ამ კვირაში საქართველოს სტუმრობდა უკრაინელი მხატვარი, ინტერნეტგამოცემა "პროსტორის" რედაქტორი ევგენია ბელორუსეცი. ის ბოლო წლებია ძირითადად ბერლინში ცხოვრობს.
რადიო თავისუფლება: რა ხდებოდა მაშინ, როცა უკრაინაში ჩახვედით?
ევგენია ბელორუსეცი: საპროტესტო აქციები ნოემბერში დაიწყო. მე დეკემბერში ჩავედი. კიევის ცენტრი კარვების ქალაქს ჰქონდა დაკავებული და საზეიმო ატმოსფერო სუფევდა. ბევრი ადამიანი ამაყობდა, რომ პროტესტის გამოსათქმელად ამდენი ხალხი შეიკრიბა. ბევრი დაღლილობას უჩიოდა და ამბობდა, რომ აქცია კიდევ ორ კვირას გაგრძელდებოდა. კიევში დაგეგმილზე მეტხანს დარჩენას ვაპირებდი, მაგრამ მეგობრები მეუბნებოდნენ, აზრი არ აქვს - ჩვენი პროგნოზით, საპროტესტო აქციები მალე დასრულდებაო. მაგრამ პროტესტს თითქოს ახალ-ახალ სიცოცხლეს აძლევდა დემონსტრანტებზე სახელმწიფოს ძალადობა. ეს ყოველივე უცნაურიც იყო, რადგან ხელისუფლება თითქოს თავის საზიანოდვე მოქმედებდა და პროტესტის მეშვეობით საკუთარ თავს ანადგურებდა. ძალადობის ყოველი აქტის და ყოველი მსხვერპლის შემდეგ დემონსტრანტები სულ უფრო მტკიცენი ხდებოდნენ და სულ უფრო რადიკალური იყო მათი მოთხოვნები. თავდაპირველი მოთხოვნები კი რბილი და, ვფიქრობ, იოლად შესასრულებელი იყო.
რადიო თავისუფლება: შეიძლება ითქვას, რომ ხელისუფლებამ თავად იმდენი ქნა, სანამ მსგავსი პროტესტი არ მიიღო?
ევგენია ბელორუსეცი: შესაძლოა თავდაპირველად არა, მაგრამ აგრესია თავისი ხელით შექმნა. იანვარში, როცა პირველი მსხვერპლი იყო, უკრაინაში არ ვიყავი. ინფორმაცია პირველი სამი ადამიანის დაღუპვის შესახებ თითქოს რაღაც ნონსენსი იყო. მახსოვს, რა შეძრწუნებული იყო უკრაინის დიასპორა. იყო აპათია და, ამასთან, რაღაც ისტერიული სიმტკიცეც. საქმე ის, არის, რომ უკრაინის მიერ დამოუკიდებლობის მოპოვებისა და საპროტესტო მოძრაობის ისტორიას ადამიანური მსხვერპლი არ ახასიათებდა. ჩვენთან პოლიტიკა ადამიანებს სიცოცხლის ფასად არ უჯდებოდათ. ამიტომ ის, რაც მოხდა უკრაინის პოლიტიკურ ცხოვრებაში, სრულიად ახალი საფეხური იყო. თითქოს რაღაც საშინელებისთვის გაიხსნა კარი, რომელიც მანამდე მყარად იყო დაკეტილი. ვერ ვიტყვი, რომ კიევის ცენტრში მყოფი აქტივისტები უფრო აგრესიულები გახდნენ, მაგრამ გაჩნდა გლოვის განცდა, რომელიც თან ახლდა შემდგომ საპროტესტო აქციებს. საქმე ისაა, რომ არსებითად უკრაინულ პროტესტს ყოველთვის ჰქონდა კარნავალის და მიღწევებით თვითტკბობის ელემენტები. ამიტომ გლოვა, რომელიც რაღაც მომენტში ამ საპროტესტო აქციებში ჩაქსოვილი აღმოჩნდა, ადამიანებს აღარ აძლევდა თავდავიწყების საშუალებას და მუდმივად ახსენებდა ფასს, რომლის გადახდაც დემონსტარნტებს უწევდათ. მოქალაქედ ყოფნა კიეველებს ძვირად დაუჯდათ - და ყველას, ვინც სხვა ქალაქებიდან იყო ჩასული პროტესტის გამოსათქმელად.
რადიო თავისუფლება: როგორ აღწერდით იმ მოვლენებს, რომლებიც ახლა ხდება სლავიანსკსა თუ დონეცკში?
ევგენია ბელორუსეცი: ეს სულ სხვა კონფლიქტია. საქმე ის არის, რომ მაიდანი იყო სივრცე, მიკროქალაქი კიევის ცენტრში, სადაც შესაძლოა ყოველთვის რაციონალურად არა, მაგრამ რაღაც დონეზე ხდებოდა სამოქალაქო ცნობიერების ჩამოყალიბება. ეს პროცესი თითქმის ნულიდან დაიწყო. დიდ მიღწევას ვერ დავარქმევდი, მაგრამ იმ საპროტესტო მოძრაობაში იყო უკრაინის სამოქალაქო საზოგადოების ევოლუციის სერიოზული ნიშნები. ის, რაც დღეს აღმოსავლეთში ხდება, პროტესტი არ არის. ეს ბრძოლის რაღაც ახალი სახეობით გამყარებული საინფორმაციო ომია. მას ჰიბრიდულ ომს უწოდებენ. ძალიან რთულია იმის გაგება, თუ რა ხდება, რადგან უკრაინული მედია -და კიდევ უფრო მეტად რუსული მედია - პროპაგანდის რეჟიმში მუშაობს. ეს ყველაფერი რუსულმა მედიამ ჯერ კიდევ მაიდნის პერიოდიდან დაიწყო, როცა ჩვენ თვალწინ განვითარებულ მოვლენებს სულ სხვაგვარად აღწერდა. რეალობას კი არ ამახინჯებდნენ, საერთოდ ახალ რეალობას ქმნიდნენ და ასე უამბობდნენ უკრაინაში განვითარებულ მოვლენებზე არა მხოლოდ რუსეთის, არამედ ყოფილი საბჭოთა რესპუბლიკების სხვა მოქალაქეებსაც, რომლებიც რუსულ ტელეარხებს უყურებენ. ძნელად წარმოსადგენია ადამიანმა, რომელიც თავს ჟურნალისტს უწოდებს, იკადროს ის, რასაც რუსი ჟურნალისტები კადრულობდნენ. და როცა შეიარაღებულმა ჯგუფებმა აღმოსავლეთში დაიწყეს ადმინისტრაციული შენობების ხელში ჩაგდება, რუსული მედიის მიერ ფსევდოინფორმაციის გავრცელების მეთოდების გამეორება თითქოს ზოგიერთმა უკრაინულმა მედიასაშუალებამაც დაიწყო. ამის შედეგად, ხშირად ვართ მდგომარეობაში, როცა ერთსა და იმავე მოვლენას სხვადასხვაგვარად გვიყვება ორი ქვეყნის მედია. კიდევ რა ხდება?! ხდება ის, რომ იქ არიან შეიარაღებული ბანდიტები, არიან ჯარისკაცები და, სავარაუდოდ, რუსეთიდან ჩასული მოხალისეები, რომლებიც სინამდვილეში არა მოხალისეები, არამედ რაღაც ახალი ტიპის არმიის მებრძოლები არიან. რა ხდება სინამდვილეში, ამის გაგება უფრო ალბათ საერთაშორისო მედიასაშუალებებითაა შესაძლებელი. მაგრამ ვშიშობ, რომ ადგილზე ყოფნის შემთხვევაშიც კი ძნელია მიხვდე, რა ხდება დონეცკსა და ლუგანსკში. ამ საომარი მოქმედებებით აღმოსავლეთში ბევრი დაიღალა. იღუპებიან და იტანჯებიან მშვიდობიანი ადამიანები. ვფიქრობ, რომ სოციალური თვალსაზრისითაც საშინელ მოვლენებთან გვაქვს საქმე. ეს არის ომი წესების გარეშე და მისი შედეგების განჭვრეტა რთულია. თუ მიზანი ტოტალური უბედურების სივრცის შექმნაა, მაშინ ეს მიზანი თითქმის მიღწეულია, რადგან რეგიონები, სადაც საომარი მოქმედებები მიმდინარეობს, მანამდეც სოციალურად ყველაზე დაუცველი იყო. ვფიქრობ, ბოლომდე ვერასდროს მივხვდებით რა მოხდა და, ბუნებრივია, ვერ დავივიწყებთ მათ, ვინც დაიღუპა. მნიშვნელობა არ აქვს რისთვის - პრორუსული თუ ევროპული უკრაინისთვის. საშინელებაა, როცა უდანაშაულო ადამიანები იღუპებიან და საშინელებაა იმის გააზრება, რომ ვცხოვრობთ მსოფლიოში, სადაც პოლიტიკოსები, რაღაც თავის მიზნების გამო, ამაზე მიდიან.
რადიო თავისუფლება: რა ხდებოდა მაშინ, როცა უკრაინაში ჩახვედით?
ევგენია ბელორუსეცი: საპროტესტო აქციები ნოემბერში დაიწყო. მე დეკემბერში ჩავედი. კიევის ცენტრი კარვების ქალაქს ჰქონდა დაკავებული და საზეიმო ატმოსფერო სუფევდა. ბევრი ადამიანი ამაყობდა, რომ პროტესტის გამოსათქმელად ამდენი ხალხი შეიკრიბა. ბევრი დაღლილობას უჩიოდა და ამბობდა, რომ აქცია კიდევ ორ კვირას გაგრძელდებოდა. კიევში დაგეგმილზე მეტხანს დარჩენას ვაპირებდი, მაგრამ მეგობრები მეუბნებოდნენ, აზრი არ აქვს - ჩვენი პროგნოზით, საპროტესტო აქციები მალე დასრულდებაო. მაგრამ პროტესტს თითქოს ახალ-ახალ სიცოცხლეს აძლევდა დემონსტრანტებზე სახელმწიფოს ძალადობა. ეს ყოველივე უცნაურიც იყო, რადგან ხელისუფლება თითქოს თავის საზიანოდვე მოქმედებდა და პროტესტის მეშვეობით საკუთარ თავს ანადგურებდა. ძალადობის ყოველი აქტის და ყოველი მსხვერპლის შემდეგ დემონსტრანტები სულ უფრო მტკიცენი ხდებოდნენ და სულ უფრო რადიკალური იყო მათი მოთხოვნები. თავდაპირველი მოთხოვნები კი რბილი და, ვფიქრობ, იოლად შესასრულებელი იყო.
რადიო თავისუფლება: შეიძლება ითქვას, რომ ხელისუფლებამ თავად იმდენი ქნა, სანამ მსგავსი პროტესტი არ მიიღო?
ევგენია ბელორუსეცი: შესაძლოა თავდაპირველად არა, მაგრამ აგრესია თავისი ხელით შექმნა. იანვარში, როცა პირველი მსხვერპლი იყო, უკრაინაში არ ვიყავი. ინფორმაცია პირველი სამი ადამიანის დაღუპვის შესახებ თითქოს რაღაც ნონსენსი იყო. მახსოვს, რა შეძრწუნებული იყო უკრაინის დიასპორა. იყო აპათია და, ამასთან, რაღაც ისტერიული სიმტკიცეც. საქმე ის, არის, რომ უკრაინის მიერ დამოუკიდებლობის მოპოვებისა და საპროტესტო მოძრაობის ისტორიას ადამიანური მსხვერპლი არ ახასიათებდა. ჩვენთან პოლიტიკა ადამიანებს სიცოცხლის ფასად არ უჯდებოდათ. ამიტომ ის, რაც მოხდა უკრაინის პოლიტიკურ ცხოვრებაში, სრულიად ახალი საფეხური იყო. თითქოს რაღაც საშინელებისთვის გაიხსნა კარი, რომელიც მანამდე მყარად იყო დაკეტილი. ვერ ვიტყვი, რომ კიევის ცენტრში მყოფი აქტივისტები უფრო აგრესიულები გახდნენ, მაგრამ გაჩნდა გლოვის განცდა, რომელიც თან ახლდა შემდგომ საპროტესტო აქციებს. საქმე ისაა, რომ არსებითად უკრაინულ პროტესტს ყოველთვის ჰქონდა კარნავალის და მიღწევებით თვითტკბობის ელემენტები. ამიტომ გლოვა, რომელიც რაღაც მომენტში ამ საპროტესტო აქციებში ჩაქსოვილი აღმოჩნდა, ადამიანებს აღარ აძლევდა თავდავიწყების საშუალებას და მუდმივად ახსენებდა ფასს, რომლის გადახდაც დემონსტარნტებს უწევდათ. მოქალაქედ ყოფნა კიეველებს ძვირად დაუჯდათ - და ყველას, ვინც სხვა ქალაქებიდან იყო ჩასული პროტესტის გამოსათქმელად.
რადიო თავისუფლება: როგორ აღწერდით იმ მოვლენებს, რომლებიც ახლა ხდება სლავიანსკსა თუ დონეცკში?
ევგენია ბელორუსეცი: ეს სულ სხვა კონფლიქტია. საქმე ის არის, რომ მაიდანი იყო სივრცე, მიკროქალაქი კიევის ცენტრში, სადაც შესაძლოა ყოველთვის რაციონალურად არა, მაგრამ რაღაც დონეზე ხდებოდა სამოქალაქო ცნობიერების ჩამოყალიბება. ეს პროცესი თითქმის ნულიდან დაიწყო. დიდ მიღწევას ვერ დავარქმევდი, მაგრამ იმ საპროტესტო მოძრაობაში იყო უკრაინის სამოქალაქო საზოგადოების ევოლუციის სერიოზული ნიშნები. ის, რაც დღეს აღმოსავლეთში ხდება, პროტესტი არ არის. ეს ბრძოლის რაღაც ახალი სახეობით გამყარებული საინფორმაციო ომია. მას ჰიბრიდულ ომს უწოდებენ. ძალიან რთულია იმის გაგება, თუ რა ხდება, რადგან უკრაინული მედია -და კიდევ უფრო მეტად რუსული მედია - პროპაგანდის რეჟიმში მუშაობს. ეს ყველაფერი რუსულმა მედიამ ჯერ კიდევ მაიდნის პერიოდიდან დაიწყო, როცა ჩვენ თვალწინ განვითარებულ მოვლენებს სულ სხვაგვარად აღწერდა. რეალობას კი არ ამახინჯებდნენ, საერთოდ ახალ რეალობას ქმნიდნენ და ასე უამბობდნენ უკრაინაში განვითარებულ მოვლენებზე არა მხოლოდ რუსეთის, არამედ ყოფილი საბჭოთა რესპუბლიკების სხვა მოქალაქეებსაც, რომლებიც რუსულ ტელეარხებს უყურებენ. ძნელად წარმოსადგენია ადამიანმა, რომელიც თავს ჟურნალისტს უწოდებს, იკადროს ის, რასაც რუსი ჟურნალისტები კადრულობდნენ. და როცა შეიარაღებულმა ჯგუფებმა აღმოსავლეთში დაიწყეს ადმინისტრაციული შენობების ხელში ჩაგდება, რუსული მედიის მიერ ფსევდოინფორმაციის გავრცელების მეთოდების გამეორება თითქოს ზოგიერთმა უკრაინულმა მედიასაშუალებამაც დაიწყო. ამის შედეგად, ხშირად ვართ მდგომარეობაში, როცა ერთსა და იმავე მოვლენას სხვადასხვაგვარად გვიყვება ორი ქვეყნის მედია. კიდევ რა ხდება?! ხდება ის, რომ იქ არიან შეიარაღებული ბანდიტები, არიან ჯარისკაცები და, სავარაუდოდ, რუსეთიდან ჩასული მოხალისეები, რომლებიც სინამდვილეში არა მოხალისეები, არამედ რაღაც ახალი ტიპის არმიის მებრძოლები არიან. რა ხდება სინამდვილეში, ამის გაგება უფრო ალბათ საერთაშორისო მედიასაშუალებებითაა შესაძლებელი. მაგრამ ვშიშობ, რომ ადგილზე ყოფნის შემთხვევაშიც კი ძნელია მიხვდე, რა ხდება დონეცკსა და ლუგანსკში. ამ საომარი მოქმედებებით აღმოსავლეთში ბევრი დაიღალა. იღუპებიან და იტანჯებიან მშვიდობიანი ადამიანები. ვფიქრობ, რომ სოციალური თვალსაზრისითაც საშინელ მოვლენებთან გვაქვს საქმე. ეს არის ომი წესების გარეშე და მისი შედეგების განჭვრეტა რთულია. თუ მიზანი ტოტალური უბედურების სივრცის შექმნაა, მაშინ ეს მიზანი თითქმის მიღწეულია, რადგან რეგიონები, სადაც საომარი მოქმედებები მიმდინარეობს, მანამდეც სოციალურად ყველაზე დაუცველი იყო. ვფიქრობ, ბოლომდე ვერასდროს მივხვდებით რა მოხდა და, ბუნებრივია, ვერ დავივიწყებთ მათ, ვინც დაიღუპა. მნიშვნელობა არ აქვს რისთვის - პრორუსული თუ ევროპული უკრაინისთვის. საშინელებაა, როცა უდანაშაულო ადამიანები იღუპებიან და საშინელებაა იმის გააზრება, რომ ვცხოვრობთ მსოფლიოში, სადაც პოლიტიკოსები, რაღაც თავის მიზნების გამო, ამაზე მიდიან.