ოკუპირებული აფხაზეთის დე ფაქტო რესპუბლიკაში „აფხაზეთის მართლმადიდებელი ეკლესიის სახელით“ რეგისტრირებული ეპარქიის მღვდელმთავარმა ბესარიონ აპლიამ „მზაკვრობა“ უწოდა საქართველოს საპატრიარქოს შეთავაზებას, თბილისში განიხილონ პრობლემატური საკითხები. ამის თაობაზე ბესარიონ აპლიამ აფხაზურ ტელევიზიას განუცხადა.
„ეს როგორ? მე ამ საკითხს თბილისში განვიხილავ?! ეს საკითხი არა თბილისში, არამედ განიხილება იქ, სადაც 100 წლის წინ გადაწყდა, აი, იქ დავბრუნდებით და იქ დავილაპარაკებთ. მხოლოდ ასე“, - განაცხადა ბესარიონ აპლიამ.
„აფხაზეთის მართლმადიდებელი ეკლესიის“ განცხადებაში ნათქვამი იყო, რომ მათთვის „წესს და კანონს წარმოადგენს პატრიარქ ტიხონის 1918 წლის განცხადება, საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის აფხაზეთის ტერიტორიაზე წარმოდგენის არამართლზომიერების შესახებ“.
„სადაც გკლავენ, განადგურებენ, იქ წასვლა და საუბარი არ ღირს, ეს არის ჩემი განმარტება. ვიცით, როგორ წავიდა ნესტორ ლაკობა და ეს რითი დასრულდა. ვიცით, როგორ წავიდა ვლადისლავ გიორგიევიჩი [არძინბა], ვფიქრობ, მათი ნდობა არ შეიძლება“, - განაცხადა ბესარიონ აპლიამ.
20 ოქტომბერს ოკუპირებული აფხაზეთის დე ფაქტო რესპუბლიკაში „აფხაზეთის მართლმადიდებელი ეკლესიის სახელით“ რეგისტრირებულმა ეპარქიის საეკლესიო საბჭომ (АПЦ) საქართველოს საპატრიარქოსგან საპასუხო წერილი მიიღო, საქართველოს პატრიარქის ილია მეორისა და მოსკოვისა და სრულიად რუსეთის კათოლიკოს-პატრიარქ კირილისადმი გაგზავნილ მიმართვაზე.
მასში მღვდელმსახურ ბესარიონ აპლიას საქართველოს პატრიარქის მდივანი, დეკანოზი მიქაელ ბოტკოველი პრობლემატური საკითხების თბილისში განხილვას სთავაზობდა.
„მოგახსენებთ რომ, გავეცანით, საქართველოსა და რუსეთის პატრიარქებისადმი თქვენს მიმართავს. მიუხედავად იმისა, რომ კატეგორიულად არ ვიზიარებთ წერილის შინაარსსა და სულისკვეთებას, ვაცნობიერებთ დიალოგის დაწყების აუცილებლობას. როგორ იცით მტერი ყოფს - ღმერთ კი აერთიანებს. ამიტომ ვფიქრობთ, სასარგებლო იქნება ამ თემაზე შეგვხვდეთ თბილისში და პირისპირ განვიხილოთ პრობლემატური საკითხები“, - ნათქვამია მიქაელ ბოტკოველის წერილში.
ამ წლის თებერვალში ბესარიონ აპლიამ „აფხაზეთის მართლმადიდებელი ეკლესიის“ სტატუსის განსაზღვრამდე მსახურება შეაჩერა, თუმცა მალევე განაახლა და თქვა, რომ „რუსეთის მართლმადიდებელი ეკლესია დაგვეხმარება აფხაზეთში ავტონომიური ეკლესიის ჩამოყალიბებაში“.
მაშინვე საქართველოს საპატრიარქომ დეკანოზ ბესიარიონ აპლიას შეახსენა, რომ იგი მღვდლად სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ილია მეორემ აკურთხა და ის არის ქართული ეკლესიის წევრი.
საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესია აფხაზეთს თავის კანონიკურ ტერიტორიად მიიჩნევს, ასე თვლის მსოფლიოს ყველა მართლმადიდებელი ეკლესია, მათ შორის, მოსკოვის საპატრიარქო.
საქართველოს საპატრიარქოს სასულიერო პირებს, 1992-93 წლებში აფხაზეთში მიმდინარე შეიარაღებული კონფლიქტის შემდეგ, აფხაზეთის ტერიტორიაზე შესვლა ეკრძალებათ. ქართველი სასულიერო პირის მიერ ხელდასმული ერთადერთი მღვდელი, რომელსაც არ ეკრძალება მსახურება, ბესარიონ აპლიაა. იგი ომის დასრულების შემდეგ სოხუმისა და ბიჭვინთის ეპარქიას ჩაუდგა სათავეში, რომელიც მოგვიანებით „აფხაზეთის მართლმადიდებელ ეკლესიად“ დარეგისტრირდა.
თავად მღვდელი ბესარიონი აფხაზური ეკლესიის ეპისკოპოსს უწოდებს მოსკოვისა და სრულიად რუსეთის პატრიარქ კირილს.
აფხაზეთის დე ფაქტო რესპუბლიკაში რეგისტრირებულია კიდევ ერთი მართლმადიდებლური ორგანიზაცია - აფხაზეთის წმინდა მიტროპოლია, მისი ცენტრი ახალ ათონშია. წმინდა მიტროპოლიის შექმნა, რუსეთის მართლმადიდებელი ეკლესიის მცდელობაზე რეაქცია იყო. რუსეთს სურდა თავისი მღვდლის დანიშვნა ახალი ათონის მონასტერში. მონასტრის ბერები, არქიმანდრიტ დოროთეოსის (დბარის) მეთაურობით, აფხაზეთის საეკლესიო საკითხს მოუგვარებლად თვლიან და მორწმუნეთა სახელით კონსტანტინოპოლის პატრიარქს მიმართავენ, ეს საკითხი მართლმადიდებლურ კომისიაში გადაწყდეს.
დრობით ღონისძიებად, აფხაზეთის ეკლესიის კონსტანტინოპოლის პატრიარქის მზრუნველობის ქვეშ გადაცემაზე, საქართველოშიც მსჯელობდნენ. იდეა შერიგებისა და სამოქალაქო თანასწორობის საკითხებში ყოფილ სახელმწიფო მინისტრს პაატა ზაქარეიშვილს ეკუთვნოდა. თუმცა იგი საქართველოს საპატრიარქომ უარყო, რადგან კონსტანტინოპოლის ეკლესია საგარეო პოლიტიკაში ხშირად მოსკოვის საპატრიარქოს მხარესაა ხოლმე.
აფხაზეთის ორ მართლმადიდებელ თემს შორის დროდადრო დაძაბულობაც იჩენს თავს, უმთავრესად „აფხაზეთის მართლმადიდებელი ეკლესიის“ მოთხოვნის გამო, „აფხაზეთის წმინდა მიტროპოლიის“ წარმომადგენლებმა გაათავისუფლონ ახალი ათონის მონასტერი და მათ გადასცენ.