ზვიად რატიანის ნარინჯისფერი კოშმარი და დიდი პოეზია

სალომე ასათიანის პოდკასტი

ზვიად რატიანის ნარინჯისფერი კოშმარი და დიდი პოეზია

"რაც ცალსახად მინდოდა და მინდა არის ის, რომ არ ვიყო ამ ამბის მძევალი. ხომ არის ხოლმე - ყველა ცხოვრებას აქვს თავისი ლოგიკა, თავისი რიტმი, თუნდაც მალული და უჩინარი საფრთხეები. ეს ამბავი ყველაფრიდან ამოვარდნილი იყო - ჩემი ცხოვრებიდან, მისი რიტმიდან. უცებ სხვის ცუდ კინოში მოვხვდი და მერე ეს კინო აღარ დამთავრდა" - ასე იწყებს პოეტი და მთარგმნელი, ზვიად რატიანი, 2017 წლის 23 დეკემბრის ავბედითი ღამის გახსენებას. ღამისა, როცა დაიწყო მისი კოშმარული ისტორია - რომლის გამოც, საბოლოოდ, მას საქართველოს დატოვება მოუხდა.

ზვიად რატიანი და სალომე ასათიანი, პრაღა, 20 ივლისი, 2019

ის ღამე და „რატიანის საქმე“ ბევრისათვის სახელმწიფოს ძალადობის ერთ-ერთი სინონიმი, თუ სიმბოლო გახდა. ზვიადის მონათხრობი, რომ ის პოლიციელებმა ქუჩაში გააჩერეს, მისი ნარინჯისფერი ქურთუკი, თუ ნასვამი მდგომარეობა აიგდეს აბუჩად, ბორკილები დაადეს და რამდენჯერმე, დაუნდობლად სცემეს, მოგვაგონებდა ჭეშმარიტად კაფკიანური მასშტაბის კოშმარს - რომელშიც თავისი ცხოვრებით მცხოვრები ადამიანი უეცრად აღმოჩნდება ხოლმე სახელმწიფოს რეპრესიული მექანიზმების, გაუგებარ ენაზე მეტყველი სოციო-ბიუროკრატიული აპარატების, ინიდივიდის გამსრესი საზოგადოებრივი ძალების (ან, ამ შემთხვევაში, საზოგადოებრივი მაუწყებლის) წინაშე.

თავად ზვიადი ამ ამბავს „რეპეტიციას“ უწოდებს - იმ, გაცილებით უფრო მასშტაბური ძალადობისთვის „მზადებას“, რომელიც სახელმწიფოსგან მას შემდეგ დაატყდათ თავს მოქალაქეებს, თუნდაც 20 ივნისის ღამეს, დემონსტრანტებისთვის დამიზნებით ნასროლი რეზინის ტყვიების სახით. „ჩემი პატარა ამბავი, თუნდაც ცუდი ამბავი, მართლა არ არის მოსატანი უბედურების ამ მასშტაბურ შემთხვევებთან. მაგრამ მიკროსკოპიული მასშტაბით მაშინაც იგივე მოხდა - უბრალოდ ერთი კონკრეტული ადამიანის მიმართ. პოლიციური ამბები, საზოგადოება, ტელევიზიები, პროპაგანდა ამოქმედდა ერთი ადამიანის წინააღმდეგ“ - ამბობს ის.

ახლა ზვიადი ავსტრიაში ცხოვრობს და ახალ წიგნზე მუშაობს. თავისი ძალდაუტანებელი, გამჭვირვალე, როგორც თავად უწოდებს „თხელი“ ქართულით კვლავ ქმნის ინტენსიურ ატმოსფეროებს და ზუსტ, დეტალურ, ლამის დოკუმენტურ სურათებს, წამებსა თუ მომენტებს. კვლავ იყენებს მისთვის ჩვეულ ფორმას - უჩვეულოდ „გაწყვეტილ“ სტრიქონებსა და ფრაზებს, რომლებიც თითქოს აცდენილია ლექსის მეტრულ ლოგიკას. მის ლექსებში მნიშვნელოვნად არაფერი შეცვლილა - თუმცა, თემატური თვალსაზრისით, უფრო ინტენსიური გახდა გზების, ხეტიალის, მონატრების, დანაკარგის, თუ დაკარგულობის თემები.

ერთ ასეთ ახალ, საოცარ ლექსს, სათაურით „სასახლე ტბასთან“, ზვიადი თავად წაგვიკითხავს. ამის გარდა, მოგვიყვება იმ უკვე საქვეყნოდ ცნობილი ნარინჯისფერი ქურთუკის ტრაგიკომიკურ ბედზე, თავისი საეტაპო, უძლიერესი ლექსი-მანიფესტის - „ნეგატივი. ოცი წლის შემდეგ“ - შექმნის ისტორიაზე და, რაც უნდა უცნაური იყოს, მოულოდნელ და საინტერესო მსგავსებაზე პოეზიასა და კავშირგაბმულობის ერთი შეხედვით პროზაულ სამყაროს შორის.