„დასაბამიდან მოყოლებული დღემდე არც დასავლეთში და არც აღმოსავლეთში არ ყოფილა მტერი, რომელიც შეძლებდა ჩვენი ნების სიმაღლეზე დამდგარიყო. იმ ნებისა, რომელსაც გამარჯვება ჰქვია.“ აი, ასეთი პათეტიკური სიტყვებით მიმართავს იოჰან პფლუგბაილი, ვერმახტის ერთ-ერთი მესამეხარისხოვანი დივიზიის მეთაური, თავის ჯარისკაცებს 1941 წლის 21 ივნისს. 22 ივნისს ვერმახტის ეს დივიზია საბჭოთა კავშირის ტერიტორიაზე შეიჭრება. 27 ივნისს, ერთი გასროლის გარეშე, პფლუგბაილის დივიზია ბელოსტოკში შევა. ადგილობრივი მოსახლეობა პფლუგბაილს პურით და მარილით შეეგებება სასტუმრო „რიცის“ წინ. 28 ივნისს პფლუგბაილი მადლობას გამოუცხადებს თავის დივიზიას და რამდენიმე სამხედროს დააჯილდოებს. დააჯილდოებს არა რაიმე სამხედრო გმირობის გამო (ქალაქი ხომ გასროლის გარეშე აიღეს!), არამედ წინა დღეს ქალაქის ქუჩებსა და სინაგოგაში ორი ათასი ებრაელის დახოცვისათვის.
1941 წლის 22 ივნისს, პფლუგბაილის დივიზიის მსგავსად, სამი მილიონი გერმანელი ჯარისკაცი დაადგება სისხლით, სიცხითა და ოფლით გაჟღენთილ გზას. როგორც ჯოზეფ კონრადის ცნობილი რომანის გმირი ჩარლზ მარლოუ აღმა აუყვება მდინარე კონგოს, რომელიც მას ჯოჯოხეთის სამეფომდე მიიყვანს, ისე გაეშურება სამი მილიონი ჯარისკაცი წყვდიადის შუაგულისკენ. და როგორც პფლუგბაილის დივიზია, ეს სამი მილიონი ჯარისკაცი სულ რამდენიმე კვირაში გადაიქცევა ისეთი დანაშაულებრივი არმიის წევრად, როგორიც კაცობრიობის ისტორიას ჯერ არ ენახა.
ბელოსტოკში ებრაელების ხოცვა-ჟლეტიდან სულ რაღაც ერთ კვირაში, ნკვდ-ს ოფიცრები დააპატიმრებენ დასავლეთის ფრონტის მთავარსარდალ დმიტრი პავლოვსა და მის გენერლებს. ორდღიანი საშინელი წამების შემდეგ, ერთ დროს გმირად ცნობილი პავლოვი აღიარებს ყველაფერს, რასაც მას ლევ მეხლისი, სტალინის ეს წითელი ტორკემადა მოსთხოვს - რომ ფრონტი „გაუხსნა გერმანელებს“, რომ ე.წ. „ფაშისტურ-ტროცკისტული შეთქმულების“ წევრი იყო და აშ. დაპატიმრებიდან სულ რამდენიმე დღეში პავლოვს და მის გენერლებს დახვრეტენ. მათ ოჯახის წევრებს კი ციმბირში გადაასახლებენ.
ბელოსტოკში პფლუგბაილის დივიზიის მოქმედება და მოსკოვში პავლოვისა და მისი გენერლების დახვრეტა იქნება ის ორი ფერი, რომლითაც ოპერაცია „ბარბაროსას“ ფრესკა დაიხატება: 22 ივნისს ერთის მხრივ ვერმახტი მისცემს დასაბამს კოლონიზაციისა და განადგურების ომს; მეორე მხრივ კი ვერმახტისა და სტალინის ტერორს შორის მოქცეული საბჭოთა კავშირის მოსახლეობა დაიწყებს სისხლისგან დაცლას.
ოპერაცია „ბარბაროსას“ ექვსთვე-ნახევრის განმავლობაში ხუთ მილიონზე მეტი ბავშვი, ქალი და მამაკაცი იქნება მოკლული. ათასი ადამიანი ყოველ საათში, განუწყვეტლივ, დღე და ღამე, იქნება განადგურებული ორასი დღის განმავლობაში. ოპერაცია „ბარბაროსას“ ეს ორასი დღე იქნება არა მხოლოდ მეორე მსოფლიო ომის, არამედ მთელი ომების ისტორიის ყველაზე ლეტალური დღეები. ამ ორასი დღის ფონზე დანტეს საკუთარი ჯოჯოხეთი სამოთხედ მოეჩვენებოდა.
მაგრამ ოპერაცია „ბარბაროსას“ განსაკუთრებულობა ამით არ ამოიწურება: რელიგიური ომების შემდეგ სამხედრო კონფლიქტი არასდროს ყოფილა ასე იდეოლოგიზებული. მოწინააღმდეგეების პოლიტიკური ხედვა არასდროს ყოფილა ასე მძაფრად მითოლოგიზებული. იუდაურ-ბოლშევიკური მითის დაპირისპირება კაპიტალისტური სამყაროს შეთქმულებასთან პირდაპირ განაპირობებს როგორც სამხედრო ოპერაციების ბუნებას, ისე დიპლომატიასა და ომის საბოლოო მიზნებს.
თუმცა, შესაძლებელია, რომ ბარბაროსას ოპერაციის ყველაზე საშინელი პარადოქსი სულ სხვაგან იძებნება... 1941 წლის 22 ივნისამდე სტალინის საბჭოთა კავშირი წარმოადგენდა ისეთ სუიციდურ სისტემას, რომლის დღეები დათვლილი იყო. მხოლოდ ჰიტლერს და მის არმიას შეეძლო სტალინისა და ბოლშევიკების მიერ შექმნილი სუიციდური სახელმწიფოსთვის სიცოცხლის გახანგრძლივება, მხოლოდ ნაცისტების მიერ წარმოებულ რასობრივ ომს შეეძლო საბჭოთა კავშირში არსებული უთვალავი ანტიბოლშევიკური „ნაღმის“ განეიტრალება.
ოპერაცია „ბარბაროსას“ ყველაზე დიდი და საშინელი პარადოქსი სწორედ ეს არის: მხოლოდ ჰიტლერის ტიპის მტრის წინააღმდეგ იყო სტალინის რეჟიმი მომზადებული. მხოლოდ ნაცისტების მიერ მართულ ასეთ ბარბაროსულ ომს შეეძლო სტალინური ტირანიის გადარჩენა. როგორც ვასილი გროსმანის ცნობილი რომანის ერთი გმირი იტყვის: „ჩვენი ბედი, რომ გერმანელებმა მუჟიკს ერთ წელიწადში უფრო შეაძულეს თავი, ვიდრე კომუნისტებმა 25 წლის განმავლობაში“.
ალბათ ამიტომ უკავია ოპერაცია „ბარბაროსას“ განსაკუთრებული ადგილი მსოფლიოს ისტორიაში. ალბათ ამიტომ არ ჰყავს ბადალი წყვდიადის შუაგულისკენ მოგზაურობას.