ვარვარა პახომენკო მსოფლიოში კონფლიქტების დარეგულირებაში ერთ-ერთი ყველაზე გავლენიანი საერთაშორისო კრიზისის ჯგუფის კონსულტანტია. პახომენკო ადგილობრივი მდგომარეობის შესასწავლად სამხრეთ ოსეთს აგვისტოს ომის შემდეგ რამდენჯერმე სტუმრობდა. მის რეპორტაჟებზე დაყრდნობით, საერთაშორისო კრიზისის ჯგუფმა რამდენიმე დღის წინ დასკვნა გამოაქვეყნა, სადაც კონფლიქტში მონაწილე ყველა მხარეს რეკომენდაციები ეძლევა. ვარვარა პახომენკოს ტელეფონით სამხრეთ ოსეთში მის ვიზიტებსა და შთაბეჭდილებებზე დავით ჩაგანავა ესაუბრა.
რადიო თავისუფლება: დავიწყოთ ზოგადი სურათის აღწერით. რამდენადაც ვიცით, თქვენ საერთაშორისო კრიზისის ჯგუფისთვის მუშაობდით ადგილზე დიდი ხნის განმავლობაში.
ვარვარა პახომენკო: რა შეიძლება ითქვას? - რეგიონი, რომელიც უკანასკნელი ოცდაათი წლის განმავლობაში იყო ტრანზიტული სამხრეთ და ჩრდილოეთ კავკასიას შორის, დღეს იზოლირებულია და კავშირი აქვს მხოლოდ ჩრდილოეთ კავკასიასთან და, მის გავლით, რუსეთთან. ამან დიდი გავლენა მოახდინა უბრალო ადამიანების ცხოვრებაზე, პირველ რიგში - ეკონომიკაზე. თუ მანამდე ადამიანები რაღაცას ყიდულობდნენ ჩრდილოეთში და ჩაჰქონდათ საქართველოში, საქართველოდან და თურქეთიდან კი - ჩრდილოეთში, ახლა ეს ყველაფერი შეუძლებელია იმის გამო, რომ ომის შემდეგ საზღვარს ვერ კვეთენ. ჩაკეტილობა სანათესაო კავშირებზეც ახდენს გავლენას. მათ ნათესავები ჰყავთ ყველა მიმართულებით. საზღვრის გადაკვეთა ხდება, მაგრამ დაპატიმრების რისკის ფასად. ჩვენს ანგარიშში ამ ფაქტორს უმთავრესი მნიშვნელობა ენიჭება. ყველა მხარეს მოვუწოდებთ, რომ ამ საკითხის დარეგულირებას მიექცეს ყურადღება, რადგან ამ ჩაკეტილობამ ადამიანები საარსებო მინიმუმისა და ახლობელ ადამიანებთან კავშირის გარეშე დატოვა. შემდეგი, რაც ომის შემდეგ შეიცვალა, არის ის, რომ რეგიონი გაივსო ადამიანებით, რომლებიც იქ ჩავიდნენ, ძირითადად, რუსეთიდან - ესენი არიან მშენებლები, სამხედროები და მესაზღვრეები - და ამან დიდი გავლენა იქონია შიდა სიტუაციაზე. პირველ რიგში, ფასები ავარდა - ფასები პროდუქტებზე, საცხოვრებელ ფართებზე, მგზავრობაზე, ყველაფერზე. საქმე იმაშია, რომ ხალხი, რომელიც იქ რუსეთიდან ჩავიდა, იღებს გაცილებით მაღალ ხელფასს, ვიდრე ადგილობრივები, რაც ფასებს მაღლა სწევს და ეს მნიშვნელოვანია იმ კონტექსტში, რომ უმრავლესობა ომში დაზიანებული და დანგრეული სახლებისა არ აღდგენილა და ხალხს უხდება სადღაც ცხოვრება, თუ ნათესავები არ ჰყავთ, - ქირაობა, თუმცა მეპატრონეებს ხშირად ურჩევნიათ სახლი მიაქირაონ მშენებლებს ან სამხედროებს, ვინც გაცილებით მეტს იხდის. მეორე, რუსეთიდან სამხედროების და მესაზღვრეების გამოჩენასთან ერთად ადგილობრივმა ხელისუფლებამ დაიწყო ადგილობრივ ძალოვან სტრუქტურებში მომუშავე ადამიანების შემცირება. ეს თითქმის ნახევარია შრომისუნარიანი მამაკაცებისა და ახლა ეს ხალხი უსამსახუროდ დარჩა და, მიუხედავად იმისა, რომ მთავრობა ლაპარაკობს მცირე ბიზნესის განვითარებაზე ან სხვა პროექტებზე, ეს ჯერ არ მუშაობს და ხალხი რეალურად ქუჩაში რჩება, საარსებო წყაროს გარეშე. ეს ყველაფერი სოციალურ დაძაბულობას ზრდის და თუ ასე გაგრძელდა, სავარაუდოდ, ეს გამწვავებულ კრიმინოგენურ სიტუაციაში გადაიზრდება, რაც რეგიონსაც გადასწვდება.
რადიო თავისუფლება: და რას აკეთებს უმუშევრად დარჩენილი მოსახლეობა? აქ ამბობენ, რომ მოსახლეობის ძირითადი ნაწილი სამხრეთ ოსეთში ხანში შესულია.
ვარვარა პახომენკო: ვერ ვიტყვი, რომ მხოლოდ ასეა. სოფლებში - მთის სოფლებში -ეგრეა. ძირითადად, იქ მხცოვანი მოსახლეობა რჩება; ცხინვალსა და დიდ დასახლებებში ახალგაზრდობა ჯერ კიდევ არის. მოსწავლეები, ძირითადად, ადგილზე ამთავრებენ სკოლას, მაგრამ სკოლის დამთავრების შემდეგ - და წელს, მაგალითად, 400-მდე მოსწავლემ დაამთავრა სკოლა - მათი უმრავლესობა რუსეთში მიდის უმაღლესი განათლებისთვის. დარჩენილები ეძებენ გზებს დასაქმებისა: ან ტაქსისტობას იწყებენ, ან მაღაზიას ხსნიან, ძირითადად ვაჭრობასა და მომსახურებაში არიან. ეს სასოფლო- სამეურნეო რეგიონია, თუმცა წარმოება არ არსებობს. წვრილი გლეხობისთვის ყველაზე რეალური შემოსავალი იქნებოდა, მაგალითად, პროდუქტების სამხედროებისთვის მიყიდვა, მაგრამ იმის გამო, რომ მსხვილი მწარმოებლები არ არსებობენ, სამხედროები და მესაზღვრეები ყველაფერს რუსეთში ყიდულობენ და ამბობენ, წვრილ მწარმოებლებთან მუშაობა არ შეგვიძლია, ყველასგან ნაწილ-ნაწილ რამდენიმე კილოგრამობით ვერ ვყიდულობთო. ეს ყველაზე დიდი პრობლემაა რეგიონში, რადგან მცირე ბიზნესი არ ვითარდება, რომ ხალხმა თავის გადარჩენა შეძლოს. აქედან გამომდინარე, ძირითადი ნაწილი შემოსავლისა რჩება საბიუჯეტო სექტორი. ამის მთავარი პრობლემა კი არის ის, რომ ხალხი, ვინც ბიუჯეტზეა დამოკიდებული, უკმაყოფილებას ვერ გამოთქვამს ვერც ადგილობრივი, ვერც რუსეთის ხელისუფლების პოლიტიკის მიმართ. მათ იციან, რომ ხმა რომ ამოიღონ, ან სამსახურს დაკარგავენ, ან მოღალატედ შერაცხავენ. არსებობის სხვა წყარო კი არ გააჩნიათ.
რადიო თავისუფლება: ისინი, ვინც საბიუჯეტო სამსახურიდან წავიდა შემცირების გამო?! ვერც ისინი აფიქსირებენ საკუთარ პოზიციას?
ვარვარა პახომენკო: ღია პროტესტი ჯერჯერობით არ გამოითქმება. ვერც იმას ვიტყვით, რომ ადგილობრივი ხელისუფლება პოპულარულია. კერძო საუბრებში ბევრი პროტესტია ადგილობრივი ხელისუფლების მიმართ ომის გამო, რომელშიც მოუმზადებლად ჩაერთო ქალაქი. ბევრს მიაჩნია, რომ ადგილობრივი მთავრობის მიზეზით ბევრი დაიღუპა - დაიღუპა კორუფციის გამო, რომელიც, ბევრის აზრით, ძალიან მაღალია, და იმის გამო, რომ ვერაფერს გააკეთებ, თუ ქრთამს არ იხდი და „ატკატებში“ არ მონაწილეობ. თუმცა ხალხი მიტინგებზე არ გამოდის. მათ არ უნდათ კონფრონტაციაში ჩაებან მმართველობასთან, რადგან არ იციან, რით შეიძლება დამთავრდეს ეს ყველაფერი.
რადიო თავისუფლება: რა შეიძლება ითქვას სამოქალაქო საზოგადოებაზე - არის თუ არა ხალხი, რომელსაც დამოუკიდებელი აზრი აქვს და ამა თუ იმ პოლიტიკურ ჯგუფთან არაა ასოცირებული?
ვარვარა პახომენკო: სამოქალაქო საზოგადოება ძალიან სუსტია, ძირითადად -საზოგადოებრივი ორგანიზაციების ფორმით. ასამდე ასეთი ორგანიზაციაა რეგისტრირებული, მაგრამ ფუნქციონირებს მხოლოდ ათამდე. თან ეს ორგანიზაციები, ძირითადად, მთავრობის მიმართ ლოიალურნი არიან. ისინი რეალურად მთავრობას სჭირდება, რათა თქვას, აგერ არსებობს სამოქალაქო სექტორიო. ისინი მთავრობას აწვდიან ინფორმაციას საკუთარ ფუნქციონირებაზე, გრანტების წყაროებზე - მოკლედ, მათ მწვანე შუქს საგარეო საქმეთა სამინისტრო უნთებს. მათ კი, ვინც ცდილობს დამოუკიდებლად რამის კეთებას, პრობლემები ექმნებათ, მტრებად აცხადებენ, ზურგს უკან რაღაცას აკეთებთო. ასე რომ, ყოველ ჯერზე ბრძოლა უწევთ,
რადიო თავისუფლება: თუმცა, როგორც ვხვდები, ასეთი ხალხი მაინც არსებობს და თუ ასეა, ვინ არიან ისინი, რა პოზიციაზე დგანან? რას არ ეთანხმებიან ან რისთვის იბრძვიან?
ვარვარა პახომენკო: ისინი, ძირითადად, ადგილობრივ ხელისუფლებას ებრძვიან ჩამოთვლილი მიზეზების გამო - კორუფციის, აგვისტოს ომის გამო. მათ მიაჩნიათ, რომ ადგილობრივი ხელისუფლების გამო ომში ძალიან ბევრი ადამიანი დაიღუპა და ომში ჩართვა მოუმზადებლად მოხდა. არის ხალხი, ვინც იატაკქვეშ გამოსცემს ოპოზიციურ გაზეთს. მაგრამ ეს ყველაფერი არ არის აქტიური, პირველ რიგში, იმიტომ რომ დაფინანსება არა აქვთ. წარსულში ისინი დაფინანსებას, ძირითადად, თბილისის გავლით, საერთაშორისო ორგანიზაციებისგან იღებდნენ. დღეს თბილისთან კავშირი გაწყვეტილია და საერთაშორისო ორგანიზაციებიდან დაფინანსება ძალიან ცოტაა.
რადიო თავისუფლება: როგორ ხედავენ ისინი სამხრეთ ოსეთის მომავალს?
ვარვარა პახომენკო: ორი ძირითადი აზრია. ერთია, რომელიც ამბობს, რომ სამხრეთ ოსეთი უნდა იყოს დამოუკიდებელი და თვითონ უნდა სცადოს განვითარება და ის შანსი, რომელიც მათ რუსეთმა მისცა მათი აღიარებით და ის ფაქტორიც, რომ ახლა ფული, სამხედრო ძალა რუსეთიდან მოდის და რეგიონს ამაში რესურსის დახარჯვა აღარ სჭირდება, ისინი ფიქრობენ, რომ ეს ქმნის სათანადო დროს, როცა რეგიონი თვითონ უნდა განვითარდეს. მეორენი ამ გეგმებს იდეალისტურს ეძახიან. ეგ ძალიან კარგიაო, მაგრამ ამ პირობებში შეუძლებელიაო. კიდევ არის ხალხი, რომელიც, უბრალოდ, რუსეთთან შეერთებაზე ფიქრობს, ძირითადად, უბრალოდ, გაჭირვების გამო... ხალხი, ვინც, უბრალოდ, სტაბილურ ცხოვრებაზე ფიქრობს, პენსიებზე და ასე შემდეგ. თუმცა ერთი უნდა აღვნიშნო: პროგნოზების კეთებას ხალხი შეეშვა. ისინი დიდი ხანია ისეთ მდგომარეობაში გრძნობენ თავს, როცა ნებისმიერ წამს რაღაც შეიძლება აირიოს და უკვე ამბობენ, რაც იქნება იქნებაო. ერთი რამ, რაც საერთოდ არ განიხილება, არის საქართველოსთან რეინტეგრაცია.
რეგიონი სულ უფრო ემსგავსება ჩრდილოეთ კავკასიის სხვა რეგიონებს, სადაც რუსეთზე დამოკიდებულება იზრდება. მაღალია კორუფცია, დანაშაული. ეს რომ არ მოხდეს, მთავარი დღეს, ჩემი აზრით, არის ის, რომ მხარეებმა, პირველ რიგში, ჰუმანიტარული პრობლემები უნდა გადაჭრან ყველა პოლიტიკური გადაწყვეტილებების წინ. იმიტომ რომ, თუ რეგიონი აღმოჩნდება უმუშევარი, შემოსავლის გარეშე, ერთადერთი შემოსავალი გახდება კონტრაბანდა, რაც კრიმინოგენურ სიტუაციას გაამწვავებს და ეს რეგიონი ჩრდილოეთ კავკასიის ცხელ წერტილებს დაემსგავსება.
რადიო თავისუფლება: თქვენი აზრით, ქართულმა მხარემ რა უდნა გააკეთოს?
ვარვარა პახომენკო: პირველ რიგში, და ჩვენ ამას დასკვნაშიც ვწერთ, უნდა აღდგეს მიმოსვლა, ადამიანებს საზღვრის გადაკვეთისთვის არ უნდა იჭერდნენ უკანონოდ. როგორც ქართულმა, ასევე ყველა მხარემ უნდა მოახდინოს სათანადო გამოძიება იმ დანაშაულებათა, რაც მოხდა 2008 წლის აგვისტოში. ეს ყველა მხარისთვის მნიშვნელოვანია. ადამიანებს უნდა უთხრან, რომ თქვენი შვილი, ძმა, მეუღლე არ არიან დამნაშავენი, რომ დაიხოცნენ. უნდა იყოს ვიღაც, ვინც ამაზე პასუხს აგებს. ასევე ქართული მხარე ხელს არ უნდა უშლიდეს ადგილობრივი მცირე ბიზნესის განვითარებას. წინააღმდეგ შემთხვევაში, ეს ადგილი შესაძლოა დაცარიელდეს, გახდეს არავის მიწა, სადაც მხოლოდ სამხედროები იქნებიან. და ეს ძალიან საშიშია.
რადიო თავისუფლება: დავიწყოთ ზოგადი სურათის აღწერით. რამდენადაც ვიცით, თქვენ საერთაშორისო კრიზისის ჯგუფისთვის მუშაობდით ადგილზე დიდი ხნის განმავლობაში.
ვარვარა პახომენკო: რა შეიძლება ითქვას? - რეგიონი, რომელიც უკანასკნელი ოცდაათი წლის განმავლობაში იყო ტრანზიტული სამხრეთ და ჩრდილოეთ კავკასიას შორის, დღეს იზოლირებულია და კავშირი აქვს მხოლოდ ჩრდილოეთ კავკასიასთან და, მის გავლით, რუსეთთან. ამან დიდი გავლენა მოახდინა უბრალო ადამიანების ცხოვრებაზე, პირველ რიგში - ეკონომიკაზე. თუ მანამდე ადამიანები რაღაცას ყიდულობდნენ ჩრდილოეთში და ჩაჰქონდათ საქართველოში, საქართველოდან და თურქეთიდან კი - ჩრდილოეთში, ახლა ეს ყველაფერი შეუძლებელია იმის გამო, რომ ომის შემდეგ საზღვარს ვერ კვეთენ. ჩაკეტილობა სანათესაო კავშირებზეც ახდენს გავლენას. მათ ნათესავები ჰყავთ ყველა მიმართულებით. საზღვრის გადაკვეთა ხდება, მაგრამ დაპატიმრების რისკის ფასად. ჩვენს ანგარიშში ამ ფაქტორს უმთავრესი მნიშვნელობა ენიჭება. ყველა მხარეს მოვუწოდებთ, რომ ამ საკითხის დარეგულირებას მიექცეს ყურადღება, რადგან ამ ჩაკეტილობამ ადამიანები საარსებო მინიმუმისა და ახლობელ ადამიანებთან კავშირის გარეშე დატოვა. შემდეგი, რაც ომის შემდეგ შეიცვალა, არის ის, რომ რეგიონი გაივსო ადამიანებით, რომლებიც იქ ჩავიდნენ, ძირითადად, რუსეთიდან - ესენი არიან მშენებლები, სამხედროები და მესაზღვრეები - და ამან დიდი გავლენა იქონია შიდა სიტუაციაზე. პირველ რიგში, ფასები ავარდა - ფასები პროდუქტებზე, საცხოვრებელ ფართებზე, მგზავრობაზე, ყველაფერზე. საქმე იმაშია, რომ ხალხი, რომელიც იქ რუსეთიდან ჩავიდა, იღებს გაცილებით მაღალ ხელფასს, ვიდრე ადგილობრივები, რაც ფასებს მაღლა სწევს და ეს მნიშვნელოვანია იმ კონტექსტში, რომ უმრავლესობა ომში დაზიანებული და დანგრეული სახლებისა არ აღდგენილა და ხალხს უხდება სადღაც ცხოვრება, თუ ნათესავები არ ჰყავთ, - ქირაობა, თუმცა მეპატრონეებს ხშირად ურჩევნიათ სახლი მიაქირაონ მშენებლებს ან სამხედროებს, ვინც გაცილებით მეტს იხდის. მეორე, რუსეთიდან სამხედროების და მესაზღვრეების გამოჩენასთან ერთად ადგილობრივმა ხელისუფლებამ დაიწყო ადგილობრივ ძალოვან სტრუქტურებში მომუშავე ადამიანების შემცირება. ეს თითქმის ნახევარია შრომისუნარიანი მამაკაცებისა და ახლა ეს ხალხი უსამსახუროდ დარჩა და, მიუხედავად იმისა, რომ მთავრობა ლაპარაკობს მცირე ბიზნესის განვითარებაზე ან სხვა პროექტებზე, ეს ჯერ არ მუშაობს და ხალხი რეალურად ქუჩაში რჩება, საარსებო წყაროს გარეშე. ეს ყველაფერი სოციალურ დაძაბულობას ზრდის და თუ ასე გაგრძელდა, სავარაუდოდ, ეს გამწვავებულ კრიმინოგენურ სიტუაციაში გადაიზრდება, რაც რეგიონსაც გადასწვდება.
რადიო თავისუფლება: და რას აკეთებს უმუშევრად დარჩენილი მოსახლეობა? აქ ამბობენ, რომ მოსახლეობის ძირითადი ნაწილი სამხრეთ ოსეთში ხანში შესულია.
ვარვარა პახომენკო: ვერ ვიტყვი, რომ მხოლოდ ასეა. სოფლებში - მთის სოფლებში -ეგრეა. ძირითადად, იქ მხცოვანი მოსახლეობა რჩება; ცხინვალსა და დიდ დასახლებებში ახალგაზრდობა ჯერ კიდევ არის. მოსწავლეები, ძირითადად, ადგილზე ამთავრებენ სკოლას, მაგრამ სკოლის დამთავრების შემდეგ - და წელს, მაგალითად, 400-მდე მოსწავლემ დაამთავრა სკოლა - მათი უმრავლესობა რუსეთში მიდის უმაღლესი განათლებისთვის. დარჩენილები ეძებენ გზებს დასაქმებისა: ან ტაქსისტობას იწყებენ, ან მაღაზიას ხსნიან, ძირითადად ვაჭრობასა და მომსახურებაში არიან. ეს სასოფლო- სამეურნეო რეგიონია, თუმცა წარმოება არ არსებობს. წვრილი გლეხობისთვის ყველაზე რეალური შემოსავალი იქნებოდა, მაგალითად, პროდუქტების სამხედროებისთვის მიყიდვა, მაგრამ იმის გამო, რომ მსხვილი მწარმოებლები არ არსებობენ, სამხედროები და მესაზღვრეები ყველაფერს რუსეთში ყიდულობენ და ამბობენ, წვრილ მწარმოებლებთან მუშაობა არ შეგვიძლია, ყველასგან ნაწილ-ნაწილ რამდენიმე კილოგრამობით ვერ ვყიდულობთო. ეს ყველაზე დიდი პრობლემაა რეგიონში, რადგან მცირე ბიზნესი არ ვითარდება, რომ ხალხმა თავის გადარჩენა შეძლოს. აქედან გამომდინარე, ძირითადი ნაწილი შემოსავლისა რჩება საბიუჯეტო სექტორი. ამის მთავარი პრობლემა კი არის ის, რომ ხალხი, ვინც ბიუჯეტზეა დამოკიდებული, უკმაყოფილებას ვერ გამოთქვამს ვერც ადგილობრივი, ვერც რუსეთის ხელისუფლების პოლიტიკის მიმართ. მათ იციან, რომ ხმა რომ ამოიღონ, ან სამსახურს დაკარგავენ, ან მოღალატედ შერაცხავენ. არსებობის სხვა წყარო კი არ გააჩნიათ.
რადიო თავისუფლება: ისინი, ვინც საბიუჯეტო სამსახურიდან წავიდა შემცირების გამო?! ვერც ისინი აფიქსირებენ საკუთარ პოზიციას?
ვარვარა პახომენკო: ღია პროტესტი ჯერჯერობით არ გამოითქმება. ვერც იმას ვიტყვით, რომ ადგილობრივი ხელისუფლება პოპულარულია. კერძო საუბრებში ბევრი პროტესტია ადგილობრივი ხელისუფლების მიმართ ომის გამო, რომელშიც მოუმზადებლად ჩაერთო ქალაქი. ბევრს მიაჩნია, რომ ადგილობრივი მთავრობის მიზეზით ბევრი დაიღუპა - დაიღუპა კორუფციის გამო, რომელიც, ბევრის აზრით, ძალიან მაღალია, და იმის გამო, რომ ვერაფერს გააკეთებ, თუ ქრთამს არ იხდი და „ატკატებში“ არ მონაწილეობ. თუმცა ხალხი მიტინგებზე არ გამოდის. მათ არ უნდათ კონფრონტაციაში ჩაებან მმართველობასთან, რადგან არ იციან, რით შეიძლება დამთავრდეს ეს ყველაფერი.
რადიო თავისუფლება: რა შეიძლება ითქვას სამოქალაქო საზოგადოებაზე - არის თუ არა ხალხი, რომელსაც დამოუკიდებელი აზრი აქვს და ამა თუ იმ პოლიტიკურ ჯგუფთან არაა ასოცირებული?
ვარვარა პახომენკო: სამოქალაქო საზოგადოება ძალიან სუსტია, ძირითადად -საზოგადოებრივი ორგანიზაციების ფორმით. ასამდე ასეთი ორგანიზაციაა რეგისტრირებული, მაგრამ ფუნქციონირებს მხოლოდ ათამდე. თან ეს ორგანიზაციები, ძირითადად, მთავრობის მიმართ ლოიალურნი არიან. ისინი რეალურად მთავრობას სჭირდება, რათა თქვას, აგერ არსებობს სამოქალაქო სექტორიო. ისინი მთავრობას აწვდიან ინფორმაციას საკუთარ ფუნქციონირებაზე, გრანტების წყაროებზე - მოკლედ, მათ მწვანე შუქს საგარეო საქმეთა სამინისტრო უნთებს. მათ კი, ვინც ცდილობს დამოუკიდებლად რამის კეთებას, პრობლემები ექმნებათ, მტრებად აცხადებენ, ზურგს უკან რაღაცას აკეთებთო. ასე რომ, ყოველ ჯერზე ბრძოლა უწევთ,
რადიო თავისუფლება: თუმცა, როგორც ვხვდები, ასეთი ხალხი მაინც არსებობს და თუ ასეა, ვინ არიან ისინი, რა პოზიციაზე დგანან? რას არ ეთანხმებიან ან რისთვის იბრძვიან?
ვარვარა პახომენკო: ისინი, ძირითადად, ადგილობრივ ხელისუფლებას ებრძვიან ჩამოთვლილი მიზეზების გამო - კორუფციის, აგვისტოს ომის გამო. მათ მიაჩნიათ, რომ ადგილობრივი ხელისუფლების გამო ომში ძალიან ბევრი ადამიანი დაიღუპა და ომში ჩართვა მოუმზადებლად მოხდა. არის ხალხი, ვინც იატაკქვეშ გამოსცემს ოპოზიციურ გაზეთს. მაგრამ ეს ყველაფერი არ არის აქტიური, პირველ რიგში, იმიტომ რომ დაფინანსება არა აქვთ. წარსულში ისინი დაფინანსებას, ძირითადად, თბილისის გავლით, საერთაშორისო ორგანიზაციებისგან იღებდნენ. დღეს თბილისთან კავშირი გაწყვეტილია და საერთაშორისო ორგანიზაციებიდან დაფინანსება ძალიან ცოტაა.
რადიო თავისუფლება: როგორ ხედავენ ისინი სამხრეთ ოსეთის მომავალს?
ვარვარა პახომენკო: ორი ძირითადი აზრია. ერთია, რომელიც ამბობს, რომ სამხრეთ ოსეთი უნდა იყოს დამოუკიდებელი და თვითონ უნდა სცადოს განვითარება და ის შანსი, რომელიც მათ რუსეთმა მისცა მათი აღიარებით და ის ფაქტორიც, რომ ახლა ფული, სამხედრო ძალა რუსეთიდან მოდის და რეგიონს ამაში რესურსის დახარჯვა აღარ სჭირდება, ისინი ფიქრობენ, რომ ეს ქმნის სათანადო დროს, როცა რეგიონი თვითონ უნდა განვითარდეს. მეორენი ამ გეგმებს იდეალისტურს ეძახიან. ეგ ძალიან კარგიაო, მაგრამ ამ პირობებში შეუძლებელიაო. კიდევ არის ხალხი, რომელიც, უბრალოდ, რუსეთთან შეერთებაზე ფიქრობს, ძირითადად, უბრალოდ, გაჭირვების გამო... ხალხი, ვინც, უბრალოდ, სტაბილურ ცხოვრებაზე ფიქრობს, პენსიებზე და ასე შემდეგ. თუმცა ერთი უნდა აღვნიშნო: პროგნოზების კეთებას ხალხი შეეშვა. ისინი დიდი ხანია ისეთ მდგომარეობაში გრძნობენ თავს, როცა ნებისმიერ წამს რაღაც შეიძლება აირიოს და უკვე ამბობენ, რაც იქნება იქნებაო. ერთი რამ, რაც საერთოდ არ განიხილება, არის საქართველოსთან რეინტეგრაცია.
რეგიონი სულ უფრო ემსგავსება ჩრდილოეთ კავკასიის სხვა რეგიონებს, სადაც რუსეთზე დამოკიდებულება იზრდება. მაღალია კორუფცია, დანაშაული. ეს რომ არ მოხდეს, მთავარი დღეს, ჩემი აზრით, არის ის, რომ მხარეებმა, პირველ რიგში, ჰუმანიტარული პრობლემები უნდა გადაჭრან ყველა პოლიტიკური გადაწყვეტილებების წინ. იმიტომ რომ, თუ რეგიონი აღმოჩნდება უმუშევარი, შემოსავლის გარეშე, ერთადერთი შემოსავალი გახდება კონტრაბანდა, რაც კრიმინოგენურ სიტუაციას გაამწვავებს და ეს რეგიონი ჩრდილოეთ კავკასიის ცხელ წერტილებს დაემსგავსება.
რადიო თავისუფლება: თქვენი აზრით, ქართულმა მხარემ რა უდნა გააკეთოს?
ვარვარა პახომენკო: პირველ რიგში, და ჩვენ ამას დასკვნაშიც ვწერთ, უნდა აღდგეს მიმოსვლა, ადამიანებს საზღვრის გადაკვეთისთვის არ უნდა იჭერდნენ უკანონოდ. როგორც ქართულმა, ასევე ყველა მხარემ უნდა მოახდინოს სათანადო გამოძიება იმ დანაშაულებათა, რაც მოხდა 2008 წლის აგვისტოში. ეს ყველა მხარისთვის მნიშვნელოვანია. ადამიანებს უნდა უთხრან, რომ თქვენი შვილი, ძმა, მეუღლე არ არიან დამნაშავენი, რომ დაიხოცნენ. უნდა იყოს ვიღაც, ვინც ამაზე პასუხს აგებს. ასევე ქართული მხარე ხელს არ უნდა უშლიდეს ადგილობრივი მცირე ბიზნესის განვითარებას. წინააღმდეგ შემთხვევაში, ეს ადგილი შესაძლოა დაცარიელდეს, გახდეს არავის მიწა, სადაც მხოლოდ სამხედროები იქნებიან. და ეს ძალიან საშიშია.