ნინა ვასკუნლაჰტი - "ევროკავშირში გაწევრიანება ჩემთვის და ვფიქრობ, მთელი ფინეთისთვის, ნიშნავდა ნეიტრალიტეტის დასასრულს"

რადიო თავისუფლება: ქალბატონო ვასკუნლაჰტი, დიდი მადლობა ამ შესაძლებლობისთვის და ნება მომეცით, დავიწყო ნეიტრალიტეტის საკითხით, ვიდრე ნატოში ფინეთის გაწევრიანებას შევეხებოდეთ, რაც აგრეთვე ძალიან, ძალიან საინტერესო და მნიშვნელოვანი გამოცდილებაა საქართველოსთვისაც.

ნეიტრალიტეტის საკითხი დროდადრო წამოიჭრება ხოლმე სხვადასხვა აქტორის მიერ და გამოიცდება ხოლმე საქართველოს საზოგადოებაზე. არსებობს გარკვეული მგრძნობელობა ამ საკითხის მიმართ. ზოგი ფიქრობს, რომ საქართველო ერთ დღეს იტყვის: მე ნეიტრალური ვარ, არც ერთ მხარეს ვიჭერ, არ ვზრუნავ თავდაცვის გაძლიერებაზე, უბრალოდ მშვიდობიანი ცხოვრება მინდა. ეს მარტივად მიმზიდველი ჩანს, მაგრამ ვფიქრობ, ძალიან საინტერესო იქნება მოვისმინოთ ფინეთის გამოცდილებაზე: როგორ გამოადგა ნეიტრალიტეტი ფინეთს? რა კომპრომისებად და ზიანად დაუჯდა ეს თქვენს ქვეყანას? როგორ ფიქრობთ, რა ფაქტორებმა შეუწყო ხელი ფინეთის სახელმწიფოებრიობის გადარჩენას და რამ შეარყია ის სხვადასხვა დროს? და ცოტა რამ ისტორიიდანაც - რა არჩევანი იყო ნეიტრალიტეტი ფინეთისთვის და რა გარემოებებში მოუწია ამ არჩევანის გაკეთება?

ნინა ვასკუნლაჰტი: უპირველესად, გმადლობთ მოწვევისთვის, სასიამოვნოა აქ ყოფნა და თქვენთან საუბარი. ნეიტრალიტეტის თემა, ვფიქრობ, საუნივერსიტეტო თეორიული ლექციების თემაა, თუ იმ შეკითხვებს გავითვალისწინებთ, რაც თქვენ დასვით.

ფინეთი შედარებით ახალგაზრდა ქვეყანაა. ჩვენი დამოუკიდებლობა ას წელზე ცოტათი მეტს ითვლის. ჩვენ აგრეთვე საკმაოდ ბევრი ვიომეთ, მეორე მსოფლიო ომში 1939-1945 წლებში. ჩვენ დავმარცხდით, მაგრამ არ დაგვიკარგავს დამოუკიდებლობა. ჩვენ ვიბრძოლეთ მისთვის და შევინარჩუნეთ, თუმცა დავკარგეთ ჩვენი ტერიტორიების ნაწილი...

რადიო თავისუფლება: დაკარგეთ რუსეთის სასარგებლოდ...

ნინა ვასკუნლაჰტი: დავკარგეთ საბჭოთა კავშირის სასარგებლოდ, დიახ. კარელია და ტერიტორიები ჩრდილოეთში და მოგვიწია თითქმის ნახევარი მილიონი ადამიანის განსახლება, ვინც დატოვა კარელია და სურდა დარჩენილ ფინეთში ცხოვრება. იყო სამშვიდობო ხელშეკრულება ძალიან მკაცრი პირობებით. თუმცა, ომმა გვასწავლა, რომ თავი უნდა დავიცვათ და მას შემდეგ ჩვენ ვაშენებთ ფინეთის თავდაცვის ძალებს. ჩვენ, მაგალითად, არასდროს შეგვიჩერებია გაწვევა.

რადიო თავისუფლება: არასდროს?

ნინა ვასკუნლაჰტი: არასდროს. ეს არც კი განხილულა. შეიძლება განხილულა, მაგრამ არა დიდად სერიოზულად - 1970-იან, 1980-იან წლებში შეიძლება. დღეს შესაძლებელია ორგვარად - სავალდებულოა ვაჟებისთვის, ნებაყოფლობითია გოგოებისთვის. მიმდინარეობს მსჯელობა იმაზე, რომ გოგოებისთვისაც სავალდებულო იყოს სამხედრო სამსახური და ალტერნატიული სამსახურებიც. თუმცა, საქმე ის არის, რომ ეს საკითხი არასდროს დამდგარა კითხვის ნიშნის ქვეშ - რომ უნდა გვყოლოდა საკუთარი თავდაცვის ძალები.

რადიო თავისუფლება: არც ფინეთსა და რუსეთს შორის განხილვის საგანი ყოფილა? იყო ასეთი რამ დღის წესრიგში?

ნინა ვასკუნლაჰტი: არა, ვფიქრობ, სულ დასაწყისიდანვე. იცით, რომ დამოუკიდებლობამდე ჩვენ ვიყავით იმ იმპერიის ნაწილიც, რუსეთის იმპერიისა. და, დიახ, ჩვენ გვქონდა მეგობრობის ხელშეკრულება საბჭოთა კავშირთან, მაგრამ გარკვეული საკითხები სერიოზულად არასდროს დამდგარა კითხვის ნიშნის ქვეშ და რომც დამდგარიყო,

ჩვენ დავრჩებოდით ჩვენი პრინციპების ერთგულები და შევინარჩუნებდით ჩვენს თავდაცვის ძალებს. იყო თუ არა ფინეთი ნეიტრალური? ვიტყოდი - კი, ვიყავით. ვიტყოდი, რომ ჩვენ ვიყავით ნეიტრალურები იმგვარად, რომ ყოველთვის უფრო დასავლეთისკენ ვიხრებოდით. და, აგრეთვე, ფინეთისთვის ძალიან მნიშვნელოვანი იყო ის, რომ ვიყავით და ვართ ერთ-ერთი ქვეყანა ხუთ ნორდიკულ ქვეყანას შორის და ყოველთვის ვიღებდით შეგნებულ გადაწყვეტილებებს, იქნებოდა ეს: ევროპის თავისუფალი ვაჭრობის ასოციაციაში გაერთიანება, ევროსაბჭოში გაწევრიანება.

1995 წელს, მოდით ვთქვათ 1990-იანების დასაწყისში შევუდექით მსჯელობას ევროპულ თანამეგობრობაში შესვლაზე, რომელიც დღეს არის ევროკავშირი.

რადიო თავისუფლება: დიახ, იმ დროს ერქვა ევროპული თანამეგობრობა.

ნინა ვასკუნლაჰტი: დიახ, მაშინ ერქვა ევროპული თანამეგობრობა.

ფინეთის ისტორიაში სულ ორი რეფერენდუმია ჩატარებული. პირველი იყო 1930-იანებში და ეხებოდა ალკოჰოლის აკრძალვის შენარჩუნება/გაუქმებას. ის დასრულდა აკრძალვის გაუქმებით და ალკოჰოლი კვლავ თავისუფალ მიმოქცევაში დაბრუნდა. მეორე რეფერენდუმი შეეხებოდა ევროპულ თანამეგობრობაში შესვლა/არშესვლას. როცა მე ხმა მივეცი შესვლას, ეს იყო ძალიან მკაფიო „კი“. რატომ მოვიქეცი ასე? მე შემოვხაზე „კი“, ვინაიდან მხარი დავუჭირე დასავლურ და ევროპულ ღირებულებებს, მე დავუჭირე მხარე დასავლურ და ევროპულ უსაფრთხოებას, მე შემოვხაზე „კი“, რომ მომენიშნა ჩვენი ადგილი, ჩვენი ადგილი კი ევროპაშია. ევროკავშირში გაწევრიანება ჩემთვის და ვფიქრობ, მთელი ფინეთისთვის, ნიშნავდა ნეიტრალიტეტის, როგორც ასეთის დასასრულს. ჩვენ გავაკეთეთ გააზრებული არჩევანი, რომ ვეკუთვნოდით ევროპას.

რასაკვირველია, ევროკავშირი არ არის თავდაცვითი ალიანსი, მაგრამ მას აქვს საგარეო და უსაფრთხოების პოლიტიკა და გაწევრიანების დღიდან მოყოლებული ჩვენ ძალიან აქტიურად ვმონაწილეობთ ევროკავშირის საგარეო და უსაფრთხოების პოლიტიკის განვითარებაში. და კიდევ, რასაც ასევე შეგნებულად ვაკეთებდით, ეს იყო ნატოსთან ურთიერთობის განვითარება. ჩვენ გვაქვს პარტნიორობა ნატოსთან.

რადიო თავისუფლება: ესეც 1990-იანებიდან დაიწყო, არა?

ნინა ვასკუნლაჰტი: დიახ, ესეც 1990-იანებიდან, ბოლო ოცი წელია და ფაქტია, რომ იმდენად დავუახლოვდით ნატოს, რამდენადაც ეს გაწევრიანების გარეშე შეიძლებოდა. ასე რომ, ჩვენი სამხედრო, თავდაცვითი შესაძლებლობები ასი პროცენტით შეესაბამება ნატოს სტანდარტებს. თუმცა, ნატოსთან პარტნიორობისა და ევროკავშირის წევრობის ფონზე, საზოგადოების მხარდაჭერა ნატოში გაწევრიანების მიმართ არ იყო ძალიან მაღალი - 30-35%-ის ფარგლებში მერყეობდა.

რადიო თავისუფლება: რა ეტაპამდე იყო ასე?

ნინა ვასკუნლაჰტი: ბოლო დრომდე.

რადიო თავისუფლება: გასულ წლამდე.

ნინა ვასკუნლაჰტი: დიახ, გასულ წლამდე.

რადიო თავისუფლება: გასული წლის ბოლომდე? ნოემბრამდე?

ნინა ვასკუნლაჰტი: ვერ ვიტყვი ნოემბერში თუ დეკემბერში, მაგრამ ვიტყოდი, გასული წლის ბოლომდე, ამ წლის დასაწყისამდე საზოგადოებრივი აზრის კვლევის შედეგების მიხედვით ნატოში გაწევრიანების მხარდამჭერი იყო 30-35%.

შემდეგ მოხდა ის, რაც მე მეგონა არ მოხდებოდა - რუსეთმა დაიწყო აგრესიული ომი უკრაინაში. მრავალი წელია პერიოდულად ვმუშაობ რუსეთის თემაზე, რუსეთთან, ვაკვირდებოდი რუსეთს - იქნებოდა ეს ბრიუსელში, ფინეთში და ა.შ.. და ყოველთვის ვამბობდი: არასდროს იყო მიამიტი შენს მეზობელთან. ვფიქრობდი: კი, მათ უკანონოდ მოახდინეს ყირიმის ანექსია, მანამდე იყო საქართველოში ტერიტორიების უკანონო ანექსია და ვიფიქრე, შესაძლოა მათ სურდეთ კიდევ ერთი გაყინული კონფლიქტი და ასევე მისი შენარჩუნება. მაგრამ ასე არ მოხდა და რაც მოხდა, ყველამ ვიცით. ეს არის ომი, რომელსაც ჩვენ კატეგორიულად ვგმობთ. ვიცით, რომ ეს არის საერთაშორისო სამართლისა და გაეროს ქარტიის დარღვევა. ამან რაღაც შეცვალა ფინეთში. ამან თითქოს შეცვალა მთლიანად ატმოსფერო.

რადიო თავისუფლება: თავად ამ ფაქტმა, შეჭრამ?

ნინა ვასკუნლაჰტი: დიახ, შეჭრის ფაქტმა და რუსეთის მიერ მანამდე წამოწყებულმა რიტორიკამ. მივხვდით, რომ უსაფრთხოების გარემო ფინეთის გარშემო და ევროპაში ძირეულად შეიცვალა.

რადიო თავისუფლება: პირველად იფიქრეთ, რომ მიუმხრომლობის პოლიტიკა არასაკმარისი იყო თქვენი ქვეყნის უსაფრთხოებისთვის?

ნინა ვასკუნლაჰტი: არა, ეს არასწორია.

რადიო თავისუფლება: კარგით.

ნინა ვასკუნლაჰტი: ვინაიდან, როცა ევროპულ თანამეგობრობას შევუერთდით, ეს უკვე იყო ნიშანი, რომ ჩვენ აღარ ვართ მიუმხრობლები. ანუ, ცოტათი მიუმხრობლები, მაგრამ ნეიტრალურები აღარ.

რადიო თავისუფლება: რუსეთმა იცოდა ეგ?

ნინა ვასკუნლაჰტი: დიახ. ჩვენ ყოველთვის ძალიან გახსნილები ვიყავით რუსეთთან.

რადიო თავისუფლება: იცოდა, რომ აღარ ხართ მიუმხრობლები, ანუ რომ ასეთი პოლიტიკა აღარ გაქვთ.

ნინა ვასკუნლაჰტი: დიახ. ანუ, ისინი სულელები არ არიან და არც ჩვენ ვართ სულელები. რა თქმა უნდა, მათ იცოდნენ როგორი იყო ჩვენი პოლიტიკის ხაზი, როგორ ვუყურებთ მსოფლიოს და როგორ ვუყურებთ უსაფრთხოების ვითარებას. მაგრამ, ახლა მოხდა მთლიანი ვითარების ძალიან მყისიერი ცვლილება და საზოგადოებრივი აზრისაც.

არ გვიგრძვნია ფიზიკური საფრთხე რუსეთისგან, მაგრამ ვიფიქრეთ - ეს არის მომენტი, როცა ჩვენ ნაბიჯი უნდა გადავდგათ - და ეს ნაბიჯი უნდა ყოფილიყო ნატოში გაწევრიანებაზე ფიქრის დაწყება. ამის მიზეზი იყო უსაფრთხოების გარემოს ძირეულად შეცვლა. აგრეთვე, ჩვენ ვთვლით, რომ ყველა სუვერენულ სახელმწიფოს აქვს უფლება თავად მიიღოს გადაწყვეტილებები და გადავწყვიტეთ მიგვეღო ჩვენთვის სასიცოცხლო მნიშვნელობის გადაწყვეტილება. იყო დიდი დებატები - ყველა დებატობდა: სახლში, კონფერენციებზე, უნივერსიტეტებში, სამსახურებში, მედიაში, ტელევიზიით, ღია ეთერებში, დილით, საღამოთი იხილებოდა ნატოს საკითხი, პლუსები და მინუსები.

რადიო თავისუფლება: და ეს პროცესი ასეთი აქტიური არასდროს ყოფილა?

ნინა ვასკუნლაჰტი: ყოფილა მსჯელობა, მაგრამ არა ასეთი.

რადიო თავისუფლება: ყოფილა თუ არა მსგავსი დისკუსია, რაღაც მსგავსი 2008-ში, როცა რუსეთი საქართველოში შემოიჭრა? 2014-ში, როცა რუსეთის მიერ ყირიმის ანექსია მოხდა?

ნინა ვასკუნლაჰტი: დიახ.

რადიო თავისუფლება: რატომ არ იყო ეს მოვლენები საკმარისად ძლიერი მიმანიშნებელი ფინეთისთვის? არა მხოლოდ ფინეთისთვის, მაგრამ ახლა ფინეთზე ვლაპარაკობთ.

ნინა ვასკუნლაჰტი: არა, არა, კარგი შეკითხვაა.

ეს ძლიერი მიმანიშნებლები იყო, მაგრამ არ იყო საკმარისად ძლიერი, იმდენად ასპროცენტიანი, როგორიც ახლაა ის, რასაც რუსეთი სჩადის უკრაინაში. ყირიმის უკანონო ანექსიის, საქართველოში - აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთისა - არ არის გადაჭრილი. არ ვიტყოდი, რომ ისინი გაყინულია - გაყინულია გარკვეულწილ და რა თქმა უნდა, საჭიროა მათი გალღობის მცდელობა. შესაძლოა ეს მოვლენებიც დაეხმარა ფინეთში საზოგადოებრივი აზრის ჩამოყალიბებას, შეცვლას. ამას დრო დასჭირდა, 10 წელზე მეტი - 14 წელი და ახლა უკვე საზოგადოებრივი აზრი და პოლიტიკური აზრი საბოლოოდ ძირეულად შეიცვალა.

პოლიტიკური ლიდერები, პრეზიდენტი, პრემიერმინისტრი, მთავრობა ვფიქრობდით, რომ ძალიან კარგი იყო ეს ღია დებატები - მთელ საზოგადოებაში და აგრეთვე პარლამენტში. და მაისში იყო მთავრობის გადაწყვეტილება, მას შემდეგ, რაც პარლამენტში გაიმართა მოსმენა, გენერალური მდივნისთვის განაცხადის წერილის გაგზავნაზე, რომელშიც გამოხატული იქნებოდა ჩვენი ნატოში გაწევრიანებისადმი ინტერესი. ამ გადაწყვეტილებას წინ უსწრებდა კენჭისყრა პარლამენტში, რომელშიც 200 წევრია და 188-მ მხარი დაუჭირა ინტერესის გამოხატვას.

რადიო თავისუფლება: და შემდეგ ვნახე შვედეთისა და ფინეთის დიპლომატები ნატოს გენერალურ მდივანთან ერთად.

ნინა ვასკუნლაჰტი: დიახ, ჩვენი ელჩები იყვნენ.

რადიო თავისუფლება: განაცხადებას რომ გადასცემენ.

ნინა ვასკუნლაჰტი: დიახ და შემდეგ ივნისის ბოლოს ნატოს საბჭომ მიიწვია ფინეთი მის გაწევრიანებაზე სამსჯელოდ.

რადიო თავისუფლება: და თქვენ - ორივე ქვეყანამ ხელი მოაწერეთ მემორანდუმს თურქეთთან.

ნინა ვასკუნლაჰტი: დიახ, ორივემ - შვედეთმა და ფინეთმა ხელი მოაწერეს მემორანდუმს, ვინაიდან ნატოს საბჭოს შეკრებამდე თურქეთი გამოხატავდა შეშფოთებას იმის თაობაზე - შესაფერისები იყვნენ თუ არა შვედეთი და ფინეთი ნატოსთვის და რამდენად მივიღეთ მხედველობაში ის, რაც მხედველობაში უნდა მიგვეღო.

რადიო თავისუფლება: გისმენთ და ძალიან საინტერესოა, რომ ეს არც ისე უცაბედად მოხდა, როგორც ეს დანარჩენი მსოფლიოსთვის, მაგალითად საქართველოდან ჩანდა.

ნინა ვასკუნლაჰტი: აბსოლუტურად მართალია. ეს ასე უცაბედად არ მომხდარა. ამას წინ უძღოდა გარკვეული განვითარება, ეტაპები. აგრეთვე, ადამიანებს ავიწყდებათ და ეს არაა გასაკვირი, რომ ბოლო რამდენიმე მთავრობამ, როცა პროგრამებს წარმოადგენდნენ, ჩაწერეს ნატოს ოფციაზე და ახლა იყო დრო სწორედ ამ ვარიანტის გამოყენების.

რადიო თავისუფლება: პრეზიდენტი ნიინისტო... არ ვარ დარწმუნებული, სწორად გამოვთქვი თუ არა მისი გვარი...

ნინა ვასკუნლაჰტი: აბსოლუტურად სწორად.

რადიო თავისუფლება: კეთილი. ის საკმაოდ ხშირად ელაპარაკებოდა პრეზიდენტ პუტინს, ვიდრე ფინეთი ნატოში გაწევრიანებაზე განაცხადებდა. თუ არ მეშლება, მისი ბოლო სატელეფონო ზარი იყო ზუსტად განაცხადის წარდგენამდე, 14 მაისს.

ნინა ვასკუნლაჰტი: დიახ.

რადიო თავისუფლება: მოგვიანებით, სიენენისთვის მიცემულ ინტერვიუში მან განაცხადა, რომ ფინეთმა ვეღარ დაინახა მიუმხრობლად, სხვადასხვა პოზიციას შორის დარჩენის სივრცე და რომ იმ საუბრისას პუტინმა ფინეთის ამ გადაწყვეტილების შესახებ მშვიდად მოისმინა, თუმცა, ცხადია, გულუბრყვილო არავინ არის და ყველას ესმის, რომ რუსეთის ნაბიჯებს უნდა შეხედო და არა მისი ლიდერის ხასიათსა და გამოხატვებს. თურქეთის საკითხს მივუბრუნდები, მაგრამ მინდა გკითხოთ - როგორ ფიქრობთ, რუსეთიდან მომდინარე საფრთხეები გაიზარდა თუ შემცირდა, მას შემდეგ, რაც ფინეთი გახდა ნატოს აპლიკანტი, ნატოში მიწვეული ქვეყანა?

ნინა ვასკუნლაჰტი: საფრთხეები ჩვენთვის?

რადიო თავისუფლება: დიახ, საფრთხეები ფინეთისთვის.

ნინა ვასკუნლაჰტი: ბევრი საფრთხე არ შეგვინიშნავს.

რადიო თავისუფლება: კარგით, მაგრამ იყო სიტყვიერი მუქარა პუტინისგან - კრემლი წერს ამაზე - რომ მისი განცხადებით, ფინეთის ამ გადაწყვეტილებამ შეიძლება გამოიწვიოს გარკვეული პრობლემები ჩვენს ურთიერთობაშიო.

ნინა ვასკუნლაჰტი: დიახ, სწორედ ასე თქვეს, მაგრამ ჩვენ განსაკუთრებული არაფერი შეგვინიშნავს. და ვფიქრობ, არაფერი განსაკუთრებული ყოფილა. თუ არის რაღაც, რაც ვერ შევნიშნეთ?.. რადგან, როცა არაფერი ხდება, ყოველთვის ეჭვით აღვიქვამ. თუმცა, იქნებ სწორედ ასეთი ვითარებაა. ჯერჯერობით სიმშვიდეა, ჯერჯერობით კარგად არის საქმე. აგრეთვე, იცით, რომ 1300 კმ საზღვარი გვაქვს რუსეთთან და საზღვარი კვლავაც ფუნქციონირებს.

რადიო თავისუფლება: თუმცა, გაქვთ რუსეთის მოქალაქეების ნაკადის პრობლემა.

ნინა ვასკუნლაჰტი: არ გვაქვს რუსეთის მოქალაქეების შემოდინების პრობლემა.

რადიო თავისუფლება: ჯერ არა? აბა, კედლის მშენებლობის საკითხი რატომ დგას?

ნინა ვასკუნლაჰტი: ეს მთავრობამ გადაწყვიტა ასე. გესმით, რომ 1300 კილომეტრის სიგრძის კედელს ვერ ააშენებ.

რადიო თავისუფლება: ცხადია.

ნინა ვასკუნლაჰტი: თუმცა, ააშენებენ კედელს საერთაშორისო სასაზღვრო პუნქტების სიახლოვეს. ჯერ აშენდება საპილოტე, რომ ვნახოთ, როგორ მუშაობს, რას შეცვლის, რამდენად ხარჯიანი იქნება და საზღვრის დანარჩენ ნაწილზე იქნება პატრულირება.

რადიო თავისუფლება: ანუ, რაიმე განსაკუთრებული ნაკადი რუსეთიდან არ არის, როგორც ბრძანებთ.

ნინა ვასკუნლაჰტი: არა, არ არის.

რადიო თავისუფლება: აბა, კედელი რაღა საჭიროა?

ნინა ვასკუნლაჰტი: ზოგადად ვითარება მსოფლიოში უფრო მერყევი გახდა, ყველგან და ჩვენც გადავწყვიტეთ გარკვეული მიმართულებების გაძლიერება.

რადიო თავისუფლება: ორი ქვეყანა რჩება, რომელსაც არ მოუხდენია ნატოს გადაწყვეტილების რატიფიკაცია და თუკი ვილაპარაკებთ სახელდობრ თურქეთზე, მემორანდუმის კონკრეტული მოთხოვნების შესრულებაზე, თქვენი გამოცდილებით - ანკარაში ფინეთის ელჩი ბრძანდებოდით - უკეთესად უნდა გესმოდეთ თურქეთის პოზიცია, ვიდრე ბევრ სხვას ფინეთში. როგორ ხსნით ამ ვითარებას? თქვენ ძალიან ახლოს ხართ ნატოს წევრობასთან, მაგრამ ჯერ არ ხართ წევრი. რა დარჩა გასავლელი?

ნინა ვასკუნლაჰტი: რა დარჩა... ფინეთი ყოველთვის იყო თურქეთის მეგობარი, ეს უნდა გვახსოვდეს. თურქეთი ისწრაფვოდა ევროკავშირის წევრობისკენ და ჩვენ ამას მხარს ვუჭერდით. თურქეთი ჩვენი მომავალი მოკავშირე იქნება, როცა ერთ დღეს დასრულდება რატიფიკაცია. ჩვენს მომავალ მოკავშირეს აქვს გარკვეული შფოთვა უსაფრთხოებასთან დაკავშირებით და გვსურს გავაკეთოთ მაქსიმუმი ამის მოსაგვარებლად, იმის გათვალისწინებით, რომ ფინეთი არის ქვეყანა, რომელიც ასი პროცენტით მისდევს კანონის უზენაესობას და გვაქვს ჩვენი სასამართლო-საკანონმდებლო სისტემა, რომელსაც ასევე ასი პროცენტით ვახორციელებთ.

რადიო თავისუფლება: ამას რატომ უსვამთ ხაზს თურქეთზე საუბრისას?

ნინა ვასკუნლაჰტი: ამას იმიტომ ვუსვამ ხაზს, რომ ზოგჯერ ქვეყნებს გარკვეული სამართლებრივი პირობების ცოტათი განსხვავებული ინტერპრეტაცია აქვთ.

რადიო თავისუფლება: შვედეთისა და ფინეთის ნატოსკენ მიმავალი გზა ისეთივე მსგავსია, როგორც ამას ბევრი აღიქვამს?

ნინა ვასკუნლაჰტი: ჩვენ ერთად დავიწყეთ ეს პროცესი და გვსურს ბოლომდეც ერთად მივიყვანოთ. მსურს აღვნიშნო, რომ ორივე ქვეყანა არის უსაფრთხოების შემმატებელი ნატოსთვის. ორივენი ძალიან დემოკრატიული ქვეყნები ვართ - ნატო ხომ დემოკრატიული ქვეყნების კავშირია. ვთვლი, რომ ჩვენ ორნი ნატოს უფრო გავაძლიერებთ, ვიდრე ის დღეს არის.

რადიო თავისუფლება: თქვენი გზები არ განსხვავდება თურქეთთან ურთიერთობის მხრივაც კი?

ნინა ვასკუნლაჰტი: ჩვენ გვაქვს ერთობლივი დისკუსიები.

რადიო თავისუფლება: მემორანდუმები ერთნაირია?

ნინა ვასკუნლაჰტი: დიახ, მემორანდუმები ერთნაირია. ჩვენ გვაქვს ერთობლივი დისკუსიები და აგრეთვე ცალცალკე დისკუსიები. პირველი ქვეყანა, რომელშიც შვედეთის ახალი პრემიერმინისტრი ჩავიდა, იყო ფინეთი. შვედეთის თავდაცვის ახალმა მინისტრმაც პირველი შეხვედრები ფინელ კოლეგასთან - ანტი კაიკონენთან გამართა. ასე რომ, ჩვენ ამ საქმეში ერთად ვართ.

რადიო თავისუფლება: ანუ, თქვენ არ ელოდებით რაიმე სიურპრიზებს თურქეთისგან? ამის კითხვაც მინდოდა...

ნინა ვასკუნლაჰტი: იცით, რთულია თქვა, როდის მოახდენენ რატიფიკაციას, მაგრამ...

რადიო თავისუფლება: ანუ, კვლავაც რთულია.

ნინა ვასკუნლაჰტი: მოდით, ვთქვათ, რომ ამ კვირაშიც ჩვენი იუსტიციის სამინისტროს დელეგაცია სტუმრობს ანკარას და აქვთ დისკუსია თურქ კოლეგებთან. ვფიქრობ, თურქეთსაც ესმის, რომ ფინეთი არის უსაფრთხოების უზრუნველმყოფი, კარგად ფუნქიონირებადი ღია დემოკრატია, რომლის ნატოში გაწევრიანებაც ყველასთვის მომგებიანი იქნება.

რადიო თავისუფლება: ფიქრობთ, რომ დასავლეთი შეძლებს მტკიცე ერთიანობის შენარჩუნებას უკრაინის მხარდაჭერაში რამდენ ხანსაც ეს საჭირო, აუცილებელი იქნება?

ნინა ვასკუნლაჰტი: არა მგონია სხვა არჩევანი გვქონდეს, ვიდრე ერთად ყოფნა და უკრაინის საომარი ძალისხმევის მხარდაჭერაა. უკრაინა ყველა ჩვენგანისთვის იბრძვის - დემოკრატიებისა და ღია საზოგადოებებისთვის და იმ ღირებულებებისთვის, რომლებსაც თავის დროზე ხელი მოვაწერეთ გაეროში.

ევროკავშირის წევრი ქვეყნების, აშშ-ის, დიდი ბრიტანეთისა და სხვა მოკავშირეების მიერ სანქციებზე შეთანხმების სისწრაფემ ვფიქრობ, ბევრი გააოცა და ვფიქრობ, მათი განხორციელებაც კარგად მიმდინარეობს და ასეც უნდა გაგრძელდეს. ცხადია, ომი უნდა დასრულდეს ერთ დღეს, რადგან ეს იწვევს ადამიანების წარმოუდგენლად დიდ ტანჯვას, ის მიმდინარეობს ომის კანონების დარღვევით, უდიდესი ზიანი მიადგა ინფრასტრუქტურასა და ეკონომიკას მთლიანად. თუმცა, ჩვენ ამ ვითარებაში ვართ და უნდა შევინარჩუნოთ ერთიანობა, გავაგრძელოთ დახმარება. და აგრეთვე, ვფიქრობ, ძალიან მნიშვნელოვანია დანარჩენ მსოფლიოს გავაგებინოთ ეს რას ნიშნავს, რადგან არსებობს რუსული ნარატივი, რომელიც ჩვენისგან განსხვავდება. მაგალითად, როცა ვლაპარაკობთ ენერგეტიკასა და სურსათზე, რუსეთის ნარატივია, რომ სურსათის დეფიციტი სანქციების ბრალია. არადა, რუსეთს რომ არ წამოეწყო უკრაინის წინააღმდეგ აგრესია, არ იქნებოდა არანაირი სანქციები. სანქციები არის უკრაინის მიმართ რუსეთის აგრესიის გამო.

ვიცით, რომ არის რუსეთსა და უკრაინას შორის შეთანხმება გაეროსა თურქეთის შუამავლობით, უკრაინის მოსავლის ექსპორტისთვის.

თუმცა, ეს არის შუალედური გამოსავლები, რომლებიც აუცილებელია და მათზე უნდა ვიმუშაოთ, რომ ხელი შევუწყოთ მარცვლეულისა და სხვა პროდუქციის გატანას. ჩემთვის ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ ვიმუშაოთ აგრეთვე იმისთვის, რომ მთელმა მსოფლიომ გაიგოს რა ომია ეს. საქართველოს პერსპექტივიდან ეს კარგად გესმით - როცა ერთი ქვეყანა თავს ესხმის მეორე სუვერენულ ქვეყანას და ართმევს ტერიტორიას. ეს არ უნდა ხდებოდეს 2022-ში. რა თქმა უნდა, მსოფლიოში ბევრი კონფლიქტია და საბოლოოდ უნდა გავიაზროთ, რომ ეს ეხება სუვერენიტეტისა და ძირითადი უფლებების დარღვევას.

რადიო თავისუფლება: მას შემდეგ, რაც ნატოში გაწევრიანებაზე განაცხადეთ ფინეთს მეტი თავისუფლება აქვს მის საგარეოპოლიტიკურ პოზიციონირებაში, გადაწყვეტილებების მიღებაში, გამოხატვაში, უკრაინის მხარდაჭერაში? შეიცვალა ეს ყველაფერი, რაც ნატოში გაწევრიანების სურვილი ოფიციალურად გამოხატეთ და უარი თქვით მიუმხრობლობის პოლიტიკაზე?

ნინა ვასკუნლაჰტი: არა, ეს არ შეცვლილა. ყოველთვის გვქონდა თავისუფლება მხარი დაგვეჭირა და გვეთქვა, რასაც ვფიქრობდით. ამ მხრივ ნატოში განაცხადს ცვლილება არ მოუტანია.

რადიო თავისუფლება: თუმცა, თქვენ ყველა ეტაპზე ერთნაირად თავისუფლები არ ყოფილხართ ამ მხრივ, ვიდრე მიუმხრობლობის პოლიტიკას მისდევდით.

ნინა ვასკუნლაჰტი: ერთნაირად თავისუფლები?.. მოდით ასე ვთქვათ, განსხვავებული მიდგომა გვქონდა.

რადიო თავისუფლება: რას გულისხმობთ?

ნინა ვასკუნლაჰტი: ასე დავტოვოთ.

რადიო თავისუფლება: კარგით.

თვლით, რომ უკრაინის გაწევრიანება ან შემდგომი ინტეგრაცია ნატოში შესაძლებელი და დროული იქნება ომის დასრულებამდე?

ნინა ვასკუნლაჰტი: იცით, მე ამაზე პასუხს დავუტოვებდი... სხვებს დავუტოვებდი - მათ, ვინც ნატოშია - ამაზე ფიქრსა და ამ შეკითხვაზე პასუხს. ჩვენ მხარს ვუჭერთ ყველაფერს, ყველა ინიციატივას, რომელიც უკრაინას აახლოებს ევროპასთან, დასავლურ ღირებულებებთან და თავდაცვის სისტემასთან. მაგრამ, როდის მოხდება ეს, რთული სათქმელია. მიმდინარეობს ომი. არის საკითხები, რომლებიც ქვეყანამ ნაბიჯ-ნაბიჯ უნდა მოაგვაროს. გარკვეულ საკითხებში დახმარება შეგვიძლია სხვებთან ერთად.

რადიო თავისუფლება: რაც შეეხება საქართველოს გაწევრიანებას ნატოში - გაქვთ ამაზე მკაფიო პოზიცია?

ნინა ვასკუნლაჰტი: კრიტერიუმებთან შესაბამისობაზეა - როგორც საქართველოს ევროპული პერსპექტივის შემთხვევაში. ცხადია, ეს არ არის ერთი და იგივე საკითხი, ორი განსხვავებული რამ არის, მაგრამ როცა კი საქართველო კრიტერიუმებს შეასრულებს, ვერ ვხედავ წინაღობას, რომ ეს არ მოხდეს.

რადიო თავისუფლება: ახლა დღის წესრიგშია ევროკავშირის მიერ განსაზღვრული 12 კრიტერიუმი, რა თქმა უნდა. არ ვიცი, როგორია თქვენი ვიზიტის დღის წესრიგი - იხილავთ ამ საკითხს აქ ყოფნისას?

ნინა ვასკუნლაჰტი: ეს ვიზიტი ძირითადად ეხება ვაჭრობისა და ეკონომიკის საკითხებს. ჩვენ გვქონდა საქართველო-ფინეთის ბიზნესის მრგვალი მაგიდა. ეს პირველი ასეთი შეხვედრა იყო, ანდა პირველი დიდი ხნის შემდეგ. შეიკრიბნენ დაინტერესებული მხარეები. ჩვენ გვაინტერესებს საქართველოს ეკონომიკური მდგომარეობა და რისი შეთავაზება შეუძლია საქართველოს პოტენციური ინვესტორებისთვის და ა.შ..

გვაინტერესებს აგრეთვე გეოეკონომიკური, გეოპოლიტიკური ვითარება და მისი გავლენა ვაჭრობაზე და აგრეთვე მიწოდების ჯაჭვებზე, ღირებულებათა ჯაჭვებსა და ლოჯისტიკაზე. თუმცა, გვქონდა აგრეთვე საუბარი საგარეო საქმეთა მინისტრის მოადგილესთან, ვისაუბრეთ საქართველოს ევროპისკენ, ევროკავშირისკენ სვლაზე და მე ვთქვი, რომ ახლა საქართველოს ძალიან მკაფიო ევროპული პერსპექტივა აქვს და არის ევროკომისიის მიერ განსაზღვრული 12 კრიტერიუმი. იმუშავეთ სერიოზულად მათზე. დაწესებულია დრო - მომავალ წელს იქნება შეფასება. ამავე დროს, სულ ვამბობ, რომ განაგრძეთ მუშაობა ევროკავშირის კანონმდებლობასთან დაახლოებაზე. სერიოზულად მიუდექით იქ გაწერილ წესებს, რეგულაციებს, ფიტოსანიტარულ მოთხოვნებს. როცა საქართველოსთვის კანდიდატობის მინიჭების დრო მოვა, ეს ყველაფერი უნდა შესრულდეს. არ არსებობს მარცხნიდან ან მარჯვნიდან შემოვლის გზები.

რადიო თავისუფლება: ხედავთ შემოვლის მცდელობებს?

ნინა ვასკუნლაჰტი: იცით რა, ასე ვიტყოდი - არასდროს შეეცადოთ ევროკომისიისთვის გვერდის ავლას. ასე ვერ მიაღწევთ წარმატებას. ყოველთვის გამოგიჭერენ.

რადიო თავისუფლება: და ვინაიდან ახლა ვსაუბრობთ უკრაინისა და სანქციების კონტექსტში, შეგვიძლია ვთქვათ - არასდროს შეეცადო სანქციებისთვის გვერდის ავლას. ესეც იყო მსჯელობის თემა?

ნინა ვასკუნლაჰტი: დიახ, შევეხეთ ამ საკითხსაც საუბრისას. რთულია დადგენა, თუკი ამას ვინმე სჩადის, ვინაიდან, თუკი შენ გვერდს უვლი სანქციებს, ბევრ რამეს უვლი გვერდს. არის დაუდასტურებელი ჭორები - და ახლა საქართველოზე არ ვლაპარაკობ, არამედ ზოგადად - რომ არის სანქციებისთვის გვერდის ავლის შემთხვევები ზოგიერთი კომპანიის, ქვეყნის...

რადიო თავისუფლება: პირების მიერ...

ნინა ვასკუნლაჰტი: დიახ, პირების მიერაც. მე ეს არ მაკვირვებს. არ არსებობს ვითარება, რომელშიც ყველაფერი ასი პროცენტით სრულდება. ყოველთვის არის ვიღაც, ვისაც სურს იხეიროს შექმნილი ვითარებით, მაგრამ ეს არ ნიშნავს, რომ ეს ჩემთვის მისაღებია. უკვე მიმდინარეობს მსჯელობა ევროკავშირის ლიდერებს შორის, რომ ეს საკითხი განხილვას საჭიროებს და თუკი მტკიცებულებები შეგროვდება და დადასტურდება A, B ან C სუბიექტზე, შესაძლებელი იქნება გარკვეული ზომების მიღება. საქმე ისაა, რომ, თუკი სანქციებს გვერდს უვლი, შენ ასუსტებს სანქციების ეფექტს. სანქციები კი დაწესებულია რუსეთის ეკონომიკაზე ზეგავლენის მოსახდენად, რომ რუსეთს სულ უფრო შეუმცირდეს საშუალებები ამ ომის საწარმოებლად.

რადიო თავისუფლება: ბოლო ევროპულ საბჭოზე განიხილებოდა საკითხი იმათ სანქცირებაზე, ვინც ეხმარება სხვებს სანქციებისთვის გვერდის ავლაში. არ ვიცი დეტალები.

ნინა ვასკუნლაჰტი: დეტალები არც მე ვიცი. დიახ, ჩაიწერა, რომ ამაზე იმსჯელეს. და თუკი ან როცა იქნება მტკიცებულებები, ის დადგება დღის წესრიგში და უფრო დეტალურად განიხილება. ვნახოთ, რა გადაწყვეტილებებს მიიღებენ. ეს ჩვენი პოლიტიკური ლიდერების გადასაწყვეტია.

რადიო თავისუფლება: როცა ევროკავშირის შესახებ რეფერენდუმში მონაწილეობისას თქვენს გადაწყვეტილებაზე ყვებოდით, ბრძანეთ, რომ სრულიად მზად იყავით გადაწყვეტილებისთვის. როგორ აღიზარდეთ? როგორ აღიზარდა თქვენი თაობა, რომ ამ ყველაფერზე ცოდნა გქონოდათ? რას ნიშნავს ფინური პატრიოტიზმი?

ნინა ვასკუნლაჰტი: ფინურ პატრიოტიზმზე დიდი ხანია არ მიფიქრია. რაც ჩემთვის ყოველთვის მნიშვნელოვანი იყო არის - დამოუკიდებლობა. ეს გამოიხატება ყველაფერში. ჩვენ გვსურს ვიყოთ დამოუკიდებლები; გვსურს ჩვენით მივიღოთ გადაწყვეტილებები საკითხებზე, რომლებიც ჩვენ გვეხება; გვსურს ჩვენით მივიღოთ გადაწყვეტილება საკუთარ მომავალზე. ეს არის ჩემთვის პატრიოტიზმი. ამასთან, ფინეთი ძალიან ღია საზოგადოებაა, ძალიან თანასწორი საზოგადოებაა, დემოკრატიული.

ჩვენ გვყავს ათზე მეტი პარტია. დაახლოებით ოცი წელია უმრავლეს შემთხვევაში გვყავს მრავალპარტიული მთავრობები, რის გამოც ყოველთვის ადვილი არ არის მართვა, თუკი მაგალითად, სოციალ-დემოკრატები, ცენტრისტები, მწვანეები, ან შვედების სახალხო პარტია დატოვებს ალიანსს. თუმცა, ისინი როგორღაც ახერხებენ დარჩნენ ალიანსში, ვინაიდან პარლამენტში არის უმრავლესობა, რომელიც ამას ხელს უწყობს. ეს, ვფიქრობ, აჩვენებს ფინეთის საზოგადოების სწრაფვას თანხმობისკენ, ვინაიდან ჩვენ გვწამს, რომ თანხმობის მიღწევა მომგებიანია ყველასთვის და ამას მივყავართ იმ საწყისამდე, რაც გულისხმობს, რომ სისტემა უნდა იყოს კარგი ყველასთვის. შეიძლება იყოს ხანგრძლივი და რთული დებატები, დიდხანს გაგრძელდეს, მაგრამ საბოლოოდ - მე ამას დავთმობ, შენ სხვა რამეს დათმობ, ისინი დათმობენ რაღაცას, ან მოიგებენ რამეს და იღებ გადაწყვეტილებას, რომელიც ყველასთვის მისაღებია. ეს ასე მუშაობს.

მე გავიზარდე... 1960-იანებში შევედი სკოლაში, თინეიჯერობა 1970-იანებში მომიწია. მე გავიზარდე ძალიან გახსნილ მშობლებთან. მე მასწავლეს, რომ უნდა დამესვა კითხვები - რატომ არის ასე და რატომ არის ისე? ჩემით ვწყვეტდი რას გავაკეთებდი, სად წავიდოდი. ძალიან თავისუფლად ვიზრდებოდი. ვფიქრობ თავისი წილი უნდა მივუზღო ფინეთის განათლების სისტემასაც.

რადიო თავისუფლება: სწორედ ამის კითხვა მინდოდა - ეს ყველაფერი მხოლოდ ოჯახური კულტურის ამბავი იყო თუ განათლების წვლილიც იყო ამაში?

ნინა ვასკუნლაჰტი: ვფიქრობ, განათლების ამბავიც იყო, რადგან ფინეთში არის იდეა, რომ ყველას თანაბარი წვდომა უნდა ჰქონდეს განათლებაზე, მნიშვნელობა არ აქვს ჰელსინკიში დაიბადები თუ სოფლად, ჩემს მსგავსად. საბავშვო ბაღიდან დაწყებული უნივერსიტეტამდე, ან ტექნიკურ უმაღლეს სკოლამდე რისი სწავლაც გინდა, არის უფასო. არც ერთი პენის გადახდა გჭირდება სათანადო განათლების მისაღებად. ფინელი მასწავლებლები ძალიან განათლებულები არიან, აქვთ აკადემიური ხარისხი პედაგოგიურ მეცნიერებებში. დამთხვევაა ის, რომ დედაჩემიც მასწავლებელი იყო, ჩემი უმცროსი დაც მასწავლებელია და დირექტორის მოადგილე ამავდროულად. ჩემს დისშვილს სურს მასწავლებლობა. კინაღამ მეც მასწავლებელი გამოვედი, მაგრამ შემდეგ შევიცვალე გადაწყვეტილება და წავედი საგარეო საქმეთა სამინისტროში.

გარდა იმისა, რომ მასწავლებელს აკადემიური განათლება გაქვს, ეს პროფესია ძალიან დაფასებულია და მასწავლებლებს აქვთ დიდი თავისუფლება სწავლების მეთოდებში. ეს საინტერესოა მათთვის და საინტერესოა ბავშვებისთვისაც. პრინციპი ისაა, რომ სწავლისას არ იზუთხავ, საერთოდ არ იზეპირებ, არამედ სწავლობ როგორ ისწავლო და იძენ ახალ უნარებს. შეიძლება, ცოტათი განსხვავებული იყო, როცა მე ვიყავი ბავშვი, რადგან ეს ძალიან დიდი ხნის წინ იყო. შეიძლება მაშინ უფრო რეგულირებული იყო განათლება, ვიდრე დღეს არის, მაგრამ ღიაობა და ცნობისმოყვარეობა ყოველთვის იყო.

რადიო თავისუფლება: და ეს არის ფინეთის წარმატების მთავარი საიდუმლო. მადლობა ამ გამოცდილების გაზიარებისთვის. დიდი მადლობა.

ნინა ვასკუნლაჰტი: მადლობა თქვენ. სასიამოვნო იყო თქვენთან საუბარი და ჩემი აზრების გაზიარება.