ამას წინათ წერილი დავწერე ქართულ ტელევიზიებზე, დიდი გამოვიდა და ბოროტი. როცა მოვრჩი და წავიკითხე, მივხვდი, რომ ვერ გამოვაქვეყნებდი - ძალიან არაკოლეგიალური ვიყავი. აბსოლუტურად ყველას ვლანძღავდი. ყველას “იმედის” გარდა, რადგან ისინი ამას ჩემზე უკეთ უკეთებენ საკუთარ თავს. მერე წერილში მოვძებნე ყველაზე უწყინარი ნაწილი, ამოვიღე საკუთარი სახელები, ნაწყვეტი დავარქვი და ამ ბლოგზე დავდე.
მოგეხსენებათ, ტელევიზია მარტო ინფორმაცია არ არის. იდეაში მას გართობისა და განათლების ფუნქციაც უნდა გააჩნდეს.
განათლება - ახლა ტელევიზორია და ძალიან ბევრიც არ უნდა მოსთხოვო, ნუ, ლექციას ხომ არ წაგიკითხავენ?! მაგრამ რა განათლებაზეა ლაპარაკი, როცა დღის განმავლობაში ერთი და იმავე არხის სამ სხვადასხვა დროს გასულ საინფორმაციო პროგრამაში ბელგიის ქალაქ ლიეჟის სახელი ერთხელაც არ ემთხვევა მის ორიგინალურ დასახელებას?!
კიდევ იმაზე ვღიზიანდები, როცა ოფიციოზს პრეტენზია აქვს, რომ ნათარგმნი ფილმებით მოსახლეობას უცხო ენას ასწავლის. რა უცხო ენის სწავლებაზეა ლაპარაკი, როცა მასწავლებელმა მშობლიურიც არ იცის?!
რაც შეეხება გართობას, აქ თითქოს ყველაფერი რიგზე უნდა იყოს: ღლაბუცი ხომ სამი ცენტრალური არხიდან ორის პროფილია?! პირადად მე მათ პროგრამებზე არ მეცინება. მე უფრო იმ გადაცემებზე მეცინება, სადაც, წესით, არ უნდა გაგეცინოს. მაგალითად, საინფორმაციო პროგრამებზე. ისე არ მინდა გაიგოთ, თითქოს ამ პროგრამებში იუმორის წინააღმდეგი ვიყო. პირიქით, ძალიან მომწონს BBC-ს ახალი ამბების წამყვანის ერთი ძველი ხუმრობა, რომელსაც ყველას ვუყვები ხოლმე და არც თქვენთვის დავიზარებ: დიქტორმა მაყურებელს მიულოცა ლონდონში ახალი საავტომობილო გვირაბის გახსნა და დასძინა - დღეიდან ერთი სატრანსპორტო საცობიდან მეორეში ბევრად უფრო სწრაფად მოხვდებით, ვიდრე ამ გვირაბის აშენებამდეო.
ღმერთმა დამიფაროს, ჩვენს წამყვანებს ასეთი დონე მოვთხოვო. მათი ძალიან მადლობელი დავრჩები მხოლოდ იმ შემთხვევაშიც კი, თუ საკუთარი სახელების სწორად გამოთქმას შეძლებენ. სიცილით კი მათი კოლეგების მიერ მომზადებულ სიუჟეტებზე გავიცინებ.
მაგალითად, ძალიან მამხიარულებენ იმ ბოროტმოქმედების მეზობლები, რომელთა დანაშაულიც კვალიფიცირებულია, როგორც “საზარელი მკვლელობა დამამძიმებელი გარემოებებით”. საშინაოდ გამოწყობილი ეს სათნო ქალბატონები კამერების წინ გაოცებას ვერ მალავენ:
- როგორ გეკადრებათ?! მაგას ვინ იფიქრებდა?! ჭიანჭველას არ გაჭყლიტავდა, არა გენაცვალე, ბუზს არ ააფრენდა. საერთოდ ისე უყვარდა მწერები, ერთი სკაც კი ჰქონდა და სულ ფუტკრებს ეფერებოდა.
- მარტო მწერები?! უნდა გენახა მცენარეები როგორ უყვარდა. რაღაც პატარა ბუჩქიც კი დარგო სახლის უკან, მოფარებულში, შვილივით უვლიდა. გაგიჟდა კინაღამ ნერვიულობისაგან, უბნის ბიჭებმა რომ დაუკრიფეს.
მაგრამ, სანამ ამ სიუჟეტს გვაჩვენებენ, დანაშაულს დეტალურად აღწერს საინფორმაციო პროგრამის წამყვანი. შემდეგ ის სიტყვას გადასცემს დანაშაულის ადილზე მყოფ ჟურნალისტს, რომელიც უკვე იქიდან მოგვიყვება ზუსტად იმავე ისტორიას. შემდეგ ეს ჟურნალისტი, თავის მხრივ, ალაპარაკებს ბოროტმოქმედის მეზობელს (მამაკაცს), რომელიც კიდევ ერთხელ, უკვე მესამედ მოგვიყვება ამ ისტორიას, ოღონდ წამყვანისა და ჟურნალისტისგან განსხვავებით, ის დამნაშავეს გვარით კი არა, სახელით მოიხსენიებს.
და სწორედ ამ მესამედ მოსმენის შემდეგ, როცა უკვე ზეპირად იცი ავისმქნელის ყველა მზაკვრობა, მობეზრებული გაქვს ეს ისტორია და მზად ხარ ტელევიზორი სხვა არხზე გადართო, სიუჟეტის მხსნელად გვევლინებიან ზემოთ ნახსენები ქალი მეზობლები თავიანთი გამამხიარულებელი კომენტარებით. და ამის შემდეგ სიუჟეტს დამათავრებამდე იუმორის მაღალი დონე უჭირავს.
მაყურებლისთვის ამბავი გრძელდება ქუჩაში, რომელიმე გამჭვირვალე შენობის წინ მდებარე კიბეებზე, რომელსაც ხალისიანი კუნტრუშით აუყვება ბორტმოქმედი სამართალდამცავი სტრუქტურების წარმომადგენლების თანხლებით. მერე ჰუგო ბოსში გამოწყობილი ახალგაზრდა სამართალდამცავი მეოთხედ მოგვასმენინებს დანაშაულის ისტორიას, ოღონდ ბოროტმოქმედს ეჭვმიტანილად მოიხსენიებს.
და ბოლოს დგება კულმინაცია: დანაშულის შესახებ ამჯერად მეხუთედ მოგვიყვებიან! და ამას თვით დანაშაულის შემოქმედი გააკეთებს. ყველაზე უცნაური ის არის, რომ დანაშაულის სიმძიმის და ამაზრზენობის მიუხედავად, ჩემი მხიარულების ხარისხი იზრდება. ამას კი ძირითადად განაპირობებს ბოროტმოქმედის საოცარი გახსნილობა და მკაფიოდ გამოხატული სურვილი - მაქსიმალურად დაეხმაროს გამოძიებას და ტელემაყურებელს აღუწეროს სასტიკი მკვლელობის ყველა გულისამრევი დეტალი: თუ როგორ არ მოაწევინა დაზარალებულმა სიგარეტი, რის შედეგადაც დამნაშავე აფექტში ჩავარდა. ის გაიქცა სახლში, გამოიტანა პურის დანა და მივიდა მომავალ დაზარალებულთან, რომელიც “ძერსკი როჟით ისევ უბანში აბირჟავებდა". მის მოკრძალებულ შეკითხვაზე, რა პრავით არ მაწევინებ სიგარეტსო, მომავალმა მსხვერპლმა გამომწვევად უპასუხა - არამწეველი ვარ და არ მაქვსო. ამ თავხედურმა პროვოკაციამ ეჭვმიტანილი საბოლოოდ გამოიყვანა მწყობრიდან. “თავში სისხლი ამივარდა და დანა დავაძრე. თავიდან მეთქი გავაფუჭებთქო და ერთი ორი ტრაკში ვხიე, მარა სისხლი რო დავინახე, მივხვდი, რო სპრავედლივად ისჯებოდა და დავაი მუცელში, კისერში, მკერდში. ბოლო-ბოლო დაეცა და აკუწვა დავუწყე, თან ვითვლიდი. სულ 362 ნაწილი გამოვიდა. პასუხისმგებლობას არ გავურბივარ და იმედი მაქვს, რომ მოსამართლე შეგნებული პიროვნება იქნება.”
ასე მხიარულად დაწყებულ საინფორმაციო პროგრამას, სხვა, არანაკლებ მხიარული სიუჟეტები მოჰყვება ხოლმე. მაგალითად მე ძალიან მამხიარულებს ქართული საინფორმაციო სერიალი “ახალი საავადმყოფო”. ასევე საკმაოდ ხალისიან განწყობაზე მაყენებს მეორე სერიალი, რომელსაც “მიტინგის დარბევა მოსკოვში” ჰქვია. მათ ტოლს არ უდებს სიუჟეტები საქართველოს ტურისტული ინფრასტრუქტურის განვითარების შესახებ, განსაკუთრებით ის ადგილები, რომლებიც “ძალიან მაგარია”. თუმცა, ასეთები ხომ ჩვენ სამშობლოში ძალიან ბევრია! ასე რომ, მხიარული განწყობა თითქმის უწყვეტად გვაქვს გარანტირებული.
სამწუხაროდ, განათლებასთან დაკავშირებით ასეთ მხიარულებას ვერ დაგპირდებით. ჩვენი არხებით ნაჩვენები ფილმები ძალიან ცალმხრივ განათლებას იძლევიან. მათი მეშვეობით სრულფასოვან ინგლისურს ვერა, მაგრამ “ით მაი შით” და “ბლადი მადა ფაკა”-ს ნამდვილად ისწავლით. და გგონიათ, რომ ვაჭარბებ? თუ ასეა - “ქის მაი ეს!”
მოგეხსენებათ, ტელევიზია მარტო ინფორმაცია არ არის. იდეაში მას გართობისა და განათლების ფუნქციაც უნდა გააჩნდეს.
განათლება - ახლა ტელევიზორია და ძალიან ბევრიც არ უნდა მოსთხოვო, ნუ, ლექციას ხომ არ წაგიკითხავენ?! მაგრამ რა განათლებაზეა ლაპარაკი, როცა დღის განმავლობაში ერთი და იმავე არხის სამ სხვადასხვა დროს გასულ საინფორმაციო პროგრამაში ბელგიის ქალაქ ლიეჟის სახელი ერთხელაც არ ემთხვევა მის ორიგინალურ დასახელებას?!
კიდევ იმაზე ვღიზიანდები, როცა ოფიციოზს პრეტენზია აქვს, რომ ნათარგმნი ფილმებით მოსახლეობას უცხო ენას ასწავლის. რა უცხო ენის სწავლებაზეა ლაპარაკი, როცა მასწავლებელმა მშობლიურიც არ იცის?!
რაც შეეხება გართობას, აქ თითქოს ყველაფერი რიგზე უნდა იყოს: ღლაბუცი ხომ სამი ცენტრალური არხიდან ორის პროფილია?! პირადად მე მათ პროგრამებზე არ მეცინება. მე უფრო იმ გადაცემებზე მეცინება, სადაც, წესით, არ უნდა გაგეცინოს. მაგალითად, საინფორმაციო პროგრამებზე. ისე არ მინდა გაიგოთ, თითქოს ამ პროგრამებში იუმორის წინააღმდეგი ვიყო. პირიქით, ძალიან მომწონს BBC-ს ახალი ამბების წამყვანის ერთი ძველი ხუმრობა, რომელსაც ყველას ვუყვები ხოლმე და არც თქვენთვის დავიზარებ: დიქტორმა მაყურებელს მიულოცა ლონდონში ახალი საავტომობილო გვირაბის გახსნა და დასძინა - დღეიდან ერთი სატრანსპორტო საცობიდან მეორეში ბევრად უფრო სწრაფად მოხვდებით, ვიდრე ამ გვირაბის აშენებამდეო.
ღმერთმა დამიფაროს, ჩვენს წამყვანებს ასეთი დონე მოვთხოვო. მათი ძალიან მადლობელი დავრჩები მხოლოდ იმ შემთხვევაშიც კი, თუ საკუთარი სახელების სწორად გამოთქმას შეძლებენ. სიცილით კი მათი კოლეგების მიერ მომზადებულ სიუჟეტებზე გავიცინებ.
მაგალითად, ძალიან მამხიარულებენ იმ ბოროტმოქმედების მეზობლები, რომელთა დანაშაულიც კვალიფიცირებულია, როგორც “საზარელი მკვლელობა დამამძიმებელი გარემოებებით”. საშინაოდ გამოწყობილი ეს სათნო ქალბატონები კამერების წინ გაოცებას ვერ მალავენ:
- როგორ გეკადრებათ?! მაგას ვინ იფიქრებდა?! ჭიანჭველას არ გაჭყლიტავდა, არა გენაცვალე, ბუზს არ ააფრენდა. საერთოდ ისე უყვარდა მწერები, ერთი სკაც კი ჰქონდა და სულ ფუტკრებს ეფერებოდა.
- მარტო მწერები?! უნდა გენახა მცენარეები როგორ უყვარდა. რაღაც პატარა ბუჩქიც კი დარგო სახლის უკან, მოფარებულში, შვილივით უვლიდა. გაგიჟდა კინაღამ ნერვიულობისაგან, უბნის ბიჭებმა რომ დაუკრიფეს.
მაგრამ, სანამ ამ სიუჟეტს გვაჩვენებენ, დანაშაულს დეტალურად აღწერს საინფორმაციო პროგრამის წამყვანი. შემდეგ ის სიტყვას გადასცემს დანაშაულის ადილზე მყოფ ჟურნალისტს, რომელიც უკვე იქიდან მოგვიყვება ზუსტად იმავე ისტორიას. შემდეგ ეს ჟურნალისტი, თავის მხრივ, ალაპარაკებს ბოროტმოქმედის მეზობელს (მამაკაცს), რომელიც კიდევ ერთხელ, უკვე მესამედ მოგვიყვება ამ ისტორიას, ოღონდ წამყვანისა და ჟურნალისტისგან განსხვავებით, ის დამნაშავეს გვარით კი არა, სახელით მოიხსენიებს.
და სწორედ ამ მესამედ მოსმენის შემდეგ, როცა უკვე ზეპირად იცი ავისმქნელის ყველა მზაკვრობა, მობეზრებული გაქვს ეს ისტორია და მზად ხარ ტელევიზორი სხვა არხზე გადართო, სიუჟეტის მხსნელად გვევლინებიან ზემოთ ნახსენები ქალი მეზობლები თავიანთი გამამხიარულებელი კომენტარებით. და ამის შემდეგ სიუჟეტს დამათავრებამდე იუმორის მაღალი დონე უჭირავს.
მაყურებლისთვის ამბავი გრძელდება ქუჩაში, რომელიმე გამჭვირვალე შენობის წინ მდებარე კიბეებზე, რომელსაც ხალისიანი კუნტრუშით აუყვება ბორტმოქმედი სამართალდამცავი სტრუქტურების წარმომადგენლების თანხლებით. მერე ჰუგო ბოსში გამოწყობილი ახალგაზრდა სამართალდამცავი მეოთხედ მოგვასმენინებს დანაშაულის ისტორიას, ოღონდ ბოროტმოქმედს ეჭვმიტანილად მოიხსენიებს.
და ბოლოს დგება კულმინაცია: დანაშულის შესახებ ამჯერად მეხუთედ მოგვიყვებიან! და ამას თვით დანაშაულის შემოქმედი გააკეთებს. ყველაზე უცნაური ის არის, რომ დანაშაულის სიმძიმის და ამაზრზენობის მიუხედავად, ჩემი მხიარულების ხარისხი იზრდება. ამას კი ძირითადად განაპირობებს ბოროტმოქმედის საოცარი გახსნილობა და მკაფიოდ გამოხატული სურვილი - მაქსიმალურად დაეხმაროს გამოძიებას და ტელემაყურებელს აღუწეროს სასტიკი მკვლელობის ყველა გულისამრევი დეტალი: თუ როგორ არ მოაწევინა დაზარალებულმა სიგარეტი, რის შედეგადაც დამნაშავე აფექტში ჩავარდა. ის გაიქცა სახლში, გამოიტანა პურის დანა და მივიდა მომავალ დაზარალებულთან, რომელიც “ძერსკი როჟით ისევ უბანში აბირჟავებდა". მის მოკრძალებულ შეკითხვაზე, რა პრავით არ მაწევინებ სიგარეტსო, მომავალმა მსხვერპლმა გამომწვევად უპასუხა - არამწეველი ვარ და არ მაქვსო. ამ თავხედურმა პროვოკაციამ ეჭვმიტანილი საბოლოოდ გამოიყვანა მწყობრიდან. “თავში სისხლი ამივარდა და დანა დავაძრე. თავიდან მეთქი გავაფუჭებთქო და ერთი ორი ტრაკში ვხიე, მარა სისხლი რო დავინახე, მივხვდი, რო სპრავედლივად ისჯებოდა და დავაი მუცელში, კისერში, მკერდში. ბოლო-ბოლო დაეცა და აკუწვა დავუწყე, თან ვითვლიდი. სულ 362 ნაწილი გამოვიდა. პასუხისმგებლობას არ გავურბივარ და იმედი მაქვს, რომ მოსამართლე შეგნებული პიროვნება იქნება.”
ასე მხიარულად დაწყებულ საინფორმაციო პროგრამას, სხვა, არანაკლებ მხიარული სიუჟეტები მოჰყვება ხოლმე. მაგალითად მე ძალიან მამხიარულებს ქართული საინფორმაციო სერიალი “ახალი საავადმყოფო”. ასევე საკმაოდ ხალისიან განწყობაზე მაყენებს მეორე სერიალი, რომელსაც “მიტინგის დარბევა მოსკოვში” ჰქვია. მათ ტოლს არ უდებს სიუჟეტები საქართველოს ტურისტული ინფრასტრუქტურის განვითარების შესახებ, განსაკუთრებით ის ადგილები, რომლებიც “ძალიან მაგარია”. თუმცა, ასეთები ხომ ჩვენ სამშობლოში ძალიან ბევრია! ასე რომ, მხიარული განწყობა თითქმის უწყვეტად გვაქვს გარანტირებული.
სამწუხაროდ, განათლებასთან დაკავშირებით ასეთ მხიარულებას ვერ დაგპირდებით. ჩვენი არხებით ნაჩვენები ფილმები ძალიან ცალმხრივ განათლებას იძლევიან. მათი მეშვეობით სრულფასოვან ინგლისურს ვერა, მაგრამ “ით მაი შით” და “ბლადი მადა ფაკა”-ს ნამდვილად ისწავლით. და გგონიათ, რომ ვაჭარბებ? თუ ასეა - “ქის მაი ეს!”