ედვარდ ჩოუ - „კარგი პოლიტიკა უნდა იწყებოდეს ვითარების სწორად გაგებით“

რადიო თავისუფლება: ბატონო ჩოუ, დიდი მადლობა ამ შესაძლებლობისთვის. ჩვენ ვისაუბრებთ დასავლეთის სასანქციო სტრატეგიაზე რუსეთის წინააღმდეგ. ფართომასშტაბიანი ომის დაწყებისთანავე, თებერვლის ბოლოს ასეთი შეფასება მოვისმინე, რომ რუსეთის წინააღმდეგ სანქციები სრულ მასშტაბიანი ომის დაწყებამდე ერთი კვირით ადრეც რომ დაწესებულიყო, ამას შეეძლო შეეცვალა რუსეთის, კრემლის, პუტინის გადაწყვეტილება, რადგან ბევრი თვლიდა, რომ ეს სანქციები ძალიან ეფექტიანი იქნებოდა და კრიტიკულად მნიშვნელოვანი.

უკრაინის წინააღმდეგ ომი მიმდინარეობს, სანქციები დაწესებულია, ისინი იზრდება, მოიცავს მეტ ადამიანს, მეტ კომპანიასა და ბიზნესს, თუმცა ადამიანები ვერ ხედავენ წინაღობებს, რაც რუსეთს ხელს შეუშლიდა უკრაინის წინააღმდეგ აგრესიული ომის გაგრძელებაში. ხშირად ლაპარაკია რუსეთის ენერგორესურსებზე. ვიცი, თქვენ გაქვთ თქვენი მოსაზრება სანქციების სტრატეგიაზე. დასავლეთის სასანქციო სტრატეგიის რა ნაწილი არ მოგწონთ? ამ ზაფხულში თქვენ დაწერეთ, რომ, როგორიც უნდა იყოს სტრატეგია - თუკი ის ნავთობის ფასებს მაქსიმუმამდე აწევს, ის დაასუსტებს საერთაშორისო სოლიდარობას.

ედვარდ ჩოუ: უპირველეს ყოვლისა, გმადლობთ ამ შესაძლებლობისთვის. თქვენ დასვით ძალიან საინტერესო და კარგი შეკითხვა. ნება მომეცით, შევეხო შეკითხვის პირველ ნაწილს - შეეძლო თუ არა წინასწარ დაწესებულ ეკონომიკურ ზომას ომის თავიდან აცილება? ვფიქრობ, ძალიან გულწრფელები უნდა ვიყოთ საკუთარ თავთან და ვაღიაროთ, რომ ამ ომის მიმდინარეობა სავსეა ყველა მხარის არასწორი გათვლებით.

რადიო თავისუფლება: გულისხმობთ რუსეთისა და დასავლეთის არასწორ გათვლებს.

ედვარდ ჩოუ: დასავლეთის, აშშ-ისა და უკრაინისაც. ბევრი გათვლა, რაც მანამდე გვქონდა აღმოჩნდა ან მცდარი ან მოძველებული. ვფიქრობ, ჩვენ ეს უნდა გავაცნობიეროთ. მაგალითად, იმ სფეროებზე თუ ვიტყვით, რაშიც მე ვარ გათვითცნობიერებული და ეს არის ენერგოსფერო, რუსეთი ვარაუდობდა, რომ რუსეთისგან ენერგომომარაგება იმდენად მნიშვნელოვანი იყო ევროპისთვის, რომ ევროპა არასდროს დაუჭერდა მხარს უკრაინას ისე, როგორც ახლა უჭერს და რომ ევროპა არ დაასანქცირებდა რუსეთს ასე ძლიერად, მასთან ენერგოურთიეთობების გამო. ეს მცდარი აღმოჩნდა - მცდარი მოლოდინი იყო რუსეთის მხრიდან.

რაც შეეხება ევროპას, განსაკუთრებით მის დასავლეთ ნაწილს, იყო ვარაუდი, რომელიც მოძველებული აღმოჩნდა და მდგომარეობდა იმაში, რომ რუსეთი არასდროს შეუქმნიდა საფრთხეს ევროპასთან ეკონომიკურ ურთიერთობებს. აგრეთვე, იყო ერთგვარი უხილავი ხაზი ერთი მხრივ დასავლეთ ევროპასა და მეორე მხრივ აღმოსავლეთ და ცენტრალურ ევროპას შორის საკითხზე - რამდენად შორს წავა რუსეთი ენერგიის ინსტრუმენტად გამოყენებაში. იყო ასეთი შეხედულება - კი, ის ამას გაუკეთებს უკრაინას, აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნებს, მაგრამ ჩვენ არასდროს გაგვიკეთებს ამას. ეს მიდგომაც აღმოჩნდა მცდარი. ასე რომ, მცდარი გათვლები ორივე მხარეს აჩვენებს იმას, რომ სავარაუდოდ, მაშინ პრევენციულ სანქციებზე არც არავინ ფიქრობდა. იყო თუ არა ეს ხელიდან გაშვებული შესაძლებლობა?

რადიო თავისუფლება: მიუხედავად იმისა, ზელენსკი იმეორებდა და იმეორებდა - დააწესეთ სანქციებიო.

ედვარდ ჩოუ: დიახ. მაგრამ, დაეხმარებოდა ეს სანქციები რამეს? - არ მგონია, ოდესმე გავიგოთ ეს, მაგრამ, რაც ვთქვი, ის აჩვენებს, რატომ არ დაწესდა უფრო ადრე. მოდით, ვილაპარაკოთ სანქციებზე, რომლებიც დღეს მოქმედებს. ვთვლი, ორი სხვადასხვა რამ უნდა იყოს გაცნობიერებული: სანქციებს ყოველთვის დიდი დრო სჭირდება. სანქციები არ ანაცვლებს წარმატებას ბრძოლის ველზე. ანუ, თუკი გინდა რაც შეიძლება სწრაფად შეაჩერო ომი, თანამედროვე იარაღით უნდა შეაიარაღო უკრაინელები, რომლებსაც, როგორც აღმოჩნდა, ბრძოლის სურვილი აქვთ და უნდა გაუწიო მას სამხედრო დახმარება, რაც შეიძლება მალე. ვთვლი, რომ ამ სფეროში დასავლეთი არის ნელი და დაგვიანებული, განსაკუთრებით აშშ. 24 თებერვლის მეორე დღიდანვე აშშ-ს უკრაინისთვის მთელი ის იარაღი რომ მიეცა, რასაც დღეს აძლევს, შესაძლოა ომი უფრო მალე დასრულებულიყო. მაგრამ ჩვენ ეს არ გავაკეთეთ. თანდათანობით გავზარდეთ მიწოდება. ამერიკული გამოთქმა რომ გამოვიყენოთ - „თითქმის ყოველთვის ერთი დღით დაგვიანებულია და ერთი დოლარი აკლია“. უნდა მიგვეწოდებინა მეტი სამხედრო დახმარება და უფრო სწრაფად. ამ დახმარებას ვერასდროს ჩაანაცვლებდა ეკონომიკური სანქციები. ეკონომიკურ სანქციებს სჭირდება დიდი დრო, რომ შედეგი მოიტანოს, თუკი საერთოდ ექნება შედეგი. ენერგოსანქციების ამოქმედება კი ძალიან რთულია და ჩვენ ეს ვიცით. ჩვენ ეს უნდა ვიცოდეთ ერაყიდან, ლიბიიდან, სხვა გამოცდილებიდან, რომ საკუთრივ ენერგოსანქციებს არ ჩამოუგდია სადამ ჰუსეინი, არ დაუმხია მუამარ კადაფი და ეს უნდა გავიგოთ. ეს არის ერთი მხარე, რაც უნდა გავიაზროთ, რომ გვქონდეს რეალისტური მოლოდინები რამდენად ეფექტიანი შეიძლება იყოს სანქციები.

რადიო თავისუფლება: ეს ნაწილი რომ დავასრულოთ: გასაგებია, რომ სანქციები ვერ ანაცვლებს ბრძოლას, მაგრამ რა არის სანქციების როლი მტრის დამარცხებასა და ომის დასრულებაში?

ედვარდ ჩოუ: არა, არ ვთვლი, რომ ასეთი რამ ოდესმე იყო მოსალოდნელი - საკუთრივ ეკონომიკური სანქციები...

რადიო თავისუფლება: არა საკუთრივ სანქციები, მაგრამ სამხედრო დახმარებასთან და სამხედრო მოქმედებებთან ერთად.

ედვარდ ჩოუ: ვფიქრობ, აქ ლოგიკური პრობლემაა: ვინაიდან ადამიანებს ჰგონიათ, რომ ეკონომიკური სანქციები უფრო სწრაფად მუშაობს და ეს სინამდვილეში შესაძლებელია, მათ იფიქრეს, რომ ეკონომიკური სანქციები იქნებოდა საკმარისი მიზნის მისაღწევას, ნაცვლად იმისა უკრაინისთვის მეტი იარაღი მიეწოდებინათ.

თუკი წინასწარ იცი, რომ ეკონომიკურ სანქციებს შედეგის მოსატანად დასჭირდება წლები, ალბათ უფრო დიდი ძალისხმევით იმოქმედებდი სამხედრო მხარდაჭერის კუთხით - იმისათვის, რომ თავიდან აგეცილებინა უკრაინელების მსხვერპლი და მათი ქვეყნის დანგრევა. თუმცა, ეს აკმაყოფილებს დასავლეთის მთავრობებს, რომლებსაც სურთ მოჩანდეს, რომ რაღაცას აკეთებენ. და ისინი მიმართავენ სანქციებს.

რადიო თავისუფლება: სანქციები ხომ არ არის უმტკივნეულო იმავე მთავრობებისთვის.

ედვარდ ჩოუ: არ არის, მაგრამ...

რადიო თავისუფლება: ვინაიდან, ადამიანები უკმაყოფილოები არიან ფასების ზრდით. ანუ, ისინი მაინც მსხვერპლს იღებენ, პოლიტიკურად.

ედვარდ ჩოუ: კარგით, ევროპაში კი, მაგრამ არა იმდენად აშშ-ში, გულახდილები რომ ვიყოთ. არავინ განიცდის იქ რაიმე ტკივილს, შეიძლება ამ ზამთარში უფრო იგრძნობენ, მაგრამ ბოლო კვირებში ბენზინის ფასები აშშ-ში დაბლა ჩამოდის. ასე რომ, მთავრობას სინამდვილეში დიდი მსხვერპლი არ მოუთხოვია ამერიკელებისგან. ვფიქრობ, ევროპაში განსხვავებული ვითარებაა. ვიზიარებ თქვენს არგუმენტს. ანუ, ასეთია რეალისტური მოლოდინი - რამდენად სწრაფად და ეფექტიანად შეიძლება იმუშაოს სანქციებმა.

მეორე პრობლემა ჩემთვის არის - რამდენად ჭკვიანურია სანქციები.

რადიო თავისუფლება: არის ჭკვიანური?

ედვარდ ჩოუ: მე ასე მესმის: მაგალითად, ევროპა აცხადებს, რომ 5 დეკემბრამდე ის აპირებდა რუსეთის ნედლი ნავთობის მთლიანი საზღვაო იმპორტის აკრძალვას. ამის შესახებ განაცხადა ევროკომისიის პრეზიდენტმა მაისის დასაწყისში და აღმოჩნდა, რომ არ იყო ამაზე პოლიტიკური შეთანხმება, ვინაიდან უნგრეთი წინააღმდეგი იყო. შემდეგ ივნისის დასაწყისამდე მიაღწიეს ამ შეთანხმებას. მაგრამ, არ არსებობს იმპორტის შემცირების გრაფიკი. თუკი ფიქრობ, რომ ივნისის პირველ რიცხვებში იწყებ და მთლიანად უნდა შეწყვიტო 5 დეკემბრისთვის, გექნება გრაფიკი, მაგალითად, ასეთი, რომ პირველ თვეში 20%-ით შეამცირებ, მომდევნო თვეში მეტს და ა.შ.. მაგრამ, ასეთი გრაფიკი არ არსებობს. რუსეთის ნავთობის იმპორტი ევროპაში გაიზარდა ბოლო კვირებში. მხოლოდ ზღვიდან იმპორტი, მილსადენებით მიღებული რომ არ ჩავთვალოთ, დღეში მილიონ ბარელამდეა. ანუ, როგორ აპირებ 5 დეკემბრამდე სრულად შეწყვეტას? არ უნდა იყოს გრაფიკი როგორ ამცირებ, რომ გადამამუშავებლებმა მოახერხონ გადაწყობა, ადამიანებმა იცოდნენ, მრეწველობა გადაეწყოს? რამდენად ეფექტიანია სანქციები, რომლებიც გამოაცხადე? ნება მომეცით, არ ვაკრიტიკო მხოლოდ ევროპელები. ამერიკელებმა გამოაცხადეს ნავთობის აკრძალვა გაზაფხულზე. აშშ-ის სახაზინო დეპარტამენტმა განაცხადა, იქნებ ეს არ იყოს საუკეთესო იდეა, რადგან აკრძალვა გამოიწვევს გლობალური ფასების ზრდას. იქნებ, ფასის ზედა ზღვარი დავაწესოთო. ანუ, წარმოიშვა ზედა ზღვრის დაწესების იდეა.

აშშ-ის სახაზინო დეპარტამენტმა ამაზე ლაპარაკი დაიწყო გაზაფხულზე. ივნისის ბოლოს დიდი შვიდეულის ლიდერები შეხვდნენ ერთმანეთს გერმანიაში და შეთანხმდნენ შეესწავლათ ეს იდეა. გასულ პარასკევს დიდი შვიდეულის ფინანსთა მინისტრებმა გააკეთეს განცხადება ფასის ზედა ზღვრის დაწესების შესახებ.

რადიო თავისუფლება: მოგწონთ ეს იდეა?

ედვარდ ჩოუ: საერთოდ არა! ჩემი პირველი არგუმენტია - იდეა წამოიჭრა გაზაფხულზე. ახლა სექტემბერია. გასული პარასკევის განცხადებას არ ახლავს სამოქმედო ნაბიჯები. ის არ გვეუბნება როგორი იქნება ფასის ზედა ზღვარი. რა არის ეს ზედა ზღვარი? თვეების განმავლობაში ლაპარაკობდი ამაზე. განცხადებაში არ არის დეტალები. და ამის განსასაზღვრად ისინი თავიანთ თავს აძლევენ დროს დეკემბრამდე. ამის პარალელურად ისინი დადიან სხვადასხვა ქვეყანაში. მაგალითად, აშშ-ის ხაზინის დეპარტამენტი ჩადის ინდოეთში და მათ სთხოვს მხარდაჭერას. ინდოელები აცხადებენ, რომ არ აინტერესებთ. ანუ, რა ხდება? ეს იდეა ადრე არასდროს გამოცდილა, არავინ იცის, როგორ უნდა განხორციელდეს ის. ისინი ლაპარაკობენ ამაზე გაზაფხულიდან მოყოლებული. არ არსებობს გეგმა.

მე შევთავაზე, თავდაპირველად კერძო საუბარში ვაშინგტონში, მაგრამ აგრეთვე საჯაროდ დავწერე ამის შესახებ, რომ ფასის ზედა ზღვრის დაწესების ნაცვლად, რომელიც მოითხოვს სხვა ქვეყნებთან თანამშრომლობას, დიდი შვიდეულის მიღმა ქვეყნებთან, თავად შვიდეულის ქვეყნებმა უნდა დააწესონ...

რადიო თავისუფლება: ტარიფი.

ედვარდ ჩოუ: რუსეთის ნავთობის იმპორტის ტარიფი, რაც არის სრულად დიდი შვიდეულის ქვეყნების კონტროლის ქვეშ.

რადიო თავისუფლება: რას მოიტანს ეს შედეგად?

ედვარდ ჩოუ: შედეგი იქნება ის, რომ რუსეთს მოუწევს ფასის მეტად დაწევა სხვა ქვეყნებისთვის ნავთობის მისაყიდად, რაც იქნება ამ ტარიფის ეკვივალენტი. ივნისის შუა რიცხვებში მე შევთავაზე, რომ დაწესდეს რუსეთის ნავთობის იმპორტზე 50 დოლარიანი ტარიფი ბარელზე, რაც ნიშნავდა, რომ რუსეთს უნდა დაეწია ფასი 50 დოლართან მიახლოებული თანხით.

რუსეთის ნავთობზე ფასის დაწევის მარჟა, რომელიც სანქციების იდეა იყო და გულწრფელად რომ ვთქვათ, ეს იყო დასავლური კომპანიების თვითსანქცირება - არ ეყიდათ რუსეთის ნავთობი, ახლა დავიწროვდა. როცა დაიწყეს, ეს იყო 30 დოლარზე მეტი ბარელზე. მე გამოვდივარ 50-ის იდეით. ამის მეორე მხარე ისაა, რომ შეგროვებული თანხა მოხმარდება უკრაინის ჰუმანიტარულ დახმარებას.

რადიო თავისუფლება: ტარიფიდან მოგროვებული, ხო?

ედვარდ ჩოუ: დიახ. აგრეთვე მოხმარდება უკრაინის აღდგენას. ანუ, ეს დაეხმარება უკრაინას მყისიერად და არა სასამართლო სარჩელებისა და რუსების ქონების დაყადაღების გზით.

დეკემბერში, როცა აშშ-მა დაიწყო ლაპარაკი ომის მოახლოებაზე, ერთი ბარელი ნავთობის ფასი იყო დაახლოებით 70 დოლარი. დღეს ერთი ბარელი ნავთობის ფასი დაახლოებით 95 დოლარია. ანუ, ნავთობის ფასი, იმის მიუხედავად, რომ პიკიდან დაახლოებით 130 დოლარიდან ჩამოვიდა, მაინც უფრო მაღალია, ვიდრე იყო მანამდე, ომის დაწყებამდე. როცა დასავლურმა კომპანიებმა შეწყვიტეს რუსეთის ნავთობის ყიდვა და რუსეთი იძულებული გახდა ეძებოს ახალი ბაზრები ინდოეთში თუ სხვაგან, დაიწყეს ნავთობის ჩამოფასება. ეს ყველაფერი ბაზრის გამჭვირვალე მონაცემებია. ყველას შეუძლია ნახვა. დასაწყისში ფასდაკლება იყო 30 დოლარზე მეტი ბარელზე. ფასდაკლება, რომლის შეთავაზებაც დღეს უწევს რუსეთს, არის 20 დოლარზე ნაკლები ერთ ბარელზე. ასე რომ, რუსეთი ხეირობს შედარებით მცირე ფასდაკლებით, მაგრამ ბევრად დიდი ფასიდან. ანუ, რუსეთის ნავთობიდან შემოსავალი საერთოდ არ შემცირებულა.

რადიო თავისუფლება: რაც უნდა იყოს მიზანი, როგორც აღნიშნეთ - შემოსავლის შემცირება.

ედვარდ ჩოუ: ეს იყო მიზანი - რუსეთის ნავთობის შემოსავლის შემცირება. თავს უნდა გამოვუტყდეთ, რომ ამ მიზანს ვერ მივაღწიეთ. სანქციების უფრო სწრაფად განხორციელების, უფრო გონივრული სანქციების დაწესების კუთხით, კვლავაც უამრავი რამის გაკეთება შეიძლება, ჩემი აზრით. მაგრამ, ვთვლი, რომ უმნიშვნელოვანესია აღიარება, რომ არაფერი ანაცვლებს უკრაინისთვის საკმარისი იარაღის მიწოდებას, რომ მათ დაიცვან საკუთარი ქვეყანა.

რადიო თავისუფლება: და მაინც, ამ ომის დროს ენერგოსანქციებს აქვს მნიშვნელობა, ხომ ასეა?

ედვარდ ჩოუ: რატომ?

რადიო თავისუფლება: თუკი მიზანს მიაღწევ.

ედვარდ ჩოუ: რატომ? თუკი რუსეთის ნავთობიდან შემოსავლები არ შემცირებულა, რატომ არის მნიშვნელოვანი?

რადიო თავისუფლება: თუკი დასავლეთი წავა იმ გზით, რასაც თქვენ სთავაზობთ. ტარიფს ვგულისხმობ.

ედვარდ ჩოუ: დიახ, თუკი უფრო გონივრულად გავაკეთებდით, დიახ.

რადიო თავისუფლება: ამას ექნება შედეგი.

ედვარდ ჩოუ: დიახ ექნება და ექნება სწორი შედეგი. ჩვენ უნდა გავიაზროთ ნავთობზე სანქციების რისკი, რაც მდგომარეობს იმაში, რომ დასავლეთს სურს რუსეთის ნავთობის სანქცირება, მისი ჩანაცვლება შედარებით ადვილია. თუკი რუსეთის მხრიდან უყურებ, ბუნებრივად მოელი ამას და ფიქრობ - თუკი დაგვისანქცირებენ ნავთობს, შეგვიძლია შევზღუდოთ ბუნებრივი აირი, რადგან ბევრად რთულია ევროპელებისთვის, რომ ჩაანაცვლონ ბუნებრივი აირი, ვიდრე ნავთობი, რადგან ბუნებრივი აირის ტრანსპორტირების ეკონომიკა განსხვავებულია. ლოჯისტიკა განსხვავდება. აგრეთვე, დიდი შვიდეულის ფინანსთა მინისტრებმა პარასკევს რომ გამოაცხადეს ფასის ზედა ზღვრის დაწესების იდეა, უნდა ჰქონოდათ მოლოდინი, რომ რუსეთი მაშინვე იტყოდა - ჩვენ ჩავკეტავთ „ჩრდილოეთის ნაკადს“-ო. ამის მოლოდინი წინასწარვე უნდა გვქონოდა. ამის ნაცვლად, დასავლეთი აცხადებს - ჩვენ ვაპირებთ თქვენი ნავთობის დასანქცირებას, მაგრამ ამავე დროს ვჩივით იმის გამო, რომ რუსეთი არ გვაწვდის საკმარის ბუნებრივ აირს. ეს ორი რამ წინააღმდეგობრივია, არა?

რადიო თავისუფლება: დიახ, არის.

ედვარდ ჩოუ: ორივესთვის მზად უნდა იყო.

რადიო თავისუფლება: რომ შევაჯამოთ, როგორია რეალურად სანქციების შედეგი დღეისთვის? მხოლოდ პოლიტიკისთვის არის, ხალხისთვის სათქმელად, რომ რაღაცას ვაკეთებთ, ნაბიჯებს ვდგამთო? რადგან მთავარია, როგორ ზეგავლენას ახდენს ეს რუსეთზე.

ედვარდ ჩოუ: ვიტყოდი, რომ ეს იყო ჩვენსავე გონებაში მიღწეული იძულებითი „გარიგება“, რადგან იყო შიში, რომ უკრაინის ბევრი იარაღით და ძალიან სწრაფად მომარაგება შექმნიდა ომის ესკალაციის საფრთხეს. მინიმუმ ვაშინგტონის პოზიცია და შიში ეს იყო, რომ რუსები მოახდენდნენ ესკალაციას, ბირთვული იარაღის გამოყენების ჩათვლით. როგორც გენერალმა ბენ ჰოჯესმა განაცხადა კონფრენციაზე, ეს არ იყო რეალისტური შიში. ამას არ უნდა შევეშფოთებინეთ. ამის ფონზე, მეორე საუკეთესო ვარიანტად ჩავთვალეთ ეკონომიკური სანქციების დაწესება. შედეგს რაც შეეხება, ვფიქრობ და ვშიშობ, იქნება ის, რომ ამ ზამთარში ევროპა გადავა რეცესიაში.

რადიო თავისუფლება: იმ ფონზე, რომ რუსეთის შემოსავლები არ შემცირდება.

ედვარდ ჩოუ: რუსეთის შემოსავლების შემცირების გარეშე. დაზარალდებიან ევროპელი მომხმარებლები, ევროპის ინდუსტრია დაზარალდება. ევროპა გადავა რეცესიაში, ევროპის შიგნით შესაბამისი პოლიტიკური შედეგებით. ამიტომაც ვთქვი გუშინ, რომ მაშფოთებს - ამით დაზიანდება ალიანსის ერთიანობა უკრაინის მხარდაჭერაში, რადგან ზოგიერთი ქვეყანა იკითხავს, რატომ ვზარალდებითო, რაც მე ძალიან მაშფოთებს. და თუკი ევროპა გადავა რეცესიაში, ამას დიდი ალბათობით, ექნება გლობალური ეფექტიც. რეცესია, დიდი ალბათობით, მხოლოდ ევროპის ფარგლებში არ დარჩება.

რადიო თავისუფლება: შესაძლებელია ამის გამოსწორება დღეს, სწრაფად გამოსწორება, ვგულისხმობ თავად სტრატეგიას, ყველა იმ რისკის თავიდან ასაცილებლად, რასაც ახლა ჩამოთვლით?

ედვარდ ჩოუ: ჩემი იდეები რომ მიეღოთ... ვფიქრობ, ეს უნდა დაიწყოს რეალისტური გააზრებით იმისა, სად შეგვეშალა. მსგავსად იმისა, რაც გითხარით, რომ ეს ომი არასწორი გათვლების შედეგია. ჩვენ უნდა გვქონდეს რეალისტური შეფასება რას ვაკეთებთ სანქციებთან დაკავშირებით და რას არ ვაკეთებთ ბრძოლის ველზე უკრაინის მხარდასაჭერად და ორივე ნაწილში სწორი ზომების კომბინაცია იქნებოდა სასარგებლო. სულ დასაწყისშივე ვთქვი, რომ ენერგოსანქციები ვერასდროს იქცეოდა ჯადოსნურ ჯოხად, რისი იმედიც ჰქონდათ ადამიანებს - რომ დაწესებული ენერგოსანქციების გამო რუსეთი იტყოდა: კარგით, ახლა გავჩერდებითო. ეს არასდროს იყო მოსალოდნელი.

უნდა გავიაზროთ, რომ ნავთობისა და გაზის შემოსავლებით პუტინი ომს აწარმოებს ბოლო 20 წელია და არა ბოლო თვეებია. ასე რომ, ვთვლი, კარგი პოლიტიკა უნდა იწყებოდეს ვითარების სწორად გაგებით.