ბლოგები

ჯერჯერობით გიგი თევზაძის დამკვიდრებულ სიტყვა ”უმსჯელობას” ბრჭყალებში ვსვამ. არადა ძალიან მომწონს და ძალიან მინდა მოვხსნა ეს იდიოტური ბრჭყალები. სიტყვაც მომწონს და ისიც, რასაც ეს სიტყვა აღნიშნავს. უფრო ზუსტად რომ ვთქვათ, მომწონს, როგორ აღნიშნავს აკვიატებულ აზრს და ტვინის სიჯიუტეს - რაღაცნაირი თვითირონიით. ”ჩემი უმსჯელობაა” - ამას რომ ვამბობთ, თითქოს საკუთარ თავს დავცინით და ვაღიარებთ, რომ ჩვენც ადამიანები ვართ, ჩვენც გვახასიათებს სისუსტეები... აი, ლუის ბუნუელისა არ იყოს; აიღო და ორ დიდ კატეგორიად დაყო ის, რაც უყვარს და ის, რაც სძულს. არადა თავის ფილმებში ბუნუელი არასდროს ყოფილა კატეგორიული და არც განსაკუთრებული სიყვარული თუ განსაკუთრებული სიძულვილი გამოუხატავს რაღაცის ან ვიღაცის მიმართ.

მაგრამ ცხოვრებაში სულ სხვანაირი იყო - ცოტა სექსისტი, ცოტა ჰომოფობი, ცოტა შურიანი, ცოტა მატყუარა. ამ ყველაფერს აღიარებდა (როგორც ”უმსჯელობას”), თავის თავს ებრძოდა და შემოქმედებაში (!) ახერხებდა ”უმსჯელობებისგან” განთავისუფლებას. ამიტომაც მიყვარს ბუნუელი; არასდროს მორალისტობს, არასდროს კეკლუცობს, არასდროს ”გვიკითხავს სახარებას”, რადგანაც იმ მგლისა არ იყოს, მასაც ”ცხვრისკენ გაურბის თვალი”.

პირველმა იმან მესროლოს ქვა, ვისაც ”უმსჯელობები” არ ახასიათებს! ჰოდა, მოდით ამ 1 მაისს, გაზაფხულისა და სოლიდარობის ამ მშვენიერ დღეს, გავუზიაროთ ერთმანეთს ჩვენი ”უმსჯელობები”.

ჩემით დავიწყოთ. ერთი კვირის წინ ჩემი პროფილის დეაქტივაცია მოვახდინე. უბრალო მიზეზით - რთულ გადაცემას ვამზადებთ რუმინეთის რევოლუციაზე და ეს ფეისბუკი ძალიან მაცდენდა. ამას დაემატა ჩემი ძველი სისუსტე, რომელსაც ასევე შეიძლება ვუწოდოთ ”უმსჯელობა” - მსოფლიო ჩემპიონატი ფიგურულ სრიალში, რომელმაც მთლიანად გადამისროლა ფიგურული სრიალის ფრანგულ და რუსულ ფორუმებზე.

რამდენადაც ვიცი, ფეისიბუკს არა აქვს ფუნქცია, რომლითაც შეგიძლია აუხსნა მეგობრებს, რატომ ხურავ პროფილს. დატოვო ეს სტატუსი და ისე წახვიდე. ამიტომაც ჩემი ერთკვირიანი არდადეგები ზოგიერთმა ეჭვიანმა მეგობარმა ასე გაიგო: ”გოგი გვახარიამ მეგობრების სიიდან ამომშალა”, ”გვახარიამ დამბლოკა”.. ოჰ, ეს პრეტენზიული, ქედმაღალი გვახარია განსხვავებულ აზრს რომ ვერ იტანს და ამავე დროს, განსხვავებულობას ქადაგებს!

ახლა ეჭვიანი მეგობრები აღიარებენ, რომ დროზე ადრე გამოიტანეს დასკვნები. ჯერ შერცხვებათ, მერე კი გაიზიარებენ, რომ ემოცია (და კლავიატურაზე მპოსტავი თითები) ტვინს წინ არ უნდა უსწრებდეს. ბაბუაჩემისა არ იყოს; მეუბნებოდა ხოლმე ”ჯერ გაიგე რა ხდება და მერე გამოიტანე დასკვნები.”

ეტყობა, ბავშვობიდან მახასიათებდა ”უმსჯელობები”.. ბავშვობაში რა მჭირდა არ მახსოვს. ახლა კი ნამდვიალად ვიცი - 1. ქართველი ქალი საჭესთან, როგორც წესი, სახიფათოდ არღვევს წესებს და ქმნის ავარიულ სიტუაციას 2. ანდრეი ტარკოვსკის ქართველი თაყვანისმცემლები არჩევნებში ხმას მისცემენ ან ”ქართულ პარტიას”, ანდა ქალბატონ ნინო ბურჯანაძეს (ზურაბ ნოღაიდელს) 3. სააკაშვილის მომხრეებს აუცილებლად მოეწონებათ ”ჭამა და სექსი” 4. ჟულიეტ ბინოშის ქართველი ფანების აბსოლუტური უმრავლესობა ვაკეში, ან ვერაზე ცხოვრობს 5. ცხვირმოჭრილი და ტუჩდაბერილი ქალი და კაცი ვერასდროს იგრძნობს, მაგალითად, აი ამ მუსიკის გენიალურობას 6. ქართველი ჰომოფობი კაცები ლატენტური გეები არიან (და არა მარტო ლატენტურები) 7. ყველა, ვისაც ჰგონია, რომ ”პატრიარქი იხსნის საქართველოს”, წარმართული ვნებებით ცხოვრებს და ქრისტიანობასთან იმდენი აქვს საერთო , რამდენიც ბორჯომში, დასასვენებლად ჩასულ პეტრე ჩაიკოვსკის - ქართულ კულტურასთან 8. ადამიანები, რომელთაც ფეისბუკის ”ფავორიტ გვერდებში” აღიშნული აქვთ ”ყვითელი ტელეგადაცემები” და, მით უმეტეს, ისინი, ვინც ამართლებს ამ გადაცემების არსებობას, ვერ იქნებიან ჩემი ფრენდები, რადგანაც, დიახაც, დარწმუნებული ვარ, რომ ეს გადაცემები აძლიერებენ და ამრევლებენ ”უმსჯელობებს” ჩვენს ისედაც დაკომპლექსებულ სივრცეში, აფერხებენ პროგრესს და ფიტავენ ქართველი მაყურებლის ტვინებს.

ეს ყველაფერი მხოლოდ ნაწილია აკვიატებული აზრების იმ სიისა, რომელსაც მთლიანად გაგაცნობდით, ეგზიბიციონისტური ვნებები რომ მახასიათებდეს და მიყვარდეს გულის ბოლომდე გადაშლა. თანაც კარგად მაქვს გააზრებული - ”უმსჯელობის” ტვირთისგან ადამიანი აუცილებლად განთავისუფლდება, თუკი მეტი გულისყურით გაიზარებს ამ ცრურწმენებს. განთავისუფლების ეს პროცესი რაღაც განსაკუთრებულ სიამოვნებას მიანიჭებს. მაგრამ განთავისუფლების ეს პროცესი გარკვეული თვალსაზრისით მისი თვითმკვლელობაც იქნება - ”უმსჯელობებზე” უარის თქმა იდენტურობაზე, მის განსხვავებულობაზე იმოქმედებს. ამიტომაც ეს ”უმსჯელობანი” გარკვეული დოზით საჭიროცაა იმისთვის, რომ დავრჩეთ ადამიანები - სუსტები, დაუხვეწავები, ჩვენი აკვიატებებით ცოტა სასაცილონი. ეს ”უმსჯელობანი” ქმნიან იმას, რასაც სიცოცხლე ჰქვია და რაც ბევრად უკეთესია, ვიდრე სიკვდილი და თვითმკვლელობა!

ადამიანთა სისუსტის ასეთი გამართლება, ბუნებრივია, გაგაკვირვებთ იმისგან, ვინც იმავე ფეისბუკში ყველას არ იმეგობრებს და სასწრაფოდ შლის მეგობრების სიიდან თუნდაც ”ყვითელი შოუს” ადვოკატებს. ასევე შლის იმათ, იდენტობის პრობლემა ბოროტი ბიძიების და დეიდების - ბურჟუა-ლიბერალების შემოგდებული რომ ჰგონიათ, რათა ხალხმა, მათი პარანოიული ტვინის მტკიცებით, ვეღარ დაინახოს, როგორ იხოცებიან შიმშილით ქართველები...

მაგრამ, აკი გითხარით, მე თქვენზე უფრო სუსტი ვარ. თანაც აბსოლუტურად დარწმუნებული იმაში, რომ სიხარბე კლავს და ეს ჩემი 2 000 მეგობარი ფეისბუკზე სრულიად საკმარისად მიმაჩნია აზრთა გაზიარებისთვის, ინფორმაციის მიღებისთვის, ურთიერთობებისთვის.

არც ”კლასიკურ ლიბერალად” მივიჩნევ თავს. ცხოვრებაში მგონი ერთადერთი კრედო მაქვს: ”მე არ ვარ კაცობრიობის მეგობარი, მე მისი მტრის მტერი ვარ”. ეს ჰენრი ჰეველოკ ელისის ცნობილი ციტატის ინტერპრეტაციაა - ლეონარდოზე თქვა: «...Leonardo is the foe, not of man, but of the enemies of man”... და კარგად თქვა: ადამიანი ”არ ვარგა”, მაგრამ ის კიდევ უფრო არ ვარგა, ვინც ადამიანს ამ დაუხვეწაობის გამო ებრძვის და ვისაც არ სჯერა, რომ ადამიანი უკეთესი გახდება, თუკი პირველ რიგში თავის დაუხვეწაობას, თავის ”უმსჯელობებს” აღიარებს.

ამიტომაც, ძვირფასო ფეისბუკელო ფრენდებო, წაშლილებო, დაბლოკილებო, ჩემი ახირებების მსხვერპლნო... ამ ბლოგის მკითხველებო, ჩემო თანამოაზრეებო და ოპონენტებო, მელანქოლიკოსებო და ანონიმებო, მოდით, გავიხედ-გამოვიხედოთ - ვნახოთ, რამდენი გემრიელი ცხვარია ჩვენს გარშემო!

ჯერ გავიგოთ და მერე გამოვიტანოთ დასკვნები!

ხანდახან როგორი ადვილია ადამიანების ერთგანზომილებიან სქემებში მოქცევა - განსაკუთრებით მაშინ, როცა ისინი იოლად ესადაგებიან ჩვენთვის სასურველ, ოპტიმისტურ ინტერპრეტაციებს.

ასე დამემართა რამდენიმე კვირის წინ, როცა გადაცემა “ნიჭიერში” ლერი ბექაურის გამოსვლა ვნახე - მის მიერ შესრულებული “აზიური ცეკვა”. აღტაცებული ვიყავი. სქემა ძალიან იოლად მოვარგე - გაბედული მეამბოხე, გენდერული ნონკონფორმისტი გამოდიოდა აუდიტორიის წინაშე, რომელიც, წინასწარვე ცხადზე ცხადი იყო, რომ მის მიმართ ბანალური ჰომოფობიით განიმსჭვალებოდა. ასეც მოხდა - ჟიურის ერთი წევრის და დარბაზში მყოფი რამდენიმე ადამიანის გარდა, აუდიტორია მოზღვავებული ენერგიით შეუდგა კოლექტიური სიძულვილის დემონსტრირებას. ის კი ამ სიძულვილს არათუ არ შეუშინდა, პირიქით - ამაყად წარმოაჩინა თავისი ინდივიდუალობა და განსხვავებულობა.

ლერი ბექაური მანამდეც მყავდა ნანახი ტელევიზიით, “ნიჭიერმა” კი საბოლოოდ გამიმყარა აზრი, რომ ის ჰომოფობთა მთავარი შიშის განსხეულება იყო. შიშის, რომ ჰომოსექსუალები არა მხოლოდ არსებობას ბედავენ, არამედ თავს კომფორტულადაც გრძნობენ და არც თავიანთი ინდივიდუალობის ღიად დემონსტრირებას ერიდებიან. აღშფოთებისგან აბობოქრებული, პროგნოზირებადი, ნაცრისფერი დარბაზის წინაშე იდგა გამორჩეული და ფერადოვანი ფიგურა და თვალს უშიშრად უსწორებდა მისკენ მიმართულ, ჯგუფურ სიძულვილს.

ამ გამოსვლიდან ცოტა ხანში კი ლერი ბექაურმა თავის სექსუალობას საჯაროდ, ერთ ტოკშოუში, “სიმახინჯე” უწოდა.

არა, “სქემა” არ დამნგრევია. ლერი ჩემთვის მაინც გაბედულების მაგალითად რჩება. მაგრამ ის კი ნათლად გამოჩნდა, რომ ინდივიდის მხრიდან ჯგუფური სიძულვილის “გადალახვის” ნარატივი უფრო მიამიტური ოცნება და ოპტიმისტურად-მაღალფარდოვანი მითია, ვიდრე ფაქტი, რომელსაც ადვილად შეხვდები რეალურ ცხოვრებაში.

როგორი ძლიერი და ნონკონფორმისტული ბუნებაც არ უნდა ჰქონდეს, მაინც ძალიან ძნელია ადამიანი უვნებლად გადაურჩეს გამუდმებულ, სისტემურ დისკრიმინაციას და მარგინალიზაციას - ფაქტს, რომ რაც მისთვის ბუნებრივზე ბუნებრივია, სხვები გადახრას, გარყვნილებას და ცოდვას უწოდებენ. ამ სიძულვილს ხომ ჩვენში ფართო გასაქანი აქვს: “პიდარასტების”, “ცისფრების”, “მამათმავლების” ლანძღვა, დაგმობა და დაცინვა ყველაზე მოკლე და ეფექტიანი გზაა, რომ “კაცად” გამოჩნდე და საკუთარი მორალური სახის დემონსტრირებაც მოახდინო. თუ გიფიქრიათ, რას განიცდის თორმეტიოდე წლის ბიჭი, რომელიც თანაკლასელების, ამხანაგების, ხშირად საკუთარი მამის მხრიდანაც მუდმივი დაცინვის ობიექტია იმის გამო, რომ საკმარისად “მამაკაცურ” ჟესტიკულაციას და მიხრა-მოხრას ვერ ფლობს და მათ თვალში სათანადოდ ვერ ასრულებს „კაცის“ როლს? რას გრძნობს ადამიანი, რომლისთვისაც ლამის ყოველდღიურობას წარმოადგენს დამამცირებელი განცხადებების სმენა პოლიტიკოსების, საზოგადოებრივი ფიგურების, ჟურნალისტების მხრიდან? როგორი გადასატანია, ყველაზე დაუცველი არსებების - ბავშვების - საფრთხედ როცა გსახავენ და გამუდმებით აძლიერებენ უსაფუძვლო და შეურაცხმყოფელ შიშებს, თითქოს ჰომოსექსუალებს ჰეტეროსექსუალებზე მეტად „ახასიათებდეთ“ ბავშვებზე ძალადობა? ან როგორი შეგრძნებაა იმის ყურება, ერთ-ერთი ყველაზე გავლენიანი ინსტიტუტის - ეკლესიის - წარმომადგენლები როგორ აღვივებენ კოლექტიურ პარანოიას არარსებული “გეი-აღლუმის” წინააღმდეგ ლამის ჯვაროსნული ლაშქრობის მოწყობით, კუდიანებზე ნადირობის სტილში? (რელიგიის სახელით მოქმედი პუბლიცისტების სტატიებში ნამდვილად ბევრ უცნაურობას შეხვდებით - მაგალითად, ჰომოსექსუალობის ტერორიზმთან შედარებას - თუმცა ახლა რელიგიური პრესის თავისებურებებზე საუბარი შორს წაგვიყვანს).

ასეთმა მტრულმა და სიძულვილით დამუხტულმა გარემომ ადამიანზე მართლა შეიძლება დამანგრეველი გავლენა იქონიოს - და ლერის მსგავსად ათქმევინოს, რომ “მახინჯია” და „ბუნებრივად დაჩაგრული“. საბედნიეროდ, ყოველთვის ასე არ ხდება. ის ადამიანები, რომელთა სექსუალობა არ ესადაგება „ნორმატიულად“ დადგენილ ჩარჩოებს, მაინც ახერხებენ ნეგატიური გამოცდილების დაძლევას და იმის ზუსტად და სწორად დანახვას, რომ პრობლემა მათში კი არა, გარემოში და საზოგადოებაშია; ახერხებენ სიყვარულს, ბედნიერებას, ამაყ და ღირსეულ ცხოვრებას. მაგრამ ამის მიღწევა რთულია - როგორც გამოჩნდა, ისეთი გაბედული და ძლიერი ინდივიდებისთვისაც კი, როგორიც ლერი ბექაურია.

ამის მიზეზი შეიძლება ისიც იყოს, რომ ლერი - უფრო სწორად მისი იერსახე, მისი გენდერული ნონკონფორმიზმი და ხაზგასმული „განსხვავებულობა“ - განსაკუთრებით ადვილად ხდება სტერეოტიპიზაციის და მარგინალიზაციის ობიექტი. ცხადია, გენდერ-მეამბოხეობის გარდა ჰომოსექსუალად „ყოფნის“ სხვა ბევრი ფორმაც არსებობს; „მამაკაცურობის“ და „ქალურობის“ წინასწარ დადგენილ და მკაცრად გამიჯნულ როლებს ყველა ლერის მსგავსად არ, ან ვერ უჯანყდება - და ალბათ არც თავად ლერია ექსტრავაგანტული მეამბოხე ყველა სიტუაციაში. მაგრამ დომინანტურმა, მეინსტრიმულმა კულტურამ „ჰომოსექსუალის“ ერთგანზომილებიანი, კარიკატურული სტერეოტიპის შესაქმნელად სწორედ ეს იერსახე გამოიყენა. გენდერული მეამბოხეობა „მანერულობად“ იქცა; განსხვავებულობა - ექსცენტრულობად. მედიასა და პოპკულტურაში ფართოდ გავრცელებული სტერეოტიპით ჰომოსექსუალი ეგზოტიკურ „სხვად“ მოგვევლინა - რამაც, ბუნებრივია, ჰომოფობიის კლებას ნაკლებად შეუწყო ხელი.

მე, მაგალითად, მიჭირს იმის წარმოდგენა, როგორი რეაქცია მექნებოდა, ჩემი სექსუალობის თუ სოციალური რეალობის შესახებ ინფორმაციას, ინტუიციას და მგრძნობელობას მოკლებულმა ტელეწამყვანმა თვალებში რომ ჩამხედოს და გამომიცხადოს, არ მინდა ჩემს შვილს „ბევრი“ შენნაირი მეგობარი ჰყავდესო. ცალკე თემაა ტელეწამყვანის მორალისტურ-ქედმაღლური მონოლოგი „ამ ადამიანების“ შესახებ - რომ მათ, თურმე, “არასოდეს სთხოვენ სიმართლის თქმას“ და ბევრ მათგანს თავი ჰეტეროსექსუალადაც კი მოაქვს. თითქოს ჩვენი საზოგადოება სიმართლეს, მრავალფეროვნებას და ინდივიდუალურ ბედნიერებას ყველა პირობას უქმნიდეს, „ეს ადამიანები“ კი გაურკვეველი მიზეზებით ფარისევლობდნენ.

სინამდვილეში, ცხადია, ყველაფერი პირიქითაა. „არაფერს ვერჩი, იყვნენ, ოღონდ თავისთვის“ - აცხადებენ ჩვენი საზოგადოების „ტოლერანტული“ წევრები - სექსუალობაზე და, მით უფრო, ჰომოსექსუალობაზე საჯარო სივრცეში საუბრის ყველაზე მორიდებულ მცდელობასაც კი, როგორც წესი, „ჰომოსექსუალიზმის პროპაგანდად“ შერაცხავენ. ტელეწამყვანმა „პროპაგანდას“ სინონიმიც კი მოუძებნა - „ამ თემის მოდურობა“, რომელიც „საფრთხეს“ შეიძლება შეიცავდეს.

სექსუალობის რომელიმე გამოვლინების „პროპაგანდა“ ან „მოდურობა“ როგორ ხდება, მართლა არ ვიცი. მაგრამ დახავსებულ შიშებთან და სიძულვილით დამუხტულ შეხედულებებთან ბრძოლა რომ სწორედაც ინფორმაციის გავრცელებით არის საჭირო, ეს აშკარაა. ინფორმაციის, რომ ჰომოსექსუალობა არც „გადახრაა“, არც “სიმახინჯე” და არც “არჩევანი”, რომელსაც ადამიანი მოცალეობის ჟამს აკეთებს - თითქოს საქმე რესტორნის მენიუსთან გვქონდეს. ინფორმაციის, რომ ადამიანის ბუნება, მისი სექსუალობა რთულია და კომპლექსური - და მას მრავალნაირი ვარიაცია თუ გამოვლინება აქვს.

იმის თქმა, რომ ინფორმაციის გავრცელება კოლექტიურ ჰომოფობიას საბოლოოდ “აღმოფხვრის”, მორიგი მიამიტურად ოპტიმისტური სქემა იქნებოდა. ჰომოფობია ხომ, როგორც წესი, ირაციონალური, გაუაზრებელი შიშების ნაკრებს წარმოადგენს - მძვინვარე ჰომოფობთა დიდ უმრავლესობას ძალიან გაუჭირდება რაციონალურად დაგისაბუთოთ, რატომ სძულს, ან, სულაც, ასეთი ვნებით რატომ აღელვებს სხვების სექსუალობა.

მაგრამ რაღაცები აუცილებლად შეიცვლება. სხვა თუ არაფერი, იმას მაინც შევძლებთ, რომ რეალობას გარკვეული დისტანციიდან შევხედოთ და გადავწყვიტოთ, რა ითქმის საზოგადოებაზე, რომელიც ლაღად და გაბედულად მოცეკვავე ადამიანს კოლექტიური და დაუფარავი სიძულვილით ხვდება; მაგრამ როცა თავად მას ათქმევინებს, რომ „მახინჯია“, მქუხარე ტაშს შემოსცხებს.