„კრემლი იტყვის, რომ იმარჯვებს“ - Politico-ს გაბრიელ გევინი „აგენტების“ და ანტი-ლგბტ კანონპროექტებზე

გევინი მიუთითებს, რომ ამ კანონების მიღებით „ქართული ოცნება“ ქვეყანაში რუსეთის გავლენას გააძლიერებს: „[კრემლში] ნიშნისმოგებით იტყვიან: შეხედე, დასავლეთო! ყველას არ უნდა ისე ცხოვრება, როგორც თქვენ. ამდენი შრომა დაახარჯეთ საქართველოს, რათა თქვენკენ წაგეყვანათ, გადაგებირებინათ, და საქართველო კი დღეს იმას იმეორებს, რასაც ჩვენ ვაკეთებთ“, - ამბობს გევინი ვაჟა თავბერიძესთან ინტერვიუში.

რადიო თავისუფლება: მმართველ პარტიაში, როგორც ჩანს, მტკიცედ აქვთ გადაწყვეტილი ე.წ. აგენტების კანონის შემობრუნება - როგორი იქნებოდა საერთაშორისო რეაქცია ამ ნაბიჯზე, ერთი მხრივ, ბრიუსელსა და ვაშინგტონში და, მეორე მხრივ, მოსკოვში?

გაბრიელ გევინი: ვფიქრობ, ისიც უნდა გავითვალისწინოთ, რომ „უცხოური აგენტების“ კანონის შემობრუნებამდე, ჯერ კიდევ გასულ კვირას „ქართული ოცნება“ ლგბტქ+ ადამიანების უფლებების შემზღუდველი კანონის წარდგენას დაგვპირდა. ბრიუსელსა და ვაშინგტონში ამ ნაბიჯებს აღიქვამენ, როგორც საქართველოს ერთიანი ევროპისგან დაშორებას, ევროპისგან და ევროკავშირისკენ მიმავალი გზისგან გვერდზე გადგომას.

ევროკავშირი მაქსიმალურად მკაფიო იყო თავის რეკომენდაციებში, რა უნდა გაეკეთებინა საქართველოს, თუ ამ უკანასკნელს სურდა, გაწევრებაზე მოლაპარაკებების დაწყებისკენ წასულიყო: საქართველოს ჰქონდა სამუშაო ადამიანის უფლებების კუთხით, სამართლებრივი რეფორმის კუთხით და, რა თქმა უნდა, პოლიტიკური პოლარიზაციის აღმოფხვრის კუთხით. იმის ფონზე კი, რასაც საქართველოს მთავრობა აკეთებს, ბრიუსელში ალბათ შთაბეჭდილება დარჩებათ, რომ საქართველოში არა მხოლოდ ამ სამუშაოს უდგებიან არასერიოზულად, არამედ თავად ბრიუსელსაც.

სავსებით გასაგებია შეერთებული შტატების წუხილიც - საქართველო არის ქვეყანა, რომელიც წლების განმავლობაში იზიდავდა დიდი რაოდენობის ამერიკულ დაფინანსებას არასამთავრობო ორგანიზაციებისა და სამოქალაქო საზოგადოებისთვის. შედეგად, ვიხილეთ პროექტები, რომელთაც არა მხოლოდ ბევრი ქართველის ცხოვრება შეცვალეს, არამედ პოლიტიკურ დისკურსზეც იქონიეს გავლენა. და როდესაც დიდ სააგენტოებს, როგორიცაა USAID-ი, გარე გავლენის აგენტებად გამოაცხადებ, ეს მათ უკიდურესად არაკომფორტულ სამუშაო გარემოდ აქცევს. ეს არ არის ის იარლიყი, რომელსაც ეს ადამიანები იმსახურებენ, მათ არ დაუმსახურებიათ, ვინმემ [უცხო ძალის ინტერესების გამტარებელი] აგენტი დაუძახოს - სიტყვა, რომელიც რუსული გაგებით ჯაშუშის სინონიმად იქცა.

საკმაოდ ბევრ ადამიანთან მქონია კონტაქტი ქართული სამოქალაქო საზოგადოებიდან და არავინ მინახავს, ვინც თვლიდა, რომ ისინი გარე ძალას ემსახურებოდნენ. ისინი თვლიან, რომ პატრიოტები არიან, და რაც შეუძლიათ, აკეთებენ საქართველოსთვის.

რაც შეეხება რუსეთს, კრემლში კმაყოფილები იქნებიან იმით, რომ კიდევ ერთი ქვეყანა იყენებს მათ მიერ დანერგილ მოდელს. ისინი ნიშნისმოგებით იტყვიან: შეხედე, დასავლეთო! ყველას არ უნდა ისე ცხოვრება, როგორც თქვენ. ამდენი შრომა დაახარჯეთ საქართველოს, რათა თქვენსკენ წაგეყვანათ, გადაგებირებინათ, და საქართველოც კი დღეს იმას იმეორებს, რასაც ჩვენ ვაკეთებთ.

იგივე შეიძლება ითქვას ანტი-ლგბტქ+ კანონზე. ამ ყველაფერს კრემლისთვის, გარდამტეხი მნიშვნელობა, რა თქმა უნდა, არ ექნება, მაგრამ გამოადგებათ, სათავისოდ გამოიყენებენ. თუ რუსეთში დღეს ვინმე იკითხავს: აბა, რას ვშვრებით, როგორ მიდის ბრძოლა გავლენისთვის საქართველოში? კრემლიდან უპასუხებენ, რომ ამ ბრძოლაში იმარჯვებენ და ამ კანონებისკენ გაიშვერენ ხელს.

რადიო თავისუფლება: რაც შეეხება ევროკავშირს - მოდით, გავიხსენოთ, როგორ ვითარდებოდა მოვლენები: მთავრობამ ამ კანონის მიღება სცადა, ხალხმა ქუჩებს მიაშურა, კანონი გაიწვიეს და მალევე, ბევრი ჭოჭმანის შემდეგ, ევროკავშირმა, როგორც იქნა, გადაწყვიტა საქართველოსთვის კანდიდატი ქვეყნის სტატუსი მიენიჭებინა. და ახლა კი ეს ხდება, კანონი, ასე ვთქვათ, შემოაბრუნეს - აქვთ თუ არა ბრიუსელში საფუძველი, იფიქრონ, რომ საქართველომ ევროკავშირი გააცურა და „გადააგდო“?

გაბრიელ გევინი: ნათელია, რომ „ოცნება“ მთელი გულით და სულით არ აპირებს ევროკავშირის ყველა მოთხოვნის შესრულებას. ვიცით, რომ ამ სიაშია საგარეო პოლიტიკის დაახლოებაც. ევროკავშირმა საკმაოდ მკაფიოდ და ხაზგასმით თქვა კანდიდატის სტატუსის გაცემისას, რომ სტატუსი წევრობის გარანტია არ არის. და რომ საქართველო არ აკმაყოფილებდა ყველა იმ მოთხოვნას, რაც ბრიუსელს ჰქონდა - კანდიდატის სტატუსის გაცემისას მკაფიოდ ითქვა, რომ საქართველოს კიდევ ჰქონდა სამუშაო, რომ სტატუსი გაიცა ქართველი ხალხის ევროპული ოცნების გასაგრძელებლად და არა „ქართული ოცნების“ მთავრობის მიღწევების გამო.

რა თქმა უნდა, „ქართული ოცნება“ ყოველთვის ეცდება, ეს მხოლოდ საკუთარ, პარტიულ წარმატებად გაასაღოს. იტყვიან: „ეს ჩვენს დროს მოხდა, როდესაც ჩვენ ვიდექით ხელისუფლების სათავეში“. მაგრამ მეეჭვება, ქართველებს დიდად ხიბლავდეთ ისეთი მომავლის პერსპექტივა, რომელშიც თურქეთის ბედს გაიზიარებდნენ - თურქეთის ევროკავშირში გაწევრებასთან დაკავშირებული მოლაპარაკებები უკვე 40 წელია, გრძელდება, და არავის აქვს ილუზიები, რომ ახლო მომავალში რაიმე გარღვევას ვიხილავთ.

მოლდოვა და უკრაინა უკვე იწყებენ მოლაპარაკებებს ევროკავშირთან გაწევრების თაობაზე, საქართველო კი მათ ჩამორჩა. რაც უფრო დიდხანს გაგრძელდება ასე, ვფიქრობ, უფრო და უფრო მეტი ქართველი იკითხავს: რატომ?! ამდაგვარი კანონებით ევროკავშირისკენ მიმავალი ბილიკი ბევრად უფრო გრძელი და ქვაღორღიანი ხდება, საქართველო უფრო და უფრო შორდება ევროკავშირს, რაც, ვფიქრობ, ტრაგედიაა.

და კიდევ ერთი რამ, რაც, ვფიქრობ, საკმაოდ მგრძნობიარე საკითხი იქნება საქართველოსთვის: სომხეთს, თქვენს მეზობელს სამხრეთით, ახლა ბევრად უფრო მეგობრული, უკეთესი და უფრო პროდუქტიული ურთიერთობა აქვს ბრიუსელთან, ვიდრე საქართველოს. მეტი კეთილგანწყობაა [ერევნის მიმართ]. უკანასკნელი 10-15 წლის განმავლობაში, საქართველო სამხრეთ კავკასიის „ოქროს ქვეყანა“ იყო და ყველა დარწმუნებული იყო, რომ სწორედ საქართველო გახდებოდა რეგიონის პირველი ქვეყანა, რომელიც ევროკავშირში გაწევრებას მოახერხებდა, სომხეთი კი ფაქტობრივად რუსეთის ვასალი იყო. მაგრამ უკანასკნელი ორი წლის განმავლობაში ვნახეთ, რომ [სომხეთმა] საქართველო უკან მოიტოვა.

რადიო თავისუფლება: ვიცი, რომ ყარაბაღზე წიგნს წერთ - ამ კანონის მომხრეები ალბათ იტყოდნენ, რომ სომხეთი მხოლოდ იმიტომ დაადგა ამ გზას, რომ ყარაბაღის დათმობა მოუწია, პროდასავლური მისწრაფებების მქონე ფაშინიანის მმართველობისას. ახლა ჩემ ნაცვლად სამთავრობო პირი რომ გესაუბრებოდეთ, ალბათ, გეტყოდათ: აი, ჩვენ მიწები არ დაგვიკარგავს, მშვიდობა შევინარჩუნეთ, ომი თავიდან ავირიდეთ, განსხვავებით ჩვენი წინამორბედებისგან, ანაც ფაშინიანის სომხეთისგან. სიამოვნებით მოვისმენდი თქვენს კონტრარგუმენტს ამაზე.

გაბრიელ გევინი: პირველ ნაწილში სრულებით გეთანხმებით, რომ სომხეთი მხოლოდ მას მერე დაადგა ამ გზას, რაც ყარაბაღი დაკარგა. მაგრამ საქმე ისაა, თუ რატომ აირჩიეს ეს გზა. იმიტომ, რომ გააცნობიერეს: რუსეთზე დამოკიდებულება სტრატეგიული შეცდომა იყო, რომელიც ძალიან ძვირად დაუჯდათ და კარგი არაფერი მოუტანა სომხეთს. ახლა კი ერევანი ცდილობს, ძალიან ფრთხილად, ნელ-ნელა გაწყვიტოს ის ძაფები, რითაც რუსეთზე იყვნენ მიბმული, როგორც საბჭოთა კავშირის, ასევე რუსეთის იმპერიის პერიოდში - 150 წელზე მეტხანს მოუწიათ რუსული დიქტატის ქვეშ ყოფნა და თავისთავად ცხადია, აქედან გამოღწევა რთული და კომპლექსური პროცესი იქნება.

რაც შეეხება საქართველოს საგარეო პოლიტიკას, სხვათა შორის, ბრიუსელში საკმაოდ ბევრ ანალიტიკოსს იპოვით, ვინც „ქართულ ოცნებას“ და მის პოლიტიკას აქებს რუსეთთან მიმართებით. ლოგიკა ასეთია: რუსეთთან საზღვარი გაქვთ, რუსეთი არსად წავა, რუსეთთან ურთიერთობის მართვის ელემენტი ყოველთვის იქნება ქართული პოლიტიკის მნიშვნელოვანი ნაწილი. მაგრამ აქ მთავარი მიზეზშედეგობრიობაა. საქართველოს მთავრობა აცხადებს, რომ სურს ევროკავშირის წევრობა, ასე არაა? და, ამავდროულად, დგამს ნაბიჯებს, რომლებიც ამ მიზანს უფრო და უფრო აშორებს.

თუ „ქართული ოცნების“ ხელმძღვანელობამ დაასკვნა, რომ ევროკავშირში გაწევრებისკენ სვლა დიდი რისკია, რომ ეს რუსეთის პროვოცირებას უდრის და ეშინიათ ამის გაკეთებისა, ან თუ თვლიან, რომ ეს უარყოფითად აისახება ქართულ ეკონომიკაზე, რომელიც სულ უფრო და უფრო მიბმული ხდება რუსულზე, მაშინ უნდა გამოვიდნენ და თქვან: იცით რა, ვიფიქრეთ და დავასკვენით, რომ ეს არ იქნებოდა კარგი საქართველოსთვის, ამიტომ ამ ნაბიჯს არ გადავდგამთ. ამის ნაცვლად, გაიძახიან: გვიყვარს ევროკავშირი, წევრობისკენ მივდივართ და, ამავდროულად, ყველაფერს აკეთებენ, რომ ეს პროცესი შეანელონ. ვფიქრობ, ქართველი ხალხი იმსახურებს გულწრფელობასა და სიმართლის ცოდნას ამ საკითხის გარშემო.

რადიო თავისუფლება: და ბოლოს კითხვა იმ ადამიანზე, რომელიც ახლახან, ფორმალურად კიდევ ერთხელ შემობრუნდა ქართულ პოლიტიკაში. ბევრი ფიქრობს, რომ ივანიშვილის დაბრუნება, სხვა ყველაფერთან ერთად, იმასაც მოასწავებს, რომ მისი ავტორიტეტი წონას შეჰმატებს ამ კანონს, რომ ხალხი ნაკლები ენთუზიაზმით წავა „ქვეყნის მხსნელი“ ივანიშვილის წინააღმდეგ. არის ამაში ლოგიკა?

გაბრიელ გევინი: ვფიქრობ, თუ 100 ქართველს ჰკითხავთ, მაინც რა სურს ივანიშვილს, რა გეგმები აქვს, 100 სხვადასხვანაირ პასუხს მიიღებთ. მისი დაბრუნება პოლიტიკურ ფრონტზე ალბათ უფრო დიდი პროცესის ნაწილია, ვიდრე უბრალოდ ერთი კანონის მიღებაა, ამ კანონზე მისი დაბრუნების გავლენა ეს ერთგვარი გვერდითი ეფექტია (by-product). საინტერესო ისაა, რომ მისი დაბრუნება, პარადოქსულად, უფრო აადვილებს თბილისი-ბრიუსელის ურთიერთობას, ვიდრე ძაბავს.

ერთ-ერთი მთავარი პრეტენზია, რაც ბრიუსელს უკვე დიდი ხანია ჰქონდა, დეოლიგარქიზაცია იყო. და საქართველოში რეალურად მხოლოდ ერთი ადამიანია, ვინც ამ ტერმინისა და კალიბრის მოთხოვნებს აკმაყოფილებს. არავისთვის საიდუმლოს არ წამოადგენდა, რომ ივანიშვილზე იყო საუბარი. ახლა ის პოლიტიკაში დაბრუნდა და შეუძლია თქვას: კი, შეიძლება, მდიდარი ვარ, მაგრამ პოლიტიკოსი ვარ, პროცესების ფარდისმიღმიდან მართვას ვეღარ დამაბრალებთ, როგორც ადრე მაბრალებდით. ღიად და აქტიურად ვარ ჩართული პოლიტიკაში.

მახსოვს, Politico-ში საკმაოდ ხშირად გვაკრიტიკებდნენ, როდესაც ბიძინას აღვწერდით, როგორც ცენტრალურ ფიგურას ქართულ პოლიტიკაში. სამთავრობო მედია გამოვიდოდა ხოლმე და განაცხადებდა: არა, ეს ცილისწამებაა, ის უბრალოდ მდიდარი ბიზნესმენია, არაფერი დაუშავებია, უბრალოდ ქვეყნის ბედი ადარდებს, ამიტომ იყენებს თავის ქონებას პოლიტიკოსების მხარდასაჭერად, ესაა და ეს. პოლიტიკაში არ ერევა. ახლა კი, როდესაც ივანიშვილმა, როგორც იქნა, ფარდიდან თავი გამოყო, იმავეს თქმა შეუძლებელია. და ახლა ჩვენ შეგვიძლია დავაკვირდეთ, რას აკეთებს ბიძინა საერთაშირისო ასპარეზზე, რას აკეთებს მისი გარემოცვა და ამის მიხედვით განვსაჯოთ.