26 დეკემბერი, კვირა გუშინ საღამოს რიჩარდი, ჟორჟი და მე ბათუმში ჩამოვედით. აქ ვეღარაფერს ვცნობ. მახსოვს, დედაჩემი მიყვებოდა, რომ როცა მამაჩემმა უკრაინიდან საქართველოში ჩამოიყვანა, ბათუმის ქუჩებში ძროხები დასეირნობდნენ. სხვათა შორის, ძროხები არ მახსოვს, თუმცა ჩემი სიცოხლის პირველი შვიდი წელი ბათუმში გავატარე.
მახსოვს მრგვალი ქვები სანაპიროზე, ზღვა ტალღების გარეშე, ცხელი სიმინდი და ჩაის სურნელი ბარცხანაში. მახსოვს, როგორ ვალაგებდით ჩანთებს დილიდანვე, რომ ზღვაზე წავსულიყავით, სახლიდან კი საღამოს თუ ვახერხებდით გაღწევას. საღამოს უკვე შეიარაღებული მესაზღვრეები ჩამოივლიდნენ ხოლმე და სანაპიროდან გვერეკებოდნენ.
ხანდაზმული ადამიანები ქალაქის სკვერებში ჭადრაკს თამაშობდნენ, გოგონები კი, ქოლგებით ხელში, ბულვარში სეირნობდნენ. ბიჭები ჯგუფ-ჯგუფად იკრიბებოდნენ, მზესუმზირას აკნატუნებდნენ და გამვლელ გოგონებს აყოლებდნენ თვალს.
ძველ „ინტურისტში“ გავჩერდით. ახლა ის ახალი „ინტურისტია“. ვიცი: დედაჩემი მეტყოდა, ამაზე იაფი ვერაფერი ნახე, ამდენ ფულს რომ ხარჯავ, დღეში რამდენს იხდიო?! კი, მართლაც უსაშველოდ ბევრს ვიხდი, იმაზე გაცილებით მეტს, ვიდრე რიგითი ქართველი პენსიონერის შემოსავალია, მაგრამ ქალაქში გვიან ჩავაღწიეთ, მძღოლი ადგილობრივი არ იყო, გადათხრილ ქუჩებში დაბორიალებდა და ადგილობრივებს ეკითხებოდა, აქანაი რამე სასტუმრო ხომ არ იცითო. კიდევ კარგი, „ინტურისტი“ ძველ ადგილზე აღმოჩნდა!
Your browser doesn’t support HTML5
თავისუფლების დღიურები - ელენე ბოჭორიშვილი
27 დეკემბერი, ორშაბათი დღეს ბათუმელები, გორელებივით, შუა ქუჩაში დადიან. მთელი ქალაქი ერთ დიდ სამშენებლო მოედანს ჰგავს. ამბობენ, გორელებმა მას შემდეგ დაიწყეს შუა ქუჩაში სიარული, რაც საშინელმა მიწისძვრამ ლამის მთელი ქალაქი დაანგრიაო. მერე ხალხი ისე შეეჩვია შუა ქუჩაში სიარულს, რომ ტროტუარის არსებობა აღარავის ახსოვდა. რა როლს უმზადებენ ბათუმს სამომავლოდ, არ ვიცი. ალბათ, მსოფლიო კურორტი იქნება - ისეთი, მონაკოს რომ არაფრით ჩამოუვარდება, მაგრამ ჯერჯერობით სასტუმრო უფრო მეტია, ვიდრე სტუმარი.
მართალია, ახლა სეზონი არ არის და ტურისტებიც თითზე ჩამოსათვლელია. ორი თურქი ტყავის ქურთუკებში, ერთი თავსაბურავიანი ინდოელი და სამი კანადელი: რიჩარდი, ჟორჟი და მე...
28 დეკემბერი, სამშაბათი დილიდან ზღვაზე გავედით, მერე კი ქალაქში გავიარეთ, უკეთ რომ გაგვეცნო. როგორც კი გათენდება, ქუჩაში სამუშაოებს იწყებენ და ისეთი მტვერი დგება, რომ სუნთქვა შეუძლებელი ხდება. მანქანებზე ტალახი კი არა, ცემენტი ეკრობა. ახალი სახლები ისეთი უზარმაზარია, რომ გეგონება, ძველი სახლები სირცხვილისაგან მიწაში ჩაძვრნენო.
მინდა, დედაჩემს წერილი მივწერო და ბათუმის შესახებ მოვუყვე, მაგრამ არც ვიცი, როგორ აღვუწერო ის არქიტექტურული სტილი, აქ რომ ვნახე. მე მგონი, ეს ფსევდოიტალიური, პომპეზური და მეტიჩრული სტილია. ახალი სახლები ძალიან ჰგავს თეატრის დეკორაციებს.
წუხელ თვალს ვადევნებდით, როგორ აჰქონდათ სახლის სახურავზე გუმბათი, გუმბათს თოკები გამოაბეს და მძლავრი პროჟექტორების შუქზე ცდილობდნენ, აეწიათ. უამრავი ხალხი ადევნებდა ამას თვალს შუაღამისას. ვიკითხე, რა იქნება ამ სახლში-მეთქი და მითხრეს, პრეზიდენტის ახალი რეზიდენციაო, თუმცა, დანამდვილებით არავინ იცოდა. ცოტა ხანს ჩვენც შევჩერდით და ვუყურებდით... ცხრა წლის ჟორჟიკიასთვის ეს ძალიან საინტერესო იყო, მაგრამ მერე გადაწყვიტა, რომ სამუშაო შეიძლება დილამდე გაგრძელებულიყო და სასტუმროში დავბრუნდით.
ამ დილით კი, იმ სახლს რომ ჩავუარეთ, მასზე მარტო გუმბათი კი არა, ოქროსფერი კაცის ქანდაკებაც იდგა - à la antique.
ბათუმის გადათხრილი ქუჩები მაინც ათასჯერ მირჩევნია იმას, რაც წყალტუბოსა და ტყიბულში ვნახე (იქაურობა ბათუმში ჩამოსვლამდე მოვინახულეთ). მირჩევნია იმიტომ, რომ აქ, ბათუმში, იმედი იგრძნობა, იქ კი სრული უიმედობა დავინახე.
დავდიოდით ტყიბულის და წყალტუბოს უკაცრიელ ქუჩებში და მართლა მიჭირდა ამეხსნა რიჩარდისთვის, რატომ არის ეს ქალაქები ასეთ მდგომარეობაში. უნიკალურ სიმდიდრეზე დგას ორივე: ერთგან იშვიათი სამკურნალო წყლებია, მეორეგან - ქვანახშირის საბადოები. ნუთუ არავინ ცდილობს ამ ყველაფრის გამოყენებას და ამ ქალაქებში მცხოვრებთათვის ცხოვრების ოდნავ მაინც შემსუბუქებას?! ტყიბულის ცენტრში ახლა დიდ კასკადურ შადრევანს აშენებენ, აუზში კი უკვე ცურავენ კიდეც გედები. მაგრამ ნახევრად დაცლილ და პირქუშ ქალაქში ეს სილამაზე სევდიან გრძნობებს იწვევდა.
29 დეკემბერი, ოთხშაბათი ბათუმის ქუჩები ხშირად „პოტიომკინის სოფლებს“ მოგაგონებს. ფასადი მშვენიერია, მაგრამ ეზოში შეხვალ და ყველაფერი ძველებურადაა: მორყეული კიბეები, ჩამტვრეული ფანჯრები და ტუალეტის სუნი. არის უაზროდ ძვირი მაღაზიები, მაგრამ ბევრად უფრო ხშირად გვხვდება დაკეტილი მაღაზიები და წარწერები: „ქირავდება“.
თუ მოახერხე და კარგ რესტორანს მიაგენი - მართლა საუცხოოა! და ჩვენთვის, „ინტურისტებისთვის“, არც ძვირია. მაღალი ფასები მხოლოდ „ინტურისტშია“. გუშინ საღამოს ქალაქში გასვლა დაგვეზარა. და იქვე, სასტუმროში შევედით რესტორანში. სრულიად მარტოები აღმოვჩნდით. როგორც ჩანს, აქ მხოლოდ პირველ საღამოს თუ მოხვდები, თორემ, როგორც კი ქალაქს გაიცნობ და სხვა რესტორნებს აღმოაჩენ, აქ აღარც შემოიხედავ.
ტალახისა და გადათხრილი ქუჩების მიუხედავად, ბათუმელები ყოველთვის გადასარევად გამოიყურებიან. მე მგონი, მთელ ბათუმში მხოლოდ ჩვენ, სამ კანადელს, არ გვაცვია გაკრიალებული ფეხსაცმელები. რიჩარდმა დილიდანვე მოიმარჯვა ფოტოაპარატი და სურათების გადაღება დაიწყო. რიჩარდს ინტერნეტში თავისი ბლოგი აქვს: „Go East, Old Man“. ის იქ აღწერს ჩვენს მოგზაურობას ევროპაში. რა თქმა უნდა, ვამჩნევ, რომ აპარატს უფრო ხშირად მაშინ აჩხაკუნებს, როცა ლამაზი ახალგაზრდა ქალები ჩაუვლიან ხოლმე.
ერთხელ, რიჩარდმა დაწერა გაზეთში, საქართველოში ერთ კვადრატულ მეტრზე სამი ლამაზი ქალი მოდისო. მე არ ვღელავ, რადგან იმავე გაზეთში ჩემმა ქმარმა გამოაცხადა, რომ ყველაზე ლამაზი ქართველი ქალი მან მოიყვანა ცოლად.
30 დეკემბერი, ხუთშაბათი დღეს დედაჩემის დავალებებს ვასრულებდი. დავადგინე, რომ მისი მეგობრის, მარია რუსეიშვილის, შვილები თბილისში გადასულან საცხოვრებლად, და გავიგე მამაჩემის ძმაკაცის, ოთარ ჯიშიაშვილის, მისამართი. თუ მოვასწარი, მივალ ამ მისამართზე და იმედი მაქვს, თვითონ ოთარ ბიძია დამხვდება. მამაჩემი ახლა 85 წლის იქნებოდა, ოთარ ბიძიაც ამ ხნის უნდა იყოს...
ბარცხანაშიც მინდა გავიდე, ჩაის სუნი მომენატრა. მახსოვს კოფეინის ქარხანა ბარცხანაში, სადაც ყველაფერი ისე იყო გაჟღენთილი ჩაის სუნით, როგორც თამბაქოს სუნმა იცის ხოლმე დადგომა.
ვინ იცის, როგორ გამოიყურება კოფეინის ქარხნის დასახლების ის შენობა, რომელშიც დავიბადე. მოკლედ, სახლის ნახვა მინდა და თან ვფიქრობ, იქნებ სულაც არ ვნახო, გული რომ არ მეტკინოს.
მაინც ჩავედი. ქარხანა დამხვდა, მაგრამ სულ სხვანაირი. მაღალი ღობით იყო გარშემორტყმული და დაცვამ ახლოსაც არ მიგვიშვა. ის კი არა, გამოცვივდნენ და ჩხუბი დაგვიწყეს, ფოტოებს რატომ იღებთო. ეტყობა, კანადელი „ჯაშუშები“ ვეგონეთ. მე დავუწყე ახსნა: მამაჩემი წლების მანძილზე ამ ქარხნის მთავარი ინჟინერი იყო, დედა კი - მთავარი ტექნოლოგი-მეთქი. დაცვამ მობილურები დააძრო და რეკვა დაიწყო - ვინმე ბოჭორიშვილის შესახებ ხომ არაფერი იცითო. ვერაფერი გაარკვიეს და არც ქარხანას მიგვაკარეს. არც ვიცი, ამ შენობაში ისევ კოფეინის ქარხანაა თუ არა, მაგრამ ჩაის სუნი აქ ნამდვილად აღარ ტრიალებს.
დედაჩემს რომ ვაცნობე, რამდენიმე დღით საქართველოში მივდივარ-მეთქი, მაშინვე დამარიგა: ბევრი არ იცინო, ხომ იცი, ქართველებს სერიოზული ხალხი უყვართო! ამ დღიურის წერის დროს გამახსენდა ეს ამბავი და ვიფიქრე, რომ დედაჩემი ჩემით კმაყოფილი დარჩება - ძალიან სერიოზული დღიურები გამომივიდა.
31 დეკემბერი, პარასკევი საქართველოში რომ ჩამოვედი, პირველივე დღეს, თბილისში, ჩემი წიგნის პრეზენტაცია გაიმართა. ჩემი რომანი „ოპერა“ ბაკურ სულაკაურმა გამოსცა. ბევრი ხალხი არ იყო. ჩემი მამიდაშვილები მოვიდნენ, შვილებიც მოიყვანეს. ერთი-ორი კოლეგა ჟურნალისტიც იყო და რამდენიმე უცნობი მკითხველი. ძველი მეზობლებიდან არავინ მოსულა. მე ხუროშვილებს გავაგებინე პირველი სართულიდან. არ ვიცი, სხვებს არ უთხრეს თუ ყველა დაკავებული იყო. მე კი გამეხარდებოდა მათი ნახვა... ყველაზე უფრო, უნდა გამოვტყდე, ჩემი მეგობრებისა და ნათესავების 18-20 წლის შვილების ნახვა მიხარია. ბავშვები ძალიან ჰგვანან თავიანთ მშობლებს. მათ რომ ვხედავ, ასე მგონია, რომ ის 20 წელი არც გასულა - არც საქართველოდან წავსულვარ და ისევ ის პეპი ვარ, ბავშვობაში რომ მეძახდნენ.
არ ვნანობ, რომ წავედი. ოკეანე რომ არ გადამელახა, არც ჩემს ბედს შევხვდებოდი და არც ჩემი პატარა ჟორჟიკია მეყოლებოდა. თბილისში ექიმებს ნათქვამი ჰქონდათ, შვილი არასოდეს გეყოლებაო. მერე ჩემი ამხანაგის დედამ, მანანა ქავთარაძემ, მითხრა: წადი საზღვარგარეთ, იქნებ იქ რაიმე ისეთი მკურნალობის მეთოდი ჰქონდეთ, ჩვენ რომ არ ვიცითო. ისეთი მადლობელი ვარ იმ ქალბატონის... ღმერთმა გაანათლოს მისი სული!
საერთოდ, ძალიან ბედნიერი ვარ, რომ ისე წავედი საქართველოდან, გული არავისთვის მომიკლავს და არც კი გამიტეხავს.
გაზეთი მხოლოდ ერთ დღეს ცოცხლობს. ის, რომ დღეს გაზეთ „ლელოს“ მკითხველებს ჟურნალისტი პეპი ბოჭორიშვილი არ ახსოვთ, არ მწყინს. მე კი მახსოვს „ლელოც“, „შანსიც“, „სარბიელიც“ და პიონერთა სასახლის გაზეთი „გაზაფხულიც“ კი. თუკი წერა გამომდის, ეს ჟურნალისტიკის დამსახურებაა. ახლა, როცა ჩემი პატარა წიგნები ბევრ ქვეყანაშია გამოცემული, კრიტიკოსები წერენ, ელენე ბოჭორიშვილის ნაწერები ისე განსხვავდება ჟურნალისტიკისგან, როგორც კი შეიძლება განსხვავდებოდეს ლიტერატურა და ჟურნალიტიკაო. რა იციან, რომ ტყუილების წერა ჟურნალისტიკამ მასწავლა!
