დოქტორი იან ვან დაიკი წლების განმავლობაში ნიდერლანდების იუსტიციის სამინისტროს წამყვან თანამდებობებზე მუშაობდა. მას დაარსებული აქვს მსხვერპლთა მხარდაჭერის ცენტრი ნიდერლანდებში, იყო მიწვეული პროფესორი ოქსფორდის უნივერსიტეტში, დღეს კი დოქტორი ვან დაიკი ადამიანის უსაფრთხოებისა და დაცულობის გამოკვლევათა ხელმძღვანელია ტილბურგის (ნიდერლანდები) უნივერსიტეტის საერთაშორისო ვიქტიმოლოგიის ინსტიტუტში. დოქტორ ვან დაიკის ხელმძღვანელობით, საქართველოში ჩატარდა გამოკვლევა. რაოდენობრივი კითხვარები სამი ათას ადამიანს მოიცავდა. მიღებულ მაჩვენებელთა შეჯამებით, გამოკვლევა ასკვნის, რომ დანაშაულის მსხვერპლთა რაოდენობა საქართველოში შემცირებულია, თუმცა ნდობა სამართალდამცავი სისტემის მიმართ ჯერ კიდევ დაბალია. გამოკვლევის შედეგების პრეზენტაციის შემდეგ დოქტორ ვან დაიკს დავით ჩაგანავა ესაუბრა.
რადიო თავისუფლება: მოდით, დავიწყოთ თქვენი ზოგადი აღმოჩენებით და თქვენ მიერ იმ ციფრებზე დაყრდნობით გაკეთებული დასკვნებით, რომლებიც თქვენმა გამოკვლევამ გიჩვენათ.
იან ვან დაიკი: პირველ რიგში, ჩვენ დავასკვენით, რომ პროცენტული მაჩვენებელი იმ ადამიანებისა საქართველოში, რომლებიც ბოლო ერთი წლის მანძილზე მსხვერპლნი გახდნენ, უფრო დაბალია, ვიდრე უმეტეს დასავლურ ქვეყნებში. და ეს კარგი ამბავია ქართული საზოგადოებისათვის - ის, შედარებით, უსაფრთხო საზოგადოებაა. მეორე საკითხია, რა მოსდის თავად დანაშაულს, იზრდება თუ მცირდება იგი. 15 წლის წინ იმავე ჯგუფმა, ჩემი მონაწილეობით, მსგავსი გამოკვლევა ჩაატარა. შედარების საფუძველზე შეგვიძლია ვთქვათ, რომ უკანასკნელი ხუთი წლის განმავლობაში დანაშაული საქართველოში რადიკალურად დაეცა. ასე რომ, მდგომარეობა საქართველოში გაუმჯობესდა. ევროპული პერსპექტივიდან შემიძლია ვთქვა, რომ საქართველო იყო ერთ-ერთი ყველაზე საშიში ქვეყანა ევროპაში და ახლა ის არის ერთ-ერთი ყველაზე უსაფრთხო.
რადიო თავისუფლება: დასკვნით სიტყვაში თქვენ აღნიშნეთ, რომ აქცენტი გადატანილ უნდა იქნეს დანაშაულთან ბრძოლიდან მსხვერპლთა დაცვაზე. რატომ გააკეთეთ ასეთი დასკვნა?
იან ვან დაიკი: დიახ, უარყოფითი, რაც ჩვენ აღმოვაჩინეთ, არის ის, რომ მსხვერპლი ჯერ კიდევ თავს იკავებს პოლიციასთან თანამშრომლობისგან. სხვა ქვეყნებში ის, ვინც ძარცვისა და ქურდობის მსხვერპლი ხდება, პოლიციაში მიდის. ამას თითქმის ყველა აკეთებს. აქ კი ორში მხოლოდ ერთი თუ იზამს ამას. ეს აჩვენებს, რომ მათ ჯერ კიდევ არა აქვთ სრული ნდობა, თუ როგორ იქნებიან ისინი მიღებულნი პოლიციის მიერ და რამდენად ეფექტიანი იქნება პოლიცია. ასე რომ, აშკარაა ნდობის ნაკლებობა პოლიციის მიმართ. ჩვენ ასევე აღმოვაჩინეთ, რომ ის ხალხი, ვინც გადაწყვიტა, პოლიციას დაკავშირებოდა, არ არის კმაყოფილი მათი საჩივრისადმი პოლიციის მიდგომით. უფრო მეტი მსხვერპლია აქ უკმაყოფილო პოლიციის მუშაობით, ვიდრე სხვა დასავლეთევროპულ ქვეყნებში. ასე რომ, პოლიციამ ამაზე უნდა იფიქროს, მან უნდა გამოასწოროს მსხვერპლთან მოპყრობის თავისი მეთოდები, უნდა იყოს უფრო მეტად ზრდილობიანი და ასევე უნდა მიაწოდოს უფო მეტი ინფორმაცია იმის შესახებ, თუ რას აკეთებს საქმესთან დაკავშირებით. და თუ ასე მოხდა, პოლიციაში წასული ადამიანების პროცენტული მაჩვენებელი გაიზრდება. ეს არის, მე ვფიქრობ, მნიშვნელოვანი მიზანი აქაური პოლიციისთვის მომავალ წლებში.
რადიო თავისუფლება: ერთი მხრივ, დანაშაულის რიცხვი შემცირდა, თუმცა, მეორე მხრივ, პატიმართა რიცხვი იზრდება. ამას დავუმატოთ ეს დაბალი ნდობა პოლიციის მიმართ. როგორ ახსნიდით ამას?
იან ვან დაიკი: პირველ რიგში, უნდა ვთქვა, რომ პატიმართა რაოდენობა საქართველოში, ევროპული პერსპექტივით, უზომოდ დიდია. უფრო მეტი ხალხია აქ ციხეში, ვიდრე ევროპის ნებისმიერ ქვეყანაში - ეს არის რუსეთის და ამერიკის შეერთებული შტატების დონეზე. და შეიძლება გაგიკვირდეს კიდეც, რატომ არის, რომ ქვეყანა, რომელსაც აქვს ასეთი დაბალი მაჩვენებელი დანაშაულისა, სვამს ამდენ ადამიანს ციხეში. ალბათ, შესაძლებელია დანაშაულის დონის დაწევა ციხეში ნაკლები ადამიანის ჩასმით. ეს შეიძლება მიღწეულ იქნეს სხვა სახის სასჯელითაც, მაგალითად, ისეთით, როგორიცაა საზოგადოებისათვის სასარგებლო შრომაში მათი ჩაბმა. ეს პოპულარულია სხვა ქვეყნებში და ამ გზით ბევრი ქვეყანა ამცირებს პატიმართა რაოდენობას. მაგალითად, ჩემს ქვეყანაში, ნიდერლანდებში, პატიმართა რაოდენობა 20 პროცენტით დაეცა უკანასკნელ წლებში და ეს იმიტომ მოხდა, რომ მოსამართლეები აღარ უშვებენ ადამიანებს დიდი მონდომებით ციხეში და აძლევენ სხვა, უფრო ჰუმანურ, სასჯელს, როგორიცაა, ვთქვათ, საზოგადოებისთვის სასარგებლო შრომაში მათი ჩაბმა. და მე ვფიქრობ, ესაა მოდელი, რომელიც საქართველომ უნდა გაითვალისწინოს.
რადიო თავისუფლება: დავუბრუნდეთ დანაშაულის მაჩვენებლებს და პატიმართა რაოდენობას. როგორ შეადარებდით საქართველოს ნიდერლანდებს ამ მხრივ?
იან ვან დაიკი: ჩვენ ციხეში გაცილებით ნაკლები ხალხი გვყავს და ეს რიცხვი სულ უფრო მცირდება. ამავე დროს, დანაშაულის მაჩვენებელიც ასევე საგრძნობლად ეცემა - არა ისეთი სწრაფი ტემპით, როგორც საქართველოში, მაგრამ მოპარული მანქანების რაოდენობა, გაძარცვული სახლების რაოდენობა გაცილებით ნაკლებია ნიდერლანდებში, ვიდრე ათი წლის წინ იყო.
რადიო თავისუფლება: რატომ ხდება ეს? განა უცნაური არაა, რომ ორივე მაჩვენებელი მცირდება? ანუ დანაშაულის დონე და პატიმართა რაოდენობა?
იან ვან დაიკი: მე ვფიქრობ, ეს ლოგიკურია. როდესაც ხდება ნაკლები დანაშაული, ნაკლები ხალხია დაპატიმრებული დანაშაულისთვის და, ლოგიკურად, ნაკლები ხალხი უნდა იყოს ციხეში. უცნაურია, მაგალითად, რომ შეერთებულ შტატებში დანაშაულის მაჩვენებლები დაბლა მიდის, პატიმართა რაოდენობა კი მაღლა იწევს. და ეს, ბუნებრივად, ნიშნავს არა იმას, რომ ახლა უფრო მეტი დამნაშავეა დაპატიმრებული, არამედ იმას, რომ მოსამართლეებს უფრო მეტი მკაცრი განაჩენი გამოაქვთ და პატიმართა რაოდენობა იზრდება იმის გამო, რომ დამსჯელობითი მიდგომაა ამერიკელი მოსამართლეებისა მაღალი.
რადიო თავისუფლება: პრობლემა დანაშაულის მიმართ მიდგომაშია? ანუ: აი, მე ყველას ციხეში ჩავსვამ, ვინც კი რაიმე ცუდს ჩაიდენს?
იან ვან დაიკი: დიახ, ამას ვეძახით კრიმინოლოგები საზოგადოების დამსჯელობითობას და, ბუნებრივად, მოსამართლეთა დამსჯელობითობას. როცა შენ გაქვს ეს დამსჯელობითი მიდგომა, როცა შენ გინდა დასაჯო რაც შეიძლება მკაცრად, მაშინ, ბუნებრივად, შენ გყავს მეტი ხალხი ციხეში, მიუხედავად იმისა, როგორ ვითარდება დანაშაული ქვეყანაში. და ესაა, რაც ხდება ამერიკის შეერთებულ შტატებში.
რადიო თავისუფლება: და საქართველოში.
იან ვან დაიკი: დიახ, საქართველოშიც.
რადიო თავისუფლება: და როგორ უნდა შეიცვალოს ეს? რა არის, თქვენი აზრით, კონცეპტუალური ფუნდამენტი ამ მიდგომისა?
იან ვან დაიკი: მე ვფიქრობ, რომ მთავარი გამოწვევა ყველა განვითარებული ქვეყნისა არის გადალახვა იდეისა, რომ ციხე არის უპირობო სასჯელი და ესაა, რაც შენ უნდა გააკეთო: თუ დაიჭირე დამნაშავე, უნდა ჩასვა ციხეში. არსებობს ბევრი სხვა გზა ადამიანის დასჯისა. მაგალითად, ჩვენ ახლა ნიდერლანდებში აქცენტს ვაკეთებთ მსხვერპლისთვის კომპენსაციის გადახდაზე. პირველ რიგში, ჩვენ ვეუბნებით: ჩაიდინე დანაშაული, უნდა გადაუხადო კომპენსაცია მსხვერპლს. და ეს ასევე არის დასჯის ფორმა. ამის შემდეგ ჩვენ შეიძლება მოგისაჯოთ საზოგადოებისათვის სასარგებლო შრომა, ან თუ ძალიან მძიმე დანაშაულია ჩადენილი, პატიმრობაც, თუმცა პრიორიტეტი მოსამართლეებისა არის დაეხმარონ მსხვერპლს დაიბრუნოს საკუთარი ფული, ან დამნაშავემ გადაუხადოს საავადმყოფოს ხარჯები. ეს არის მოსამართლეთა პრიორიტეტი ევროკავშირის ბევრ ქვეყანაში. ამას გარდა, სასჯელიც უნდა გახდეს უფრო მსხვერპლზე ორიენტირებული და არა ორიენტირებული ადამიანების ციხეში ჩასმაზე.
რადიო თავისუფლება: ანუ ამ სურათს, რომელიც თქვენმა გამოკვლევამ გამოავლინა, რა უნდა დაემატოს? რა უნდა გაკეთდეს თუნდაც გამოკვლევის მხრივ, რომ შექმნა უფრო დიდი სურათი და, ამ სურათზე დაყრდნობით, წახვიდე იმ მიმართულებით, რომელიც თქვენ აღწერეთ, ანუ დანაშაულთან იბრძოლო იმ ფორმით, როგორითაც ეს ევროპაში ხდება?
იან ვან დაიკი: მე ვფიქრობ, მეტი აქცენტი უნდა გაკეთდეს დანაშაულის პრევენციაზე, ფოკუსირება უნდა მოხდეს ახალგაზრდებზე, უნდა იყოს მხარდაჭერა მოწყვლადი ოჯახებისა ბავშვის აღზრდის პროცესში, უნდა დაეხმაროთ მარტოხელა დედებს და, ასევე, პოლიცია და პროკურორები უნდა გახდნენ გაცილებით მეტად მსხვერპლზე ორიენტირებულნი, უნდა გაიაზრონ კარგად, რომ ერთ-ერთი პირველი მიზანი კრიმინალური სისტემისა არის მსხვერპლის დახმარება და ეს არის ახალი გამოწვევა სისტემისთვის.
რადიო თავისუფლება: როგორ ფიქრობთ, რამდენად სწორია პატიმართა რაოდენობის გაზრდა იმისთვის, რომ გქონდეს დანაშაულის დაბალი მაჩვენებლები?
იან ვან დაიკი: არა, მე ვფიქრობ, დანაშაულის დაბალ დონეს შეიძლება მიაღწიო დანაშაულის პრევენციული ღონისძიებებით, საზოგადოებისათვის სასარგებლო შრომაში დამნაშავეთა ჩაბმით და მსხვერპლისთვის კომპენსაციის სისტემის ამოქმედებით. არ არის საჭირო ამდენი ადამიანის ციხეში ჩასმა იმისათვის, რომ გქონდეს დანაშაულის დაბალი მაჩვენებელი, ამას შეიძლება მიაღწიო უფრო ადამიანური და ასევე ნაკლებად ხარჯიანი გზით.
რადიო თავისუფლება: თუმცა ეგ ალბათ უფრო გრძელვადიანი პერსპექტივაა - ამას ხომ დიდი დრო ჭირდება?
იან ვან დაიკი: ყველა ქვეყანამ უნდა გაიაროს საკუთარი გზა, მაგრამ ამ მომენტისთვის პატიმართა რაოდენობა საქართველოში უზომოდ გადაჭარბებულია, ის არასაჭიროდ მაღალია.
რადიო თავისუფლება: მოდით, დავიწყოთ თქვენი ზოგადი აღმოჩენებით და თქვენ მიერ იმ ციფრებზე დაყრდნობით გაკეთებული დასკვნებით, რომლებიც თქვენმა გამოკვლევამ გიჩვენათ.
იან ვან დაიკი: პირველ რიგში, ჩვენ დავასკვენით, რომ პროცენტული მაჩვენებელი იმ ადამიანებისა საქართველოში, რომლებიც ბოლო ერთი წლის მანძილზე მსხვერპლნი გახდნენ, უფრო დაბალია, ვიდრე უმეტეს დასავლურ ქვეყნებში. და ეს კარგი ამბავია ქართული საზოგადოებისათვის - ის, შედარებით, უსაფრთხო საზოგადოებაა. მეორე საკითხია, რა მოსდის თავად დანაშაულს, იზრდება თუ მცირდება იგი. 15 წლის წინ იმავე ჯგუფმა, ჩემი მონაწილეობით, მსგავსი გამოკვლევა ჩაატარა. შედარების საფუძველზე შეგვიძლია ვთქვათ, რომ უკანასკნელი ხუთი წლის განმავლობაში დანაშაული საქართველოში რადიკალურად დაეცა. ასე რომ, მდგომარეობა საქართველოში გაუმჯობესდა. ევროპული პერსპექტივიდან შემიძლია ვთქვა, რომ საქართველო იყო ერთ-ერთი ყველაზე საშიში ქვეყანა ევროპაში და ახლა ის არის ერთ-ერთი ყველაზე უსაფრთხო.
რადიო თავისუფლება: დასკვნით სიტყვაში თქვენ აღნიშნეთ, რომ აქცენტი გადატანილ უნდა იქნეს დანაშაულთან ბრძოლიდან მსხვერპლთა დაცვაზე. რატომ გააკეთეთ ასეთი დასკვნა?
იან ვან დაიკი: დიახ, უარყოფითი, რაც ჩვენ აღმოვაჩინეთ, არის ის, რომ მსხვერპლი ჯერ კიდევ თავს იკავებს პოლიციასთან თანამშრომლობისგან. სხვა ქვეყნებში ის, ვინც ძარცვისა და ქურდობის მსხვერპლი ხდება, პოლიციაში მიდის. ამას თითქმის ყველა აკეთებს. აქ კი ორში მხოლოდ ერთი თუ იზამს ამას. ეს აჩვენებს, რომ მათ ჯერ კიდევ არა აქვთ სრული ნდობა, თუ როგორ იქნებიან ისინი მიღებულნი პოლიციის მიერ და რამდენად ეფექტიანი იქნება პოლიცია. ასე რომ, აშკარაა ნდობის ნაკლებობა პოლიციის მიმართ. ჩვენ ასევე აღმოვაჩინეთ, რომ ის ხალხი, ვინც გადაწყვიტა, პოლიციას დაკავშირებოდა, არ არის კმაყოფილი მათი საჩივრისადმი პოლიციის მიდგომით. უფრო მეტი მსხვერპლია აქ უკმაყოფილო პოლიციის მუშაობით, ვიდრე სხვა დასავლეთევროპულ ქვეყნებში. ასე რომ, პოლიციამ ამაზე უნდა იფიქროს, მან უნდა გამოასწოროს მსხვერპლთან მოპყრობის თავისი მეთოდები, უნდა იყოს უფრო მეტად ზრდილობიანი და ასევე უნდა მიაწოდოს უფო მეტი ინფორმაცია იმის შესახებ, თუ რას აკეთებს საქმესთან დაკავშირებით. და თუ ასე მოხდა, პოლიციაში წასული ადამიანების პროცენტული მაჩვენებელი გაიზრდება. ეს არის, მე ვფიქრობ, მნიშვნელოვანი მიზანი აქაური პოლიციისთვის მომავალ წლებში.
რადიო თავისუფლება: ერთი მხრივ, დანაშაულის რიცხვი შემცირდა, თუმცა, მეორე მხრივ, პატიმართა რიცხვი იზრდება. ამას დავუმატოთ ეს დაბალი ნდობა პოლიციის მიმართ. როგორ ახსნიდით ამას?
იან ვან დაიკი: პირველ რიგში, უნდა ვთქვა, რომ პატიმართა რაოდენობა საქართველოში, ევროპული პერსპექტივით, უზომოდ დიდია. უფრო მეტი ხალხია აქ ციხეში, ვიდრე ევროპის ნებისმიერ ქვეყანაში - ეს არის რუსეთის და ამერიკის შეერთებული შტატების დონეზე. და შეიძლება გაგიკვირდეს კიდეც, რატომ არის, რომ ქვეყანა, რომელსაც აქვს ასეთი დაბალი მაჩვენებელი დანაშაულისა, სვამს ამდენ ადამიანს ციხეში. ალბათ, შესაძლებელია დანაშაულის დონის დაწევა ციხეში ნაკლები ადამიანის ჩასმით. ეს შეიძლება მიღწეულ იქნეს სხვა სახის სასჯელითაც, მაგალითად, ისეთით, როგორიცაა საზოგადოებისათვის სასარგებლო შრომაში მათი ჩაბმა. ეს პოპულარულია სხვა ქვეყნებში და ამ გზით ბევრი ქვეყანა ამცირებს პატიმართა რაოდენობას. მაგალითად, ჩემს ქვეყანაში, ნიდერლანდებში, პატიმართა რაოდენობა 20 პროცენტით დაეცა უკანასკნელ წლებში და ეს იმიტომ მოხდა, რომ მოსამართლეები აღარ უშვებენ ადამიანებს დიდი მონდომებით ციხეში და აძლევენ სხვა, უფრო ჰუმანურ, სასჯელს, როგორიცაა, ვთქვათ, საზოგადოებისთვის სასარგებლო შრომაში მათი ჩაბმა. და მე ვფიქრობ, ესაა მოდელი, რომელიც საქართველომ უნდა გაითვალისწინოს.
რადიო თავისუფლება: დავუბრუნდეთ დანაშაულის მაჩვენებლებს და პატიმართა რაოდენობას. როგორ შეადარებდით საქართველოს ნიდერლანდებს ამ მხრივ?
იან ვან დაიკი: ჩვენ ციხეში გაცილებით ნაკლები ხალხი გვყავს და ეს რიცხვი სულ უფრო მცირდება. ამავე დროს, დანაშაულის მაჩვენებელიც ასევე საგრძნობლად ეცემა - არა ისეთი სწრაფი ტემპით, როგორც საქართველოში, მაგრამ მოპარული მანქანების რაოდენობა, გაძარცვული სახლების რაოდენობა გაცილებით ნაკლებია ნიდერლანდებში, ვიდრე ათი წლის წინ იყო.
რადიო თავისუფლება: რატომ ხდება ეს? განა უცნაური არაა, რომ ორივე მაჩვენებელი მცირდება? ანუ დანაშაულის დონე და პატიმართა რაოდენობა?
იან ვან დაიკი: მე ვფიქრობ, ეს ლოგიკურია. როდესაც ხდება ნაკლები დანაშაული, ნაკლები ხალხია დაპატიმრებული დანაშაულისთვის და, ლოგიკურად, ნაკლები ხალხი უნდა იყოს ციხეში. უცნაურია, მაგალითად, რომ შეერთებულ შტატებში დანაშაულის მაჩვენებლები დაბლა მიდის, პატიმართა რაოდენობა კი მაღლა იწევს. და ეს, ბუნებრივად, ნიშნავს არა იმას, რომ ახლა უფრო მეტი დამნაშავეა დაპატიმრებული, არამედ იმას, რომ მოსამართლეებს უფრო მეტი მკაცრი განაჩენი გამოაქვთ და პატიმართა რაოდენობა იზრდება იმის გამო, რომ დამსჯელობითი მიდგომაა ამერიკელი მოსამართლეებისა მაღალი.
რადიო თავისუფლება: პრობლემა დანაშაულის მიმართ მიდგომაშია? ანუ: აი, მე ყველას ციხეში ჩავსვამ, ვინც კი რაიმე ცუდს ჩაიდენს?
იან ვან დაიკი: დიახ, ამას ვეძახით კრიმინოლოგები საზოგადოების დამსჯელობითობას და, ბუნებრივად, მოსამართლეთა დამსჯელობითობას. როცა შენ გაქვს ეს დამსჯელობითი მიდგომა, როცა შენ გინდა დასაჯო რაც შეიძლება მკაცრად, მაშინ, ბუნებრივად, შენ გყავს მეტი ხალხი ციხეში, მიუხედავად იმისა, როგორ ვითარდება დანაშაული ქვეყანაში. და ესაა, რაც ხდება ამერიკის შეერთებულ შტატებში.
რადიო თავისუფლება: და საქართველოში.
იან ვან დაიკი: დიახ, საქართველოშიც.
რადიო თავისუფლება: და როგორ უნდა შეიცვალოს ეს? რა არის, თქვენი აზრით, კონცეპტუალური ფუნდამენტი ამ მიდგომისა?
იან ვან დაიკი: მე ვფიქრობ, რომ მთავარი გამოწვევა ყველა განვითარებული ქვეყნისა არის გადალახვა იდეისა, რომ ციხე არის უპირობო სასჯელი და ესაა, რაც შენ უნდა გააკეთო: თუ დაიჭირე დამნაშავე, უნდა ჩასვა ციხეში. არსებობს ბევრი სხვა გზა ადამიანის დასჯისა. მაგალითად, ჩვენ ახლა ნიდერლანდებში აქცენტს ვაკეთებთ მსხვერპლისთვის კომპენსაციის გადახდაზე. პირველ რიგში, ჩვენ ვეუბნებით: ჩაიდინე დანაშაული, უნდა გადაუხადო კომპენსაცია მსხვერპლს. და ეს ასევე არის დასჯის ფორმა. ამის შემდეგ ჩვენ შეიძლება მოგისაჯოთ საზოგადოებისათვის სასარგებლო შრომა, ან თუ ძალიან მძიმე დანაშაულია ჩადენილი, პატიმრობაც, თუმცა პრიორიტეტი მოსამართლეებისა არის დაეხმარონ მსხვერპლს დაიბრუნოს საკუთარი ფული, ან დამნაშავემ გადაუხადოს საავადმყოფოს ხარჯები. ეს არის მოსამართლეთა პრიორიტეტი ევროკავშირის ბევრ ქვეყანაში. ამას გარდა, სასჯელიც უნდა გახდეს უფრო მსხვერპლზე ორიენტირებული და არა ორიენტირებული ადამიანების ციხეში ჩასმაზე.
რადიო თავისუფლება: ანუ ამ სურათს, რომელიც თქვენმა გამოკვლევამ გამოავლინა, რა უნდა დაემატოს? რა უნდა გაკეთდეს თუნდაც გამოკვლევის მხრივ, რომ შექმნა უფრო დიდი სურათი და, ამ სურათზე დაყრდნობით, წახვიდე იმ მიმართულებით, რომელიც თქვენ აღწერეთ, ანუ დანაშაულთან იბრძოლო იმ ფორმით, როგორითაც ეს ევროპაში ხდება?
იან ვან დაიკი: მე ვფიქრობ, მეტი აქცენტი უნდა გაკეთდეს დანაშაულის პრევენციაზე, ფოკუსირება უნდა მოხდეს ახალგაზრდებზე, უნდა იყოს მხარდაჭერა მოწყვლადი ოჯახებისა ბავშვის აღზრდის პროცესში, უნდა დაეხმაროთ მარტოხელა დედებს და, ასევე, პოლიცია და პროკურორები უნდა გახდნენ გაცილებით მეტად მსხვერპლზე ორიენტირებულნი, უნდა გაიაზრონ კარგად, რომ ერთ-ერთი პირველი მიზანი კრიმინალური სისტემისა არის მსხვერპლის დახმარება და ეს არის ახალი გამოწვევა სისტემისთვის.
რადიო თავისუფლება: როგორ ფიქრობთ, რამდენად სწორია პატიმართა რაოდენობის გაზრდა იმისთვის, რომ გქონდეს დანაშაულის დაბალი მაჩვენებლები?
იან ვან დაიკი: არა, მე ვფიქრობ, დანაშაულის დაბალ დონეს შეიძლება მიაღწიო დანაშაულის პრევენციული ღონისძიებებით, საზოგადოებისათვის სასარგებლო შრომაში დამნაშავეთა ჩაბმით და მსხვერპლისთვის კომპენსაციის სისტემის ამოქმედებით. არ არის საჭირო ამდენი ადამიანის ციხეში ჩასმა იმისათვის, რომ გქონდეს დანაშაულის დაბალი მაჩვენებელი, ამას შეიძლება მიაღწიო უფრო ადამიანური და ასევე ნაკლებად ხარჯიანი გზით.
რადიო თავისუფლება: თუმცა ეგ ალბათ უფრო გრძელვადიანი პერსპექტივაა - ამას ხომ დიდი დრო ჭირდება?
იან ვან დაიკი: ყველა ქვეყანამ უნდა გაიაროს საკუთარი გზა, მაგრამ ამ მომენტისთვის პატიმართა რაოდენობა საქართველოში უზომოდ გადაჭარბებულია, ის არასაჭიროდ მაღალია.