„ჩვენ დრო გავფლანგეთ, რუსებმა - არა“ - გენერალი სერ რიჩარდ დანატი უკრაინის კონტრიერიშზე

რადიო თავისუფლება: დავიწყოთ უკრაინის კონტრიერიშის ზაფხულის მონაკვეთის თქვენეული შეფასებით - რამდენად გადამწყვეტი გამოდგა ეს სამი თვე, რას მიაღწია უკრაინამ?

გენ. ლორდი დანატი: ვფიქრობ, პირველ რიგში ხაზი უნდა გავუსვათ იმას, რომ უკრაინის არმიამ დიდი ჯაფა გასწია - და დიდი მსხვერპლის ფასადაც - ზაფხულის ამ სამი თვის განმავლობაში. მაგრამ ვფიქრობ, სავსებით სამართლიანი იქნება, თუ ვიტყვით, რომ დააგვიანა დასავლეთმა - გაჭიანურდა გადაწყვეტილების მიღება, უკრაინისთვის მიეცათ ის შეიარაღება, რაც კიევს ამ კონტრიერიშისთვის სჭირდებოდა. დასავლეთში დიდი დრო მოანდომეს უკრაინისთვის ტანკების, ჯავშანტრანსპორტის, არტილერიის, აღჭურვილობისა და ამუნიციის გადაცემაზე სჯა-ბაასს. შედეგად, გაიწელა ის დროც, რაც უკრაინელი ჯარისკაცების წვრთნა-მომზადებას უნდა მოხმარებოდა, რათა მათ ეს, მათთვის ახალი შეიარაღება აეთვისებინათ. თავისთავად ცხადია, რუსები ამ ხნის განმავლობაში უქმად არ მსხდარან - მათ ეს დრო სათანადოდ გამოიყენეს - მოამზადეს სიღრმისეული, სამხაზიანი თავდაცვითი ხაზი უკრაინასთან 1000-კილომეტრიან ფრონტზე, რომლის გარღვევაც უკრაინელებს ძალიან უჭირთ. ალაგ-ალაგ მათ ეს შეძლეს, გადაკვეთეს პირველი ხაზი, ზოგან მეორეც, მაგრამ ის მოსაზრებები და იმედები, რომლებიც ზაფხულამდე გვქონდა, რომ დასავლური ტანკებითა და სხვა შეიარაღებით გამაგრებული უკრაინის ჯარი არა მხოლოდ რუსულ თავდაცვის ხაზს გაარღვევდა, არამედ მათ ზურგში აღმოჩნდებოდა და ისეთსავე პანიკას გამოიწვევდა, როგორც გასული წლის სექტემბერში ვიხილეთ ქვეყნის ჩრდილოეთში, არ გამართლდა. ეს, ყოველ შემთხვევაში ჯერჯერობით, არ მომხდარა. არა იმიტომ, რომ უკრაინელებმა ცდა დააკლეს, ან ტაქტიკური შეცდომები დაუშვეს - არა, ეს უბრალოდ ასახავს რუსების თავდაცვითი ხაზის მასშტაბურობასა და მედეგობას. შემოდგომისა და ზამთრის მოახლოებასთან ერთად, და იმის გათვალისწინებით, რომ მალე ე.წ. ტალახის სეზონი დაიწყება, მეეჭვება, რომ წელს ბრძოლის ველზე რაიმე გადამწყვეტ გარღვევას ვიხილავთ. შესაბამისად, პრეზიდენტ ზელენსკის და უკრაინის სამხედრო მეთაურობას მოუწევთ, ემზადონ უფრო ხანგრძლივი კონფლიქტისთვის, ვიდრე მანამდე ვარაუდობდნენ და რისი იმედიც ჰქონდათ როგორც მათ, ასევე მათ დასავლელ მოკავშირეებს. აი, ასეთია ვითარება დღეს და ეს არავინ უნდა მიიღოს როგორც კრიტიკა უკრაინის სამხედრო ძალების მიმართ, ეს უბრალოდ იმის შედეგია, რომ ჩვენ დავაგვიანეთ, რუსებმა კი თავდაცვითი პოზიციების გამართვა მოასწრეს, რომელთა გარღვევაც ახლა ერთობ რთულია.

რადიო თავისუფლება: მე მახსოვს თქვენი მოგონებებიდან, თუ როგორ აღწერეთ ერაყის ომის დროს თქვენი მცდელობები, როგორმე შეგეგონებინათ ბრიტანელი პოლიტიკოსებისთვის, რა სჭირდებოდა გამართულ სამხედრო კამპანიას წარმატების მისაღწევად. „ეს იგივეა, თავს აგურის კედელს ურტყამდე“ - ასე აღწერეთ ეს ყველაფერი. თქვენი აზრით, რას გრძნობენ პრეზიდენტი ზელენსკი და უკრაინის სამხედრო მეთაურობა, მათი გამუდმებული მცდელობებისას, დაარწმუნონ დასავლელი მოკავშირეები, რომ სჭირდებათ ესა და ეს შეიარაღება, ან სჭირდებათ უფრო მეტი, ვიდრე აძლევენ...

გენ. ლორდი დანატი: ჰო, ვფიქრობ, ეს ერთობ დამქანცველი პროცესია პრეზიდენტ ზელენსკისა და მისი პოლიტიკური და სამხედრო გუნდისთვის. დიახ, საბოლოოდ დასავლეთმა უკრაინას მეტწილად მისცა ის, რასაც კიევი ითხოვდა, მაგრამ გავიმეორებ, აქ საქმე დროშია - დიდი დრო მოანდომეს ამას, ძვირფასი დრო გაიფლანგა, რუსებმა კი, ჩვენგან განსხვავებით, ეს დრო არ გაფლანგეს. ახლაც იმავე სიტუაციაში ვართ, როდესაც ვმსჯელობთ უკრაინისთვის F-16 საბრძოლო თვითმფრინავების მიცემაზე... იქმნება შთაბეჭდილება, რომ დასავლეთი ცდილობს, უკრაინა აკონტროლოს - აკონტროლოს ის პროცესი, რასაც დამპყრობლისგან შენი კუთვნილი, სუვერენული ტერიტორიის განთავისუფლება ჰქვია. იქმნება შთაბეჭდილება, რომ დასავლეთი, ასე ვთქვათ, სიმებს არხევს და მხოლოდ იმის გაკეთების უფლებას აძლევს უკრაინას, რაც თვითონ სურს, მეტის კი - არა. რა თქმა უნდა, არის შეშფოთებები ომის ესკალაციის თაობაზე, წუხილი, რომ თუ დასავლეთი და ნატო ზედმეტად წაეხმარებიან უკრაინას, და განსაკუთრებით, თუ ომი რუსეთის მიწაზე გადაინაცვლებს, შემდეგ ამას რუსული პოლიტიკური დღის წესრიგი სათავისოდ გამოიყენებს, ისინი იტყვიან, რომ აი, ამ ომში ჩვენ თავს ვიცავთ, თავს ვიცავთ დასავლური აგრესიისგან, ჩვენ კი არ ვართ აგრესორები, ეს დასავლეთი აგვიმხედრდა, ნატოს მიზანი თავიდანვე რუსეთზე თავდასხმა იყო. რაც, რა თქმა უნდა, მტკნარი სიცრუეა.

რადიო თავისუფლება: ჩაგეძიებით ამ არგუმენტზე, რომ თუ უკრაინა რუსეთის მიწას „დაარტყამს“ - თითქოსდა რუსული მიწა „წმინდაა“, ხელშეუხებელია - და თუ უკრაინა ამას იზამს, ეს ესკალაციას გამოიწვევს, ამიტომაც უკრაინამ ამისგან თავი უნდა შეიკავოს და საბრძოლო ოპერაციები მხოლოდ საკუთარ მიწაზე აწარმოოს... რას ფიქრობთ ყველაფერ ამაზე?

გენ. ლორდი დანატი: როდესაც საომარ სიტუაციაში ხარ, ეს აბსოლუტურად ლეგიტიმურია - გამომდინარე იქიდან, რომ რუსეთი უკვე თვეებია, ომის დაწყების დღიდან მიზანში იღებს და უტევს უკრაინულ ქალაქებს, ქარხნებს, ინფრასტრუქტურას - შესაბამისად, უკრაინას სრული უფლება აქვს, იმავეთი უპასუხოს და დაარტყას ობიექტებს რუსეთის ღრმა ზურგში. ეს აბსოლუტურად გონივრული ნაბიჯია რუსული სამხედრო პოზიციების შესასუსტებლად. არც კი ვიცი, რატომ გვიწევს ამის ახსნა - ეს ხომ თანამედროვე ომის განუყოფელი ასპექტია. მიუხედავად იმისა, რომ ეს ომი, კლასიკური გაგებით, განეკუთვნება ე.წ. შეზღუდულ, ლიმიტირებულ ომებს - შეზღუდულს როგორც სამხედრო მიზნების თვალსაზრისით, ასევე გეოგრაფიულად, ის საერთოდ არ არის შეზღუდული სამხედრო შესაძლებლობებისა და მანევრების მხრივ, და, შესაბამისად, არანაირ ლიმიტს არ უნდა ვუწესებდეთ უკრაინას, როდესაც ის ცდილობს, რუსეთის შიგნით ამოიღოს ობიექტები სამიზნეში, რათა რუსული ჯარის ეფექტურობა შეასუსტოს. ეს აბსოლუტურად ლეგიტიმურია. და მეტიც, ერთობ საჭირო რამეა იმისთვის, რათა რუსმა ხალხმა გაიგოს და შეიგნოს, რომ ეს არ არის ომი „სადღაც“, მათგან შორს, რომ ეს არის ომი, რომელიც მათაც ეხება.

რადიო თავისუფლება: აი, F-16-ები ახსენეთ და მინდა ასეთი რამ გკითხოთ - იმედი მაქვს, ზედმეტად პროვოკაციულად არ ჟღერს - თქვენი სამხედრო მეთაურობის პერიოდში, თქვენ რომ მოგსვლოდათ ასეთი ბრძანება, რომ კონტრიერიში წამოგეწყოთ სათანადო საჰაერო თავდაცვის გარეშე, როგორც დღეს უკრაინას სთხოვენ, გააკეთებდით ამას? შეასრულებდით ამ ბრძანებას?

გენ. ლორდი დანატი: თუ ჩემი ქვეყნის მთავრობა, როგორც სარდალს, მიბრძანებდა ასეთ იერიშზე წასვლას, მაშინ დიახ, რა თქმა უნდა, შევასრულებდი ამ ბრძანებას. ვფიქრობ, აქ უფრო ის უნდა ვიკითხოთ, ჩვენ როგორ განვახორციელებდით ამ იერიშს. და როგორც უკვე ვახსენე, ეს იყო დასავლეთის სტრატეგიული შეცდომა, ვერგათვლა - თავის დროზე უნდა გაგვეცნობიერებინა ის, რომ ეს იქნებოდა ერთობ რთული იერიში, რომ ეს იქნებოდა ერთობ სისხლისმღვრელი და, თუ გნებავთ, ძველმოდური ომიც და რომ მეტი, მეტი დახმარება, მეტი აღჭურვილობა დასჭირდებოდათ უკრაინელებს რუსების ამ გამაგრებული თავდაცვითი ხაზების გასარღვევად. და ისე არ არის, თითქოსდა ასეთი შეიარაღება არ არსებობდეს - გვაქვს ეს შეიარაღება, მაგრამ სათანადო რაოდენობით არ მივეცით, რადგან ჯეროვნად ვერ შევაფასეთ რუსული თავდაცვითი პოზიციების სიძლიერე. და ამას ემატება კიდევ ერთი გამოწვევა: უკრაინელებს მოუწიათ თავდაცვითი არმიიდან მოიერიშე არმიად ტრანსფორმირება შუა ომის დროს - და ეს ურთულესი რამეა, როდესაც ომი მიდის, როცა ფაქტობრივად საბრძოლო კონტაქტის ხაზზე გიწევს ამის გაკეთება. კიდევ ერთხელ - არანაირი კრიტიკა უკრაინელების მისამართით, არ არსებობს კითხვები უკრაინელი ჯარისკაცის, მისი შემართებისა და მსხვერპლის გაღებისთვის მზადყოფნის მხრივ. ეს უბრალოდ არის შეულამაზებელი რეალობა - რეალობა, რომელიც დგება მაშინ, როდესაც სათანადო შეიარაღებას მოკლებული, ცდილობ, მტრის კარგად გამაგრებულ თავდაცვით პოზიციებს შეუტიო და გაარღვიო. და თუ ზამთრამდე გარღვევას ვერ ვიხილავთ - მიუხედავად იმისა, რომ ძალიან გამიხარდება, თუ ასე მოხდება - მაშინ ეს ომი გაიყინება, პირდაპირი და გადატანითი მნიშვნელობით, ეს კი რუსებს აძლევს ხელს, რადგან მათ მეტი დრო ექნებათ თავდაცვითი ხაზის გასამაგრებლად, ეს კი მოიტანს კიდევ უფრო გამყარებულ ფრონტის ხაზს, რომლის თუნდაც რამდენიმე კილომეტრით გადანაცვლება უკიდურესად რთული იქნება. ამიტომ, ვშიშობ, აქ დრო რუსეთის მხარესაა, დრო უკრაინის მხარეს არ არის...

რადიო თავისუფლება: ბოლოდროინდელი ცნობების თანახმად, შეერთებული შტატები, როგორც იქნა, მიაწვდის ATACMS-ებს უკრაინას, თუმცა მცირე რაოდენობით - რას უნდა ველოდოთ? აი, მაგალითად, „ჰაიმარსის“ ერა ავიღოთ - „ჰაიმარსს“ ხომ ასეთი გარდამტეხი გავლენა ჰქონდა ბრძოლის ველზე - იმავეს უნდა ველოდოთ ATACMS-ებისგანაც?

გენ. ლორდი დანატი: ყველა გაუმჯობესებული და უფრო შორ მანძილზე მსროლელი შეიარაღება, რასაც უკრაინა იღებს, ზრდის იმის შანსს, რომ უკრაინამ მნიშვნელოვან სამხედრო-ოპერაციულ წარმატებას მიაღწიოს. უკვე ვნახეთ, თუ რა ძალუძთ ბრიტანულ „სტორმ შედოუებს“, რომელიც ჩვენ მივაწოდეთ - საკმაოდ ბევრი, კარგად დოკუმენტირებული ცნობები გვაქვს იმის შესახებ, თუ რაოდენ ეფექტურად იყენებენ უკრაინელები მათ.

რადიო თავისუფლება: სულ ახლახან, გასულ კვირას დაარტყეს [რუსეთის] შავი ზღვის ბაზას...

გენ. ლორდი დანატი: სწორედაც - როგორც მაცნობეს, სამი „სტორმ შედოუ“ მოახვედრეს. ამავე „ჟანრიდანაა“ „ატაკმსებიც“ - ეს უკრაინას მეტი მსგავსი ოპერაციის ჩატარების საშუალებას მისცემს - შორ მანძილზე, ზუსტად, ეფექტურად... და, რა თქმა უნდა, ამას მივყავართ ისევ იმ თემასთან, რომელზეც ცოტა ხნის წინ ვსაუბრობდით - რომ ეს აბსოლუტურად ლეგიტიმური ტაქტიკაა უკრაინელების მხრიდან, მათ უნდა დაარტყან ობიექტებს რუსეთის სიღრმეში. რუსეთმა ხომ დაიწყო ომი, არა? შესაბამისად, ამ ომის შედეგებიც უნდა იწვნიოს. და ეს სიღრმისეული დუელი ომის სავსებით ლეგიტიმური ასპექტია. სამხედრო ჟარგონით რომ ვთქვათ, ეს ომის სამი ასპექტია: პირველი, ახლო ბრძოლა - ბრძოლა ფრონტის ხაზზე, ის, რასაც დღეს ყოველდღე ვხედავთ. მეორე, სიღრმისეული ბრძოლა - შორი მანძილის, ზუსტი დარტყმები ფრონტის ხაზს მიღმა, „სტორმ შედოუსა“ და „ატაკმსების“ გამოყენებით. მესამე ნაწილია ე.წ. ომი ზურგში, მათ შორის პროპაგანდაც - ომის ინფორმაციული შიგთავსი, რომელიც გავლენას ახდენს მოსახლეობის განწყობაზე. აუცილებელია მაღალი მორალის შენარჩუნება როგორც უკრაინის სამხედრო ნაწილებში, ასევე უკრაინის მოსახლეობაშიც. ეს სამივე ასპექტი - ახლო, სიღრმისეული და ზურგის ომი - შეუცვლელი ნაწილებია სამხედრო ოპერაციისა. თუ რომელიმე კომპონენტში დაიჩაგრები, ეს შეიძლება ომში დამარცხებად დაგიჯდეს. მაგრამ გასამარჯვებლადაც სამივე ომი უნდა მოიგო. ცოტა გამიგრძელდა ამ ყველაფრის სამხედრო ჟარგონით ახსნა, მაგრამ იმედი მაქვს, ავხსენი, რატომ არის ასე მნიშვნელოვანი და, რაც მთავარია, ლეგიტიმური უკრაინის მხრიდან „სტორმ შედოუებისა“ და „ატაკმსების“ გამოყენება.