ჯერ კიდევ ზაფხულში ჩატარებულმა სიღრმისეულმა კვლევამ აჩვენა, რომ საქართველოში მოსახლეობის ფსიქიკური ჯანმრთელობის მდგომარეობა გაუარესებულია. გაეროს ქალთა ორგანიზაციის კვლევით, გამოკითხულთა თითქმის ნახევარმა თქვა, რომ კრიზისის გამო მათი სულიერი ჯანმრთელობის მდგომარეობა დამძიმდა. ეს ცვლილება განსაკუთრებით ქალებს შეეხო.
საყოველთაო კარანტინის გამო გამძაფრდა მარტოობის განცდა, ნეგატიური ინფორმაციის ნაკადის ფონზე ვირუსით ინფიცირების შიში, დაძაბული ფსიქოლოგიური მდგომარეობის, შიშების გამო ზოგს გაუჩნდა სხეულის სხვადასხვა ნაწილების ტკივილის შეგრძნებები- ადეკვატური ორგანული მიზეზების გარეშე. ხოლო მათ, ვინც პანდემიამდე სარგებლობდა ფსიქიატრიული დახმარებით, გაუჩნდათ განცდა, რომ წამალს დროულად ვეღარ მიიღებდნენ და გაუმწვავდებოდათ მდგომარეობა.
“ზოგი აპრილიდან მოყოლებული ახლაც რეკავს და სჭირდება ჩვენი მხარდაჭერა”, - ეუბნება რადიო თავისუფლებას ფსიქოლოგი, ფსიქო-სოციალური დახმარების ცენტრ “ნდობის” დირექტორი. ორგანიზაციამ მათთვის, ვისაც პანდემიის გამო ფსიქოლოგიური მხარდაჭერა სჭირდება, “ნდობის” ტელეფონი შექმნა, რომელზეც უკვე 2000-ზე მეტმა ადამიანმა დარეკა. დახმარების სატელეფონო ხაზი (032) 2 911 000 ახლაც მუშაობს დილის ათიდან საღამოს 6 საათამდე.
ნანა აღაპიშვილი - ფსიქოლოგი
“ჩვენი ემოციური მეხსიერება - ეს არის ჩვენი სტრესთან გამკლავების გზა და სტრატეგია. თუ გავიხსენებთ ჩვენს ცხოვრებაში ერთ კარგ რამეს, სხვა კარგი ამბებიც გაგვახსენდება”, - ამბობს ნანა აღაპიშვილი და რამდენიმე რჩევას იძლევა, თუ როგორ შეიძლება პანდემიის, საყოველთაო უიმედობისა და პერმანენტული სტრესის ფონზე ემოციურ სირთულეებთან გამკლავება.
- შეეცადეთ რაც შეიძლება ხშირად გაიხსენოთ კარგი ამბები თქვენი ცხოვრებიდან;
- არ დარჩეთ უსაქმოდ. თუნდაც წვრილმან საქმეებში ჩართულობა ცუდი ფიქრებით გატაცებისგან დაგიცავთ;
- ჩამოწერეთ და დღის ბოლოს გადახედეთ იმ საქმეების ნუსხას, რის გაკეთებაც დღის განმავლოში მოახერხეთ (მაგალითად: წიგნების თაროს გადაწმენდა, ჰაერზე გასეირნება, მეგობართან დარეკვა) - ეს კმაყოფილების გრძნობას მოგგვრით.
- ესაუბრეთ სხვებს, განსაკუთრებით მათ, ვისაც შეიძლება თქვენი გამხნევება სჭირდება, გულწრფელად დაინტერესდით მათი მდგომარეობით და დაწვრილებით გამოჰკითხეთ, როგორ არიან.
“როდესაც სხვას მოიკითხავ, გასცემ დადებით ემოციებს, სხვაზე ზრუნავ, ამით შენს თავსაც ეხმარები და იმ ადამიანსაც, ვისაც მხარში უდგები”. - იმავე გზას გვთავაზობს თიკო ცომაია, GIPA-ს პროფესორი, ფსიქო-საგანმანათლებლო პლატფორმა “ღიას” დამფუძნებელი, და, სხვადასხვა კვლევაზე დაფუძნებით, ემოციური გაჯანსაღებისთვის 5 მნიშვნელოვან რჩევას იძლევა:
-
თიკო ცომაია - "ღიას" დამფუძნებელი
იაზროვნეთ პოზიტიურად - მძიმე ვითარებაშიც კი უბიძგეთ საკუთარ თავს კარგ ამბებზე იფიქროთ; - კარგად გამოიძინეთ - ეს ფსიქიკური ჯანმრთელობის მნიშვნელოვანი პირობაა: ამცირებს დეპრესიას, სუიციდურ ფიქრებს, გულ-სისხლძარღვთა სისტემის დარღვევებს. ზრდასრული ადამიანის შემთხვევაში აუცილებელია 7-8 საათი ძილი;
- შეინარჩუნეთ კეთილგანწყობა - სხვების მისამართით ნათქვამი კომპლიმენტები თქვენც მოგიტანთ სიხარულს. თუ გაქვთ შესაძლებლობა, გაეცით რაიმე, ვისაც იმ მომენტში უფრო სჭირდება - მატერიალური იქნება ეს თუ ემოციური;
- დაწერეთ, რის გამო ხართ მადლიერი ცხოვრებაში. რამდენიმე დღის შემდეგ თუ ამ ჩამონათვალს მიუბრუნდებით, შეიძლება დადებითი ემოციების ახალი წყარო აღმოაჩინოთ.
- ყურადღება მიაქციეთ ყოველდღიურ წვრილმანებს - ეცადეთ აღფრთოვანდეთ პატარა სასიამოვნო დეტალებით: მზიანი ამინდით, საყვარელი ფილმით, ბავშვებთან თამაშით;
მაგალითად, “ღიამ” 50 სასიამოვნო მომენტი შეკრიბა, რომლებიც შეიძლება თქვენც გამოგადგეთ სტრესისა და შფოთვების მართვისას.
ნორმალურია, რომ ეპიდემიის დროს ცუდად გახდომის გვეშინოდეს, მაგრამ თუკი მთელი ენერგია ამ ფიქრისკენაა მიმართული და ემოციებზე კონტროლსაც ვკარგავთ, შფოთვა პანიკის შეტევის ფორმას იღებს. პანიკის შეტევის დროს კი ადამიანს გული უჩქარდება, თავბრუ ეხვევა და სუნთქვა უჭირს.
ფსიქოლოგები ასეთ დროს სპეციალური სავარჯიშოების გაკეთებას გვთავაზობენ. აი, 2 მაგალითი:
- დიაფრაგმული სუნთქვა - იმისთვის, რომ სუნთქვა ვაკონტროლოთ, გულმკერდზე და მუცელზე ვიდებთ ხელს, რათა დავრწმუნდეთ, რომ სუნთქვის დროს გულმკერდი კი არ მოძრაობს, არამედ მუცელი.
- პროგრესული კუნთოვანი რელაქსაცია - როდესაც ჩვენ დავძაბავთ კუნთების კონკრეტულ ჯგუფს და მერე ვადუნებთ მათ.
რეკომენდაციის მიხედვით, ასევე სასურველია გაიხსენოთ და აკეთოთ ის, რისი კეთებაც გიყვარდათ და გეხმარებოდათ სტრესთან გამკლავებაში - ხატვა, მუსიკის ხმამაღლა მოსმენა, სეირნობა თუ სხვა.