საქართველოს მთავრობას ხშირად საყვედურობენ შეჩერებული თუ უარყოფილი ინფრასტრუქტურული პროექტების გამო. მთავარ კრიტიკას იწვევს თბილისის შემოვლითი რკინიგზის მშენებლობის შეწყვეტა, მაგრამ არის სხვა პროექტებიც, რომლებიც საწყის ეტაპზევე შეჩერდა. მათ შორისაა თბილისის ტრამვაის იდეა. ტრამვაის ხაზების გაყვანას უნდა გაეუმჯობესებინა დედაქალაქის საზოგადოებრივი ტრანსპორტის მუშაობა.
თბილისის ტრამვაის პროექტის თემა პერიოდულად წამოტივტივდება ხოლმე საქართველოს მედიაში. საკითხის მორიგი აქტუალიზაცია ერთი კვირის წინ მოხდა, როდესაც ინტერნეტის სოციალურ ქსელებში - ასევე რამდენიმე საინფორმაციო სააგენტოს ვებსაიტზე - რადიო თავისუფლების რეპორტაჟი თარიღის მიუთითებლად გავრცელდა. მასალა, რომლის სათაურია ”თბილისის ახალი ტრამვაი რუსთაველზე გაივლის”, ჩვენს ვებსაიტზე ერთ წელზე მეტი ხნის წინ - 2012 წლის აპრილში -გამოქვეყნდა. თუმცა ახლა ინტერნეტის სოციალურ ქსელებში ის გავრცელდა როგორც ამჟამინდელი სიახლე, რამაც, საზოგადოებრივი ტრანსპორტის გაუმჯობესების იმედთან ერთად, უამრავი განსხვავებული აზრი და კითხვის ნიშანი წარმოშვა. ”სამოქალაქო ჩართულობის ცენტრის” გამგეობის წევრს, ლევან ჩიტაძეს, დარჩა შთაბეჭდილება, რომ 2012 წელს ხელისუფლებამ თბილისის ტრამვაის პროექტი წინასაარჩევნო პიარად გამოიყენა. მისმა ორგანიზაციამ კითხვებით არაერთხელ მიმართა დედაქალქის მერიას:
”ხელისუფლების შეცვლის შემდეგ, მას შემდეგ, რაც საჯარო ინფორმაცია ნამდვილად საჯარო გახდა თავიდან დავიწყეთ მასალების შეგროვება ამ საკითხთან დაკავშირებით და ერთად-ერთი რაც აღმოვაჩინეთ იყო ის, რომ არც არაფერი იყო აღმოსაჩენი. იმიტომ, რომ არანაირი პროექტი არ შემდგარა.”
პროექტის გარშემო კითხვები თბილისის საკრებულოს წევრებსაც გაუჩნდათ. რამდენიმე თვის წინ საკრებულოში მერიის სატრანსპორტო სამსახურის უფროსი აკაკი ჯოხაძე მიიწვიეს და იკითხეს, თუ რატომ არ ხორციელდება წინა წლებში რეკლამირებული ტრამვაის პროექტი. ქალაქის მერიის წარმომადგენლისგან მიღებული პასუხის შესახებ თბილისის საკრებულოს ფრაქციის "ქართული ოცნება - დემოკრატიული საქართველო" თავმჯდომარე ზაზა გაბუნია ინტერნეტგამოცემა ”კვირის პალიტრას” ესაუბრა:
”როგორც ჯოხაძემ გვიპასუხა, თურმე ძალიან ძვირი პოექტია, ამას მხოლოდ მერიის ბიუჯეტი ვერ ეყოფოდა და ნაწილობრივ ცენტრალური ბიუჯეტიდან უნდა დაფარულიყო საჭირო თანხები, ახალ ხელისუფლებას კიდევ არ მიუცია თურმე ეს ფული და ამიტომაც გააჩერეს პროექტი, რაც ჩემთვის სრულიად მიუღებელი არგუმენტია, რადგან, ეგენი როგორც აცხადებდნენ, წინა წლებში გარკვეული მოსამზადებელი სამუშაოები ხელისუფლების შეცვლამდეც უნდა განეხორციელებინათ, მაგრამ არაფერიც არ გაუკეთებიათ. გარდა ამისა, მე შევთავაზე, წარმოადგინონ პროექტის ღირებულება, გვითხრან, რა ნაწილი სჭირდებათ ცენტრალური ბიუჯეტიდან და მზად ვარ პირადად მე ვუშუამდგომლო და დაიწყოს ამ საკითხზე მოლაპარაკებები”.
ზაზა გაბუნიას ამ განცხადებას არავინ გამოხმაურებია, რადგან, არაოფიციალური განცხადებების თანახმად, ბიუჯეტის შემცირების პირობებში არავის აქვს იმედი, რომ ტრამვაის პროექტის დასაფინანსებლად მთავრობასთან თანამშრომლობა შედგება. მით უმეტეს, რომ ახალმა მთავრობამ უარი თქვა მტკვარზე ახალი ხიდის აშენებაზე, რასაც საგრძნობლად უნდა განეტვირთა სატრანსპორტო მოძრაობა. ანალოგიური მნიშვნელობის იყო თბილისის შემოვლითი რკინიგზაც, რომლის მშენებლობა ბოლო ეტაპზე შეჩერდა. სწორედ თბილისის მერიის პროექტების მიმართ ცენტრალური მთავრობის დამოკიდებულებაში ხედავს ტრამვაის პროექტის განხორციელების პრობლემებს საზოგადოებრივი საინიციატივო ჯგუფის -”თბილისის ტრამვაის” - წევრი ბექა ნინიკური:
თბილისში ტრამვაის მშენებლობა მას შემდეგ გადაწყდა, რაც გაირკვა, რომ დედაქალაქის საზოგადოებრივი ტრანსპორტის სისტემა გაზრდილ მგზავრთნაკადს ვეღარ უმკლავდებოდა. ამასთანავე, თბილისი მონაწილეა ”მერების კონვენციისა”, რომლის მიხედვითაც, ქალაქში 2020 წლამდე გამონაბოლქვის მოცულობა 20 პროცენტით უნდა შემცირდეს. ტრამვაის პროექტს კი, სხვა უპირატესობებთან ერთად, თან ახლავს მნიშვნელოვანი ეკოლოგიური ეფექტი.
თბილისში ტრამვაის მშენებლობის ტექნიკურ-ეკონომიკური დასაბუთება ცნობილმა ფრანგულმა კომპანია ”სისტრამ” 2011 – 2012 წლებში მოამზადა. მის მიერ ჩატარებული სამუშაოები საფრანგეთის მთავრობამ დააფინანსა. კომპანიის წარმომადგენელმა მარკო მელფომ ერთი წლის წინ განაცხადა, რომ თბილისის ტრამვაის პირველი ხაზი, ამოქმედების შემდეგ, დღეში 100 ათას მგზავრს გადაიყვანდა:
მომზადებული პროექტის მიხედვით, ტრამვაის ლიანდაგები უნივერსიტეტის მაღლივი კორპუსიდან დაიწყებოდა, იქვე უნდა აშენებულიყო დეპოც. მომდევნო კვანძს მეტრო „დელისი“ წარმოადგენდა, საიდანაც ტრამვაის ხაზი ვაკის პარკს დაუკავშირდებოდა და ჭავჭავაძის გამზირზე გაივლიდა. შემდეგ, რუსთაველის გამზირის მეშვეობით, ტრამვაი ავტომობილებისთვის ჩაკეტილ კოტე აბხაზის - ყოფილ ლესელიძის - ქუჩაზე მოხვდებოდა. ტრამვაი გაივლიდა „მეიდანზეც“ და გორგასლის ქუჩით ორთაჭალის ავტოსადგურამდე მივიდოდა. თითქმის 15 კილომეტრიან ხაზზე მოეწყობოდა 23 გაჩერება და ტრამვაის შემადგენლობა პიკის საათში 4 წუთიანი ინტერვალით იმოძრავებდა. ტრამვაის პირველი ხაზის ღირებულება დაახლოებით 300 მილიონ ლარს შეადგენს. შედარებისთვის, დაახლოებით ამდენივე თანხა დაიხარჯა გმირთა მოედნის ესტაკადების, იპოდრომის გვირაბისა და ახალი სამკილომეტრიანი მაგისტრალის მშენებლობაზე.
თბილისის ტრამვაის პროექტის თემა პერიოდულად წამოტივტივდება ხოლმე საქართველოს მედიაში. საკითხის მორიგი აქტუალიზაცია ერთი კვირის წინ მოხდა, როდესაც ინტერნეტის სოციალურ ქსელებში - ასევე რამდენიმე საინფორმაციო სააგენტოს ვებსაიტზე - რადიო თავისუფლების რეპორტაჟი თარიღის მიუთითებლად გავრცელდა. მასალა, რომლის სათაურია ”თბილისის ახალი ტრამვაი რუსთაველზე გაივლის”, ჩვენს ვებსაიტზე ერთ წელზე მეტი ხნის წინ - 2012 წლის აპრილში -გამოქვეყნდა. თუმცა ახლა ინტერნეტის სოციალურ ქსელებში ის გავრცელდა როგორც ამჟამინდელი სიახლე, რამაც, საზოგადოებრივი ტრანსპორტის გაუმჯობესების იმედთან ერთად, უამრავი განსხვავებული აზრი და კითხვის ნიშანი წარმოშვა. ”სამოქალაქო ჩართულობის ცენტრის” გამგეობის წევრს, ლევან ჩიტაძეს, დარჩა შთაბეჭდილება, რომ 2012 წელს ხელისუფლებამ თბილისის ტრამვაის პროექტი წინასაარჩევნო პიარად გამოიყენა. მისმა ორგანიზაციამ კითხვებით არაერთხელ მიმართა დედაქალქის მერიას:
”ხელისუფლების შეცვლის შემდეგ, მას შემდეგ, რაც საჯარო ინფორმაცია ნამდვილად საჯარო გახდა თავიდან დავიწყეთ მასალების შეგროვება ამ საკითხთან დაკავშირებით და ერთად-ერთი რაც აღმოვაჩინეთ იყო ის, რომ არც არაფერი იყო აღმოსაჩენი. იმიტომ, რომ არანაირი პროექტი არ შემდგარა.”
მე შევთავაზე, წარმოადგინონ პროექტის ღირებულება, გვითხრან, რა ნაწილი სჭირდებათ ცენტრალური ბიუჯეტიდან და მზად ვარ პირადად მე ვუშუამდგომლო და დაიწყოს ამ საკითხზე მოლაპარაკებები...ზაზა გაბუნია
”როგორც ჯოხაძემ გვიპასუხა, თურმე ძალიან ძვირი პოექტია, ამას მხოლოდ მერიის ბიუჯეტი ვერ ეყოფოდა და ნაწილობრივ ცენტრალური ბიუჯეტიდან უნდა დაფარულიყო საჭირო თანხები, ახალ ხელისუფლებას კიდევ არ მიუცია თურმე ეს ფული და ამიტომაც გააჩერეს პროექტი, რაც ჩემთვის სრულიად მიუღებელი არგუმენტია, რადგან, ეგენი როგორც აცხადებდნენ, წინა წლებში გარკვეული მოსამზადებელი სამუშაოები ხელისუფლების შეცვლამდეც უნდა განეხორციელებინათ, მაგრამ არაფერიც არ გაუკეთებიათ. გარდა ამისა, მე შევთავაზე, წარმოადგინონ პროექტის ღირებულება, გვითხრან, რა ნაწილი სჭირდებათ ცენტრალური ბიუჯეტიდან და მზად ვარ პირადად მე ვუშუამდგომლო და დაიწყოს ამ საკითხზე მოლაპარაკებები”.
ბოლო დროს განვითარებულმა მოვლენებმა რაც აჩვენა, ფინანსთა სამინისტრო არა თუ დამატებით ინფრასტრუქტურულ პროექტებში უჭერს მხარს მერია, არამედ პირიქით უკვეცავს მერიას ბიუჯეტს...ბექა ნინიკური
ბექა ნინიკური
”ბოლო დროს განვითარებულმა მოვლენებმა რაც აჩვენა, ფინანსთა სამინისტრო არა თუ დამატებით ინფრასტრუქტურულ პროექტებში უჭერს მხარს მერია, არამედ პირიქით უკვეცავს მერიას ბიუჯეტს.”თბილისში ტრამვაის მშენებლობა მას შემდეგ გადაწყდა, რაც გაირკვა, რომ დედაქალაქის საზოგადოებრივი ტრანსპორტის სისტემა გაზრდილ მგზავრთნაკადს ვეღარ უმკლავდებოდა. ამასთანავე, თბილისი მონაწილეა ”მერების კონვენციისა”, რომლის მიხედვითაც, ქალაქში 2020 წლამდე გამონაბოლქვის მოცულობა 20 პროცენტით უნდა შემცირდეს. ტრამვაის პროექტს კი, სხვა უპირატესობებთან ერთად, თან ახლავს მნიშვნელოვანი ეკოლოგიური ეფექტი.
თბილისში ტრამვაის მშენებლობის ტექნიკურ-ეკონომიკური დასაბუთება ცნობილმა ფრანგულმა კომპანია ”სისტრამ” 2011 – 2012 წლებში მოამზადა. მის მიერ ჩატარებული სამუშაოები საფრანგეთის მთავრობამ დააფინანსა. კომპანიის წარმომადგენელმა მარკო მელფომ ერთი წლის წინ განაცხადა, რომ თბილისის ტრამვაის პირველი ხაზი, ამოქმედების შემდეგ, დღეში 100 ათას მგზავრს გადაიყვანდა:
თბილისის ტრამვაის პირველი ხაზი
„პროექტის მთავარი იდეა მდგომარეობს იმაში, რომ შეიქმნას თანამედროვე მუნიციპალური ტრანსპორტი. დღეს თბილისის ტრანსპორტი არის ხელმისაწვდომი, მაგრამ უხარისხო. ახალი ტრამვაის ამუშავების შემდეგ მუნიციპალური ტრანსპორტი იქნება უფრო თანამედროვე და კომფორტული და შექმნის ძალიან მნიშვნელოვან დერეფანს ქალაქისთვის.“მომზადებული პროექტის მიხედვით, ტრამვაის ლიანდაგები უნივერსიტეტის მაღლივი კორპუსიდან დაიწყებოდა, იქვე უნდა აშენებულიყო დეპოც. მომდევნო კვანძს მეტრო „დელისი“ წარმოადგენდა, საიდანაც ტრამვაის ხაზი ვაკის პარკს დაუკავშირდებოდა და ჭავჭავაძის გამზირზე გაივლიდა. შემდეგ, რუსთაველის გამზირის მეშვეობით, ტრამვაი ავტომობილებისთვის ჩაკეტილ კოტე აბხაზის - ყოფილ ლესელიძის - ქუჩაზე მოხვდებოდა. ტრამვაი გაივლიდა „მეიდანზეც“ და გორგასლის ქუჩით ორთაჭალის ავტოსადგურამდე მივიდოდა. თითქმის 15 კილომეტრიან ხაზზე მოეწყობოდა 23 გაჩერება და ტრამვაის შემადგენლობა პიკის საათში 4 წუთიანი ინტერვალით იმოძრავებდა. ტრამვაის პირველი ხაზის ღირებულება დაახლოებით 300 მილიონ ლარს შეადგენს. შედარებისთვის, დაახლოებით ამდენივე თანხა დაიხარჯა გმირთა მოედნის ესტაკადების, იპოდრომის გვირაბისა და ახალი სამკილომეტრიანი მაგისტრალის მშენებლობაზე.