარტივი გასაგებიც.
ადრე აქ ერთი ოჯახი ცხოვრობდა. ერთაოზ და მიზანა ბრეგვაძეების არ იყოს, მათზე ამბობდნენ, რა სჯობია იაუმაიალოლოებში ქეიფსო. დიახ, მეტად რთული გვარისანი ბრძანდებოდნენ, ბევრიც არაფერი ებადათ, თუმცა სოფელში ყველაზე მაგრად მღეროდნენ და ასე გაჰყავდათ წუთისოფელი.
ოჯახის ყველაზე უმცროს წევრს ბონა ერქვა. ბაბუამისი სახალხო მთქმელი, პოეტი და მუსიკოსი კაცი გახლდათ. შვილიშვილს თავის ხელობას ასწავლიდა, თანაც კოჭებში ატყობდა, მისგან თუ რა „მოხელე-ნაჩალნიკიც“ დადგებოდა. 5 წლის ბიჭი თავისი პატარა ხელისგულებით ყველაფერს უპარტყუნებდა, რასაც კი ხმა გაუდიოდა და რიტმის ისეთი საოცარი გრძნობა ჰქონდა, ბაბუას სიხარულისგან სულ სული უკაწკაწებდა - გვარში ეს მაინც ივარგებს და გენიალური მუსიკოსი დადგებაო.
პატარა ჭინკა ნებისმიერ ინსტრუმენტზე დაკვრას დანახვისთანავე ამუღამებდა. ბალაფონით დაიწყო და 11 წლის ასაკში ფლეიტაზე, დრამზე თუ გიტარაზე უკვე გამოცდილი მუსიკოსივით უბერავდა. პირველი გიტარაც თვითონვე დაამზადა. სიმების ფული რომ ვერ იშოვა, ამ ვერანამ ერთხელაც ველოსიპედის მუხრუჭის მავთულები მოიპარა, თავის „ჩანგურს“ გაუბა, ნელ-ნელა მომართა და შეუხმატკბილა ერთმანეთს.
ზოგჯერ ქალაქად მიდიოდა, იქაურ ბარებში დაძვრებოდა ხოლმე, ემანდ სადმე დასაკრავი ხომ არ გეგულებათო. ამ წანწალში იყო, ერთმა ფრანგმა რომ შეამჩნია, ჯაზ-კლუბის მფლობელმა, და ჯაზის დაკვრა შესთავაზა. „ეგ რა არიო?“ - ერთი კი უკითხავს თურმე პირდაღებულს. ის კი, ბედად, მაგარი მანიაკი აღმოჩნდა - ხუთასამდე ჯაზური დისკი ჰქონდა საფრანგეთიდან ჩამოტანილი და სათითაოდ ასმენინებდა. ბონა ასე გადაეყარა პასტორიუსს, უფრო ზუსტად კი, „დონნა ლის“ ჯაკოს შესრულებით, თავისი ჩვეული სიშმაგით რომ უკრავს სოლოს, რომლის შესრულებასაც მხოლოდ სიგიჟის საქმეებში მეტად ჩახედული მუსიკოსებიღა თუ ახერხებენ. ჰოდა, ამ თემამ სამუდამოდ განსაზღვრა ბონას მომავალიც, ინსტრუმენტს 2 სიმი წააცალა, ბას-გიტარად აქცია - მეც კარგი დარტყმული ვარ და ასე დაკვრას შევძლებო.
თვითნასწავლი ბონას ნიჭიერება უკვე ვახსენეთ, მაგრამ მარტო ნიჭითა თუ შრომისმოყვარეობით მუსიკაში შორს რომ ვერ წახვალ, ფაქტია. თანაც, პასტორიუსობა მწყემსობასთან შეთავსებით ნაკლებად გამოდის ხოლმე. შემდგომი პროგრესისათვის განათლებაც სჭირდებოდა და სულ სხვა სივრცეები - მაგალითად, ევროპა, სადაც ზღვა მუსიკალურ ინფორმაციას მიიღებდა, ტვინში დაამუშავებდა, გაითავისებდა და ახალ იდეებსაც გამოაცხობდა. ამიტომ საფრანგეთში წასვლაზე დაიწყო ფიქრი. თუმცა მამა კატეგორიული წინააღმდეგი გახლდათ - მუსიკოსები ნარკომანები, ლოთი-შფოთი გზასაცდენილი ტიპები არიან, დაიღუპებიო. ბონა კი კრავივით ბიჭი არასოდეს ყოფილა, მაინც თავისი გაიტანა და სულ მალე პარიზულ სცენაზე ააჟღერა თავისი ბასური ხაზი: 22 წლის ასაკში დიდიე ლოკვუდს, სალიფ კეიტასა და მანუ დიბანგოს „მოუხაზა“.
თუმცა მიტერანის მთავრობამ, 1604 ფრანგი ბას-გიტარისტი ისედაც უმუშევარი გვყავს, შენი რჩენის თავი არ გვაქვსო, და უარი უთხრა დროებითი ბინადრობის უფლების გაგრძელებაზე. ამერიკელმა გიტარისტმა მაიკ სთერნმა ივარგა, აშენდა მაგის ოჯახი, ბონას დახმარების ხელი გაუწოდა და ნიუ-იორკში წაიყვანა. ყველა ჯაზმენის გზა ხომ ისედაც მაქეთ მიდის და ამ გზაზე კი ვის არ გადაეყარა: ბობ ჯეიმსს, ლარი კორიელს, რენდი ბრეკერს, სთივ გედს, პეტ მეთენის, ბობი მაქფერინსა და, რა თქმა უნდა, დონ პეპეს - იმავე ჯო ზავინულს, რომელმაც თავისი ალბომები ბონასეული აფრიკული ხასიათებითა თუ მუსიკალური ფერებით გაამდიდრა.
ასე იქცა პატარა ბონა ბატონ ბონად - თანამედროვეობის ერთ-ერთ ყველაზე მაგარ ბას-გიტარისტად, რომელთანაც დაკვრა, საოცარი სიამოვნების გარდა, დიდი პატივიცაა. საკუთარი სოლოალბომებიც აქვს, სადაც რას არ გადაეყრები?! ნიუ-იორკულ ჯაზ-ფანკს, კარიბის კუნძულების რიტმებს, ბრაზილიურ, აფრიკულ მოტივებს, პარიზულ ეთნო-პოპს და, რა თქმა უნდა, ჯაკოსეულ გაფრენებსაც.
ბონა სოლოალბომებში მეტწილად კამერუნში გავრცელებულ ენებზე - „დუალასა“ და „ბანველეზე“ - მღერის შაშვი მგალობელივით. მართალია, ბევრს ვერაფერს გაიგებ, მაგრამ, როგორც თავად განმარტავს, ბავშვობის მოგონებებზე, ბაბუის მიერ მოთხრობილ თქმულებებსა და, უბრალოდ, ადამიანთა ყოფით ისტორიებზე მღერის. ნებისმიერ ამბავს მუსიკის ენაზე გადმოსცემს, რომელიც ლაღია, პოზიტიური, სინათლითა და სიკეთით სავსე, ამიტომაც მარტივი გასაგებიც.
