ვახტანგ კაპანაძე: არმიის ტრანსფორმირება შეზღუდული ბიუჯეტით გვიხდება

ჩეხეთის რესპუბლიკაში სამდღიანი სამუშაო ვიზიტით იმყოფებოდა საქართველოს შეიარაღებული ძალების გენერალური შტაბის უფროსი. ვიზიტის განმავლობაში გენერალ-მაიორი ვახტანგ კაპანაძე რადიო თავისუფლების სათავო ოფისს ესტუმრა და ვრცელი ინტერვიუ მისცა ქართულ რედაქციას. საუბრის თემა იყო საქართველოს სამხედრო მშენებლობა, ნატო-საქართველოს ერთობლივი სასწავლო ცენტრი, სამხედრო ბიუჯეტი, ავღანეთში მყოფი საქართველოს მისია და უკრაინაში მებრძოლი ქართველი მოხალისეები.

კობა ლიკლიკაძე: თქვენ პირველად იმყოფებით სტუმრად ჩეხეთის დედაქალაქში. რა არის თქვენი ვიზიტის მიზანი და რა დონეზეა საქართველოსა და ჩეხეთს შორის სამხედრო თანამშრომლობა?

ვახტანგ კაპანაძე: უმჯობესია ითქვას, რომ ეს არის სამუშაო ვიზიტი კონფერენციის ფარგლებში, რომლის თემატიკა მიესადაგება ისეთ განმარტებას, როგორიცაა საბრძოლო-ლოგისტიკური უზრუნველყოფა. ამ ვიზიტის ფარგლებში მექნება შესაძლებლობა შევხვდე ჩეხეთის შეიარაღებული ძალების გენერალური შტაბის უფროსს, რომელთანაც ვისაუბრებ თანამშრომლობის სამომავლო გეგმებზე. ასევე მექნება შესაძლებლობა დავათვალიერო სხვადასხვა იარაღისა და სამხედრო სისტემის მწარმოებელი ქარხნები, რომელთანაც ჩვენ გარკვეული ურთიერთობა გვქონდა და ვაპირებთ ახლაც გავაფართოოთ ეს მიმართულება.

კობა ლიკლიკაძე: ამ სამხედრო-ტექნიკური თანამშრომლობის თემა რომ გავაგრძელოთ, მახსოვს, რომ სულ პირველად ეს იყო ჩეხური ავტომატები და ტყვიამფრქვევები, შემდეგ იარაღის კალიბრიც გაიზარდა და საქართველომ ჩეხური წარმოების თვითმავალი საარტილერიო სისტემა „დანა“ შეიძინა. თუ საიდუმლოა არაა, აპირებთ, რომ რაიმე გააყოლოთ ხელს უკვე მზა პროექტის სახით?

ვახტანგ კაპანაძე: საიდუმლო დღევანდელ დღეს, ზოგადად თუ ვიტყვით, მსოფლიოში არაფერია. მხედველობაში მაქვს ის, რომ ყველა ქვეყანა ცდილობს შეიძინოს თანამედროვე სამხედრო შეიარაღება, რაც შეესაბამება მათ სამხედრო-საბრძოლო კონცეფციებს და, რა თქმა უნდა, მათ შესაძლებლობებს. თქვენ სწორად ბრძანეთ, ჩვენ ჩეხებთან საკმაოდ ხანგრძლივი ურთიერთობა გვაქვს. ეს იყო ტყვიამფრქვევები და ტანკები და გახსოვთ თქვენ, რომ იმხანად ვიყავი ბედნიერი, როდესაც ბრიგადაში მივიღე ეს ჩეხური ტანკები და, რა თქმა უნდა, საარტილერიო სისტემა „დანა“, რომელმაც კარგად წარმოაჩინა თავი 2008 წლის აგვისტოს საბრძოლო მოქმედებებში. დეტალებში და სიღრმეებში არ წავალ, თუმცა კიდევ ერთხელ ვიტყვი, რომ ძალიან მჭიდრო ურთიერთობა გვაქვს იარაღის მწარმოებელ ამ ჩეხურ ფირმებთან და სასიხარულოა ისიც, რომ გარკვეული ტიპის სისტემების ერთობლივ შექმნასა და რემონტზე მიდის მუშაობასაქართველოს სამხედრო-სამეცნიერო ცენტრ „დელტასთან“. ასე რომ, დიდი ინტერესით შევყურებთ ამ ვიზიტის შედეგებს.

კობა ლიკლიკაძე: დღეს ყბადაღებული თემა გახდა საფრანგეთის სამხედრო-სამრეწველო კომპლექსის დახმარებით საქართველოსათვის საჰაერო-თავდაცვის სისტემის უსაფრთხოების ქოლგის შექმნა. ეს თემა დაიხურა, თუ აქვს მას პერსპექტივა?

ვახტანგ კაპანაძე: მას ნამდვილად აქვს პერსპექტივა, მოლაპარაკებებიც გრძელდება საკმაოდ მაღალ დონეზე, გარკვეული წარმატებებიც არის მიღწეული. დეტალებისაგან ნამდვილად თავს შევიკავებ, რადგან ეს უფრო პოლიტიკურ-კომერციულ სფეროს საკითხებში გადავიდა. ჩვენ, სამხედროებს, ამ საკითხზე ჩვენი ხედვა გვაქვს, ჩამოყალიბებული გვაქვს იმ სისტემის პარამეტრები, რომელიც უნდა შეიქმნას. ასე რომ, ახლა ამ მიმართულებით სივრცე და ასპარეზი პოლიტიკოსებს უნდა დავუთმოთ.

კობა ლიკლიკაძე: ეს ძვირად ღირებული პროექტი იქნება?

ვახტანგ კაპანაძე: შემიძლია გითხრათ, რომ ეს არ იქნება იაფი. დღეს უსაფრთხოება შეუძლებელია, რომ იაფი იყოს.

კობა ლიკლიკაძე: და რატომ მიენიჭა სწორედ საჰაერო თავდაცვის, საჰაერო უსაფრთხოების კომპონენტს გადამწყვეტი მნიშვნელობა?

ვახტანგ კაპანაძე: პირველ რიგში, იმ გამოცდილებიდან გამომდინარე, რაც 2008 წლის აგვისტოს ომის შემდეგ დაგროვდა; მეორეც, ეს არის ქვეყნის უსაფრთხოების მნიშვნელოვანი შემადგენელი ნაწილი. ეს არ ნიშნავს მხოლოდ გარკვეული აქტიური საშუალებების გამოყენებას. საჰაერო თავდაცვის სისტემა გულისხმობს ასევე შორეული აღმოჩენისა და შორეული დადგენის შესაძლებლობებს, რაც კიდევ უფრო ზრდის შენი წინასწარი გაფრთხილებისა და დროის მოგების ფაქტორს შესაბამისი რეაგირებისათვის. ასე რომ, ეს საკმაოდ კომპლექსური სისტემაა. კიდევ ვიმეორებ, საჰაერო თავდაცვა შედგება როგორც აქტიური, ისე პასიური კომპონენტისაგან. ჩვენ ყველა მიმართულებით ვმუშაობთ. თუ გვინდა, რომ ჩვენი ქვეყანა მაქსიმალურად იყოს დაცული როგორც ჰაერიდან, ისე ხმელეთიდან, ეს კომპონენტი აუცილებლად უნდა შედიოდეს თანამედროვე შეიარაღებული ძალების სისტემაში.

კობა ლიკლიკაძე: ჩვენი გადაცემის პრომოში რადიომსმენელს ესმის ხოლმე მინდია ჯანელიძის, თავდაცვის მინისტრის, სიტყვები, რომ სამხედრო ნაწილების 80 პროცენტში სასმელი წყლის პრობლემა მოუგვარებელია. ამაზე მინისტრმა შარშან დეკემბერში ჩვენთან ინტერვიუში ისაუბრა. ჩემი შეკითხვის არსი კი ასეთია: ახლა ჩვენ ძალიან მაღალი დონის, ძვირად ღირებულ თავდაცვით სისტემაზე ვლაპარაკობთ. როგორ უნდა შეძლოს ქვეყანამ ასეთი სისტემის შეძენა, შენახვა და ექსპლუატაცია, თუკი ელემენტარული საყოფაცხოვრებო პრობლემა - სასმელის წყლის პრობლემა - მოუგვარებელია?

ვახტანგ კაპანაძე: მოგახსენებთ. სწორი ბრძანდებით, მაგრამ მე ძალიან მინდა გთხოვოთ, რომ ასე ნუ დავაყენებთ საკითხს...იცით, არასოდეს რაღაცის ხარჯზე სხვა რაიმე არ უნდა გაკეთდეს. ეს უნდა იყოს ერთი შემადგენელი ნაწილი. არც ის ვარგა, რომ სამხედრო ნაწილი იყოს სანატორიუმი, სამაგიეროდ კი, გვყავდეს არაბრძოლისუნარიანი მებრძოლები, რომელსაც არც იარაღი ექნება, არც საჭურველი, სამაგიეროდ, კარგ ხელფასს აიღებს და კარგ პირობებში იცხოვრებს. დღევანდელი რეფორმირებისა და ტრანსფორმირების სირთულე იმაში მდგომარეობს, რომ შეზღუდული ბიუჯეტის პირობებში ჩვენ ვახორციელებთ ამ რეფორმებს, ვდგამთ ნაბიჯებს ნატოს მიმართულებით და, ამავე დროს, არავისთვის და, მით უფრო, სამხედროებისათვის ეს არ არის შესახსენებელი, რომ ჩვენ შეიარაღებული ძალები უნდა გვყავდეს შესაბამის დონეზე, რადგან მოწინააღმდეგე ჩვენ ვირტუალური აღარ გვყავს. ჩვენ გვყავს რეალური მოწინააღმდეგე ძალიან ახლოს, ძალიან ნაცნობი კონფიგურაციის და ძალიან ნაცნობი შემადგენლობის. ასე რომ, ამ ყველაფერს სჭირდება სახელმწიფო რესურსები და შიდა რესურსები. და ხელოვნებაც იმაშია, რომ ვიპოვოთ ოქროს შუალედი და ერთის ხარჯზე მეორე საქმე არ დავაზარალოთ.

კობა ლიკლიკაძე: ბატონო გენერალო, როგორ ეკიდებით თქვენ უკრაინაში ამ ქვეყნის თავისუფლებისათვის მებრძოლი ქართველი მოხალისეების ყოფნას?

ვახტანგ კაპანაძე: უკრაინა ჩემთვის ძალიან ახლობელი ქვეყანაა. თქვენ იცით, რომ ორი წელი ვსწავლობდი და უკრაინის თავდაცვის აკადემიაც მაქვს დამთავრებული და იქ უამრავი მეგობარი და თანამებრძოლი მყავს. ბევრი მათგანი, მთელი ჩემი აკადემიის გამოშვებიდან, საბრძოლო მოქმედებებში დაიღუპა ან დაიჭრა. რაც შეეხება ქართველ მოხალისეებს, ყველა იმ მებრძოლს, ვინც თავისი ნებით გადაწყვიტა წასვლა და უკრაინელი ხალხის მხარში დადგომა, მხოლოდ ვუსურვებ, რომ წარმატებით შეასრულოს დავალება და სახლში მშვიდობით დაგვიბრუნდეს. ჩვენ, ქართველებს, წინ ჩვენი ომი გვაქვს საომარი, ამიტომ ჩემი მთავარი სათხოვარი იქნება, რომ თავს გაუფრთხილდნენ და შინ მშვიდობით დაბრუნდნენ. ერთსაც დავამატებდი, რომ, ალბათ, ასე თავზე ხელაღებით ჩასვლა უკრაინაში და მოთხოვნა, რომ მომეცით იარაღი და გამიშვით საბრძოლველად, - ესეც არ იქნება სწორი.

კობა ლიკლიკაძე: როდესაც ჩვენ ამ თემაზე ვსაუბრობთ, უკრაინაში კიდევ ერთი ქართველი მოხალისე, გიორგი ჯანელიძე, დაიღუპა. საქართველოს თავდაცვის მინისტრმა განაცხადა, რომ სახელმწიფო თავის თავზე აიღებს გადმოსვენების ხარჯებს და დაეხმარება დაღუპულის ოჯახს, რომ „შეუმსუბუქოს ის ტკივილი და ტრაგედია, რაც მას თავს დაატყდა“. როგორ შეიძლება კიდევ, რომ სახელმწიფო დაეხმაროს უკრაინაში დაღუპულთა ოჯახებს, რადგან მოხალისეებს, როგორც წესი, არ აქვთ ოფიციალური სტატუსი?

ვახტანგ კაპანაძე: უპირველესად, ვუერთდები მინისტრის სამძიმარს. ძალიან გულსატკენია თითოეული მოხალისის დაღუპვა და ასეთი ამბის მიღება. აქ პრობლემა კომპლექსურია - მას აქვს სახელმწიფოებრივი, სამხედრო, ზნეობრივი და სოციალური მხარე. საჭიროა სპეციალური კომისიის შექმნა ამ პრობლემის მოსაგვარებლად. ჩვენ შეგვიძლია, რომ მხოლოდ პიროვნულად დავეხმაროთ ოჯახს, რასაც აუცილებლად გავაკეთებთ.

კობა ლიკლიკაძე: საკანონმდებლო უზრუნველყოფა სჭირდება ამ საკითხს.

ვახტანგ კაპანაძე: რა თქმა უნდა, და, შესაბამისად კიდევ ერთხელ გავიმეორებ, რომ შეიარაღებული ძალები მზად ვართ უკრაინელებს დავეხმაროთ სწავლებების სახით, რომელშიც მიგვიღია და კვლავაც მივიღებთ მონაწილეობას. ჩვენ ველოდებით, რომ მალე საქართველოში ოჯახებით ჩამოვლენ უკრაინაში საბრძოლო მოქმედებების დროს დაჭრილი ჯარისკაცები, გავატარებთ მათ რეაბილიტაციის ცენტრში, გავუზიარებთ ჩვენს გამოცდილებას, რაც ამერიკელი კოლეგებისაგან გვაქვს მიღებული. ამ საკითხზე მოლაპარაკება აქტიურ ფაზაშია, უკრაინის მხრიდან სპეციალური ჯგუფიც იყო ჩამოსული. დარჩენილია მხოლოდ გარკვეული ტექნიკური საკითხები.

კობა ლიკლიკაძე: საქართველოში სერიოზული პრობლემაა ექსტრემისტული ორგანიზაცია „ისლამური სახელმწიფოს“ რიგებში საქართველოს მოქალაქეების ყოფნა. როგორც ცნობილია, პანკისის ხეობიდან ახალგაზრდები მასობრივად მიდიან სირიასა და ერაყში, სადაც დაახლოებით ასი მოხალისე უნდა იბრძოდეს. ზოგიერთი დაიღუპა კიდეც. რა არის ამის მიზეზი, რომ ახალგაზრდები ექსტრემისტულ ორგანიზაციაში მიდიან საბრძოლველად? როგორ უნდა მოევლოს ზოგადად პანკისის ხეობას, სადაც მოსახლეობა დღემდე თავს მიტოვებულად თვლის?

ვახტანგ კაპანაძე: მე შემიძლია ძალიან მოკლედ ვთქვა - ძალიან გული მტკივა, რომ ახალგაზრდა ბიჭები მიდიან ასეთ ბრძოლებში თავის გასაწირად. მაგრამ მე მათ ერთი შემიძლია ვუთხრა: ჩემო პანკისელებო, ვიცი თქვენი ვაჟკაცობის ამბავი, ვიცი თქვენი ფიზიკური და გონებრივი შესაძლებლობები. ამიტომ ქართული ჯარი არის ღია თქვენთვის! მობრძანდით, გავიაროთ, ერთად ვემსახუროთ ჩვენს ქვეყანას! გააკეთებთ კარიერასაც, აიწყობთ ცხოვრებასაც და ქვეყანასაც ემსახურებით! და თუკი თავი იქნება გასაწირი, ერთად გავწირავთ სწორი საქმისთვის!

კობა ლიკლიკაძე: რაკი ამაზე მიდგა საქმე, ხომ არ აჯობებდა, რომ სამხედრო სასწავლებლებში გარკვეული კვოტა გამოგეყოთ პანკისისხეობელი ახალგაზრდებისათვის?

ვახტანგ კაპანაძე: ძალიან მომეწონა ეს იდეა და როგორც კი დავბრუნდები, ნამდვილად წამოვწევ მას და თუ ამ პროექტმა ხორცი შეისხა, გპირდებით, რომ პირველი თქვენ იქნებით, ვისაც დავპატიჟებ, რათა ინტერვიუ აიღოთ იმ კონტინგენტისაგან, რომელსაც თავდაცვის სამინისტროში მივიღებთ.