2008 წლის ომის შემდეგ, საოკუპაციო ხაზისპირა სხვა სოფლებისგან განსხვავებით, ზარდიაანთკარელებს რამდენიმე წელიწადი დასჭირდათ თავიანთ სახლებში დასაბრუნებლად, რისი მიზეზიც იყო ის, რომ ტერიტორია სრულიად უკონტროლო იყო. ხელისუფლებამ დევნილებს დროებითი საცხოვრებელი გორის საბავშვო ბაღებში გამოუყო. როგორც კი ტერიტორიაზე საქართველოს პოლიციის საგუშაგო გაჩნდა, ზარდიაანთკარებელმა შეძლეს სახლებს დაბრუნებოდნენ. სახლები იყო გაძარცვული, დამწვარი. სოფელი საოკუპაციო ხაზით ორად არის გაყოფილი. სოფლის ტერიტორიის ოკუპირებულ ნაწილს - 5 ჰექტარს რუსი სამხედროები აკონტროლებენ. 4-5 ოსური ოჯახი ოკუპირებულ ტერიტორიაზე მოხვდა. რამდენიმე ოსური ოჯახი დღესაც საქართველოს მიერ კონტროლირებულ ტერიტორიაზე ცხოვრობს:
„ძალიან კარგი ურთიერთობა გვაქვს. ერთი მეორის ჭირით და ლხინით ვცხოვრობთ. არც ისინი არიან დიდად მოხარულები ამ სიტუაციით. ჩვენს შორის არავინ უნდა ჩამდგარიყო და რაც მოხდა, დიდი შეცდომა იყო“,
ამბობს რადიო თავისუფლების ეთერში ზარდიაანთკარის მკვიდრი, იძულებით გადაადგილებულ ქალთა ასოციაცია „თანხმობის“ წევრი ციცინო ელიკაშვილი და სოფელში დაბრუნებას იხსენებს:
„თავიდან დავიწყეთ ცხოვრება. სახლები - მთლიანად გაძარცვული, ზოგის - მთლიანად დამწვარი, ზოგის - ნაწილობრივ. ელემენტარული მოხმარების საგნებიც კი აღარ იყო დარჩენილი. სოფლის მოსახლეობა ძირითადად სოფლის მეურნეობით ცხოვრობს. ოჯახი არ იყო, მსხვილფეხა საქონელი არ ჰყოლოდა და ფრინველი. ომის დროს მხოლოდ თავის გადარჩენაზე ვფიქრობდით და რომ დავბრუნდით, საქონელი სადღა დაგვხვდებოდა. ვაშლის ბაღები მოუვლელობით განადგურებული იყო. ახლიდან მოგვიწია ცხოვრების დაწყება, ცარიელი ხელებით. ერთადერთი „წითელი ჯვარი“ შემოვიდა, დაეხმარა მოსახლეობას და იყიდეს პატარა მინი-ტრაქტორები“.
ციცინო ელიკაშვილის თქმით, სახელმწიფომ სოფელში ბუნებრივი გაზი შეიყვანა, სასმელი და სარწყავი წყლით უზრუნველყო და აღადგინა განათება. რა უჭირთ დღეს ზარდიაანთკარელებს?
„დღემდე ვთხოულობთ სახლების რეაბილიტაციას. ეს არის ყველაზე დიდი გაჭირვება ამ სოფლის მოსახლეობისთვის. 33 ოჯახზეა ლაპარაკი, რომელთა სახლების სახურავები არის დაზიანებული. ჩემი სახლი ნახევრად დამწვარია, ზოგის - მთლიანად დამწვარი და აი, ამ დამწვარ სახლებში გვიწევს ცხოვრება. დამწვარი და ნახევრად დამწვარი არის სულ 5 ოჯახის სახლები. სხვა სახლების სახურავებია დაზიანებული. თითქმის ყველა მცხოვრებს უნდა სახლების რეაბილიტაცია.
კომისია შემოვიდა, აპირებდნენ რეაბილიტაციას. რა ვიცი, პრობლემას პრობლემა ემატება და ამ კოვიდინფექციის გამო ისე დაკნინდა ჩემი გადასახედიდან ქვეყანა ეკონომიკურად, რომ იმედი აღარ მაქვს ამის“.
სოფელში დღეს უმეტესად საპენსიო ასაკის ადამიანები ცხოვრობენ, რადგან იქ ახალგაზრდებისთვის არაფრის პერსპექტივა არ არის:
“აქ ომამდეც არ იყო არც სკოლა, არც საბავშვო ბაღი, არც მაღაზია. სოფელ მერეთის სკოლით სარგებლობს ჩვენი მოსახლეეობა. მაღაზიაც იქ არის, ამბულატორიაც. კილომეტრია იქამდე. ხანდაზმულებისთვის ჭირს მაღაზიით სარგებლობა. ვეხმარები პურის მოტანა იქნება თუ სხვა პროდუქტის. ვინც მარტოხელაა, ორ დღეში ერთხელ მაინც ვთავაზობ ადგილზე მიტანას“.
კოვიდის შეზღუდვებმა ზარდიაანთკარელებისთვის შეცვალა მხოლოდ ის, რომ აღარ დადის ტრანსპორტი, რომელიც დღეში ორ რეისს ასრულებდა გორის მიმართულებით. და კიდევ, ძალიან მნიშვნელოვანი - გაძვირდა პროდუქტი, მათ შორის ისინიც, მთავრობის მიერ „დაზღვეული“ 9 პროდუქტის სიაში რომ შედის:
„ფასები მომატებულია. ერთი კილო შაქარი 2.5 ლარის ღირს. რაც მიყიდია კოვიდამდე და ახლა შევიძენ, 20 თეთრით, 50 თეთრით, თითქმის ლარითაც და მეტითაც არის გაძვირებული.
ამ ორი დღის უკან ქალაქ გორში ვიყავი და რომ მოველოდი ერთი ტომარა 51 ლარი იქნებოდა, როგორც მინისტრმა განაცხადა, 58 დამიფასეს. თანხა განკუთვნილი მქონდა, რომ 51 ლარად უნდა მეყიდა და საუბარი გავაბი ამ გამყიდველთან: 58 რა არის-მეთქი. პასუხი იყო, რომ თავადაც 51 ლარზე მეტი გადაიხადა“.
ციცინო ელიკაშვილი ამბობს, რომ ზარდიაანთკარში ფულის კუპიურა მხოლოდ პენსიების სახით შედის. მოსახლეობამ დაბრუნების შემდეგ ვერ მოახერხა მეურნეობის აღდგენა და წელში გამართვა. განადგურებული ბაღების აღდგენას თავის დროზე საკუთარი ძალებით შეუდგნენ:
„თავიდან რომ შევეჭიდეთ, ავიღეთ ბანკის სესხი და ვიყავით იმედით, რომ მოვიყვანდით მოსავალს და გავიტანდით ბაზარზე, მაგრამ გასული წლის მაისის ბოლოს მოვიდა სეტყვა. ამ სეტყვამ სულ მთლად გაანადგურა მოსახლეობის მოსავალი. ეს ბანკის სესხი ცალკე ვალად დაგვედო. წელს ახლიდან აიღეს ბანკის სესხი და გადაფარეს წინა წლის, მაგრამ ის ბანკის სესხი ხომ გაორმაგდა. წელს ისევ მოსავლის აღებას ელოდებიან, რომ გასული და წლევანდელი წლების დაფარონ. ასეთ ჭიდილში ვატარებთ წლებს. ელემენტარული დახმარება უნდა ყოფილიყო, როცა შემოვედით. თანხა ბანკიდან კი არ უნდა აგვეღო, მთავრობას უნდა მოეცა, ხელი უნდა შეეწყო ჩვენთვის, რომ მოსავლისთვის მიგვეხედა, მსხვილფეხა საქონელი შეგვეძინა, ახალი ცხოვრება დაგვეწყო და ეს ბანკის ვალები არ დაგვდებოდა საშვილიშვილოდ კისერზე“.
ციცინო ელიკაშვილი, როგორც თავად ყვება, გულდასმით გაეცნო მთავრობის ინიციატივებს შეღავათებზე და ზარდიაანთკარელებისთვის ვერაფერი აღმოაჩინა:
„მაგრამ, მგონი, ჩვენზე არაფერია. ვითომ დასაქმებულად ვითვლებით, მაგრამ ჩემი გადასახედიდან, დასაქმებული არ ვარ. დასაქმებული იმას ქვია, ჩემს პროდუქციას რომ გავიტან ბაზარზე, ფულის კუპიურას ავიღებ, შემოვიტან სახლში და ვატრიალებ. ერთი წლის სანოვაგეც აღარ დატოვა სეტყვამ. დასაქმებული როგორ ვარ? ჩემს ხელში არაფერია, გასაყიდი არაფერი მაქვს.
ბანკში, სესხი სადაც ავიღე, იყო დაზღვევის შემოთავაზება და გავიფიქრე, ეს ვალად მედებოდა და ისიც ვალად დამდებოდა, უკან დავიხიე“.
ციცინო ელიკაშვილი რადიო თავისუფლების ეთერში საუბარს ზარდიაანთკარის უმძიმესი რუტინის აღწერითა და უპირველესი საჭიროებების ჩამოთვლით ასრულებს:
„საოკუპაციო ხაზთან მცხოვრები მოსახლეობა, ჩემი სოფლის სახელით ვიტყვი ამას, დიდ ყურადღებას იმსახურებს. ჩვენს ყოველდღიურ ცხოვრებას ენით ვერ გადმოვცემ. მხოლოდ ფსიქოლოგიური სტრესი რად ღირს. ამას ემატება ეკონომიკური კრიზისიც. ხალხი გაღატაკდა, უკან-უკან წავიდა. ეს ხალხი მოსავალზეა დამოკიდებული, რაც ძალიან გაჭირდა.
ვფიქრობ, მთავრობამ მეტი ყურადღება უნდა გამოიჩინოს აქ მცხოვრები მოსახლეობის მიმართ. ჩვენ ვართ უხელფასო დარაჯები, მეციხოვნეები.
როგორია ყოველდღე საოკუპაციო ხაზს უყურო და ბავშვს უთხრა, იქით არ წახვიდე, დაგიჭერენ. საქონელი არ გარეკო იმიტომ, რომ დაკარგვის შიში გაქვს, ყოველდღე იმის შიში გაქვს - საოკუპაციო ხაზთან არ გაიარო, არ დაგინახონ ან ბრმა ტყვია არ გამოისროლონ.
ცხინვალთან სულ რაღაც 5 კილომეტრში ვართ. ხომ ვერ გვეცოდინება, რა დროს ატარებენ სამხედრო წვრთნებს. ღამის 3-4 საათზე რომ ატყდება ეს სამხედრო წვრთნები, ბავშვს, როგორ უნდა აუხსნა ეს ყველაფერი.
იურიდიულ დახმარებასაც ვითხოვდით, რომ სოფლის მოსახლეობას ომით დაზარალებულის სტატუსი მინიჭებოდა. განსაკუთრებული ზარალი, ზიანი მიადგა ამ სოფლის მოსახლეობას. სხვა სოფლების მოსახლეობა დაბრუნდა მალევე. ჩვენ 5 წლის მერე დავბრუნდით. ამ სოფლის მოსახლეობას ნამდვილად ეკუთვნოდა დაზარალებულის სტატუსი“.
Your browser doesn’t support HTML5
ციცინო ელიკაშვილი ზარდიაანთკარის პრობლემებზე