მინდა წარმოგიდგინოთ შესავალი წერილისა "რუსოფობი - დასავლეთის საზღვარზე", რომელიც მთლიანად "ცხელი შოკოლადის" ივლისის ნომერში დაიბეჭდება. ჟურნალი 25 ივლისს გამოვა. ეკონომიკური კრიზისის გამო ჩემს საყვარელ ჟურნალსაც უჭირს, ამიტომ იმედი მაქვს ამ შესავლით დაინტერესებული ხალხი აუცილებლად იყიდის ”შოკოლადის” ახალ ნომერს. თქვენი გამოხმურების იმედიც მაქვს.
ვისაც ჯერ კიდევ გახსოვთ გაგრა და მისი გარეუბნები, დამეთანხმებით, ალბათ, რომ გაგრასა და სარფს შორის რაღაც არის საერთო. ეს, თითქმის ყოველთვის ნისლიანი მთები ზღვის ნაპირს უჩვეულო ფორმას და, რაც მთავარია, უჩვეულო ფერს აძლევს. ისეთი შთაბეჭდილება რჩება, რომ მთა მოძრაობს და სადღაც, ზღვის ჰორიზონტისკენ მიემართება. ზღვისა და მთების რაღაც იდუმალი კონტაქტის ხილვა სარფში პირადად მე ”ღრმა სიჭაბუკეში” გადამიყვანს ხოლმე - გამუდმებით მახსენებს გაგრას, განთიადს, ლესელიძეს, იმ "ზონას", სადაც მთავრ დებოდა სამშობლო და იხსნებოდა ახალი სივრცე - განსხვავებული დიზაინით, ფერით, ენით. საბჭოთა კავშირი როცა დაინგრა და ლესელიძე-ვესიოლოეს გამშვები პუნქტი ოფიციალურად იქცა რუსეთ-საქართველოს სახელმწიფო საზღვრად, ეს ადგილი საბოლოოდ დამკვიდრდა ჩემს ცნობიერებაში, როგორც სამშობლოს დასავლეთი საზღვარი, როგორც ფანჯარა დასავლეთში, ე.ი. ევროპაში... არა რუსეთში, არამედ ევროპაში! მით უმეტეს, რომ 1992 წელს, ომის დაწყებამდე ორი დღით ადრე გადავკვეთე ეს საზღვარი მანქანით და უნგრეთისკენ გავემართე.
"პერესტროიკის" ეპოქა დამთავრებული იყო. მიხაილ გორბაჩოვმა თავისი მისია ამოწურა და ხელისუფლება ბორის ელცინს გადაულოცა. საქართველოში პუტჩი მოხდა და თბილისს "პერესტროიკის" ერთ-ერთი იდეოლოგი, ედუარდ შევარდნაძე დაუბრუნდა. საზოგადოების ის ნაწილი, რომელმაც გამსახურდიას დამხობას დაუჭირა მხარი, დარწმუნებული იყო, რომ ქვეყანა პროვინციული ჩაკეტილობისგან განთავისუფლდებოდა და ედუარდ შევარდნაძე, "ბეიკერის, ბუშის, გენშერის მეგობარი", დასავლეთთან ქვეყნის ინტეგრაციას შეუწყობდა ხელს. თავადაც ასე თქვა, ცოტა ხანში სამშობლოს "შვეიცარიად" ვაქცევთო.
მაგრამ შვეიცარიის ნაცვლად მივიღეთ ტერიტორიებდაკარგული, დსთ-ში შეყვანილი საქართველო, რომელსაც ყველაფერთან ერთად დასავლეთის ეს საზღვარიც დაეკარგა.
გავა კიდევ რამდენიმე წელი და რუსეთ-საქართველოს საზღვარზე "ჩეჩენი ტერორისტების" გადაადგილების თავიდან ასაცილებლად, რუსეთი სავიზო რეჟიმს დაგვიწესებს. ატყდება დიდი ამბავი; თბილისი რუსეთის ამ ჟესტს "აგრესიად" აღიქვამს. იმ საღამოს გადაცემა მექნება "რუსთავი 2"-ში. აკაკი ასათიანი მოვა სტუდიაში და იტყვის, მთელი ცხოვრება ვოცნებობდი ამ დღეზე - ბოლოს და ბოლოს რუსეთმა ვიზები დაგვიწესა, ე.ი. საქართველოს დამოუკიდებლობა აღიარაო.
ცოტა ხანში თურქეთი გააუქმებს სავიზო რეჟიმს საქართველოსთან. დასავლეთთან კონტაქტის წერტილი ლესელიძე-ვესიოლოედან გადაიწევს სარფში და ახლა თურქეთი გახდება საქართველოსთვის ცივილიზაცისთან ინტეგრაციის საშუალება. სტამბულის აეროპორტი საქართველოს მოსახლეობის იმ ნაწილისთვის, რომელსაც უცხოეთში მოგზაურობა შეუძლია, გადაიქცევა ნამდვილ ტრანზიტულ ზონად - ყოფილ საბჭოთა სივრცეში გაჭედილ საქართველოსა და დანარჩენ ცივილიზაციას შორის.
დასავლეთის საზღვრის ასეთმა გადატანამ ჩრდილოეთიდან სამხრეთისკენ ნელ-ნელა შეცვალა ჩემი დამოკიდებულება რუსეთის მიმართ. ამოიწურა "პერესტროიკის" ეპოქისთვის დამახასიათებელი რუსოფილური ვნებები, მუდმივი დავა "ზვიადისტებთან" რუსეთის თაობაზე, რუსეთის წარმოდგენა დასავლეთის ნაწილად... დაიმსხვრა პირადად ჩემი ყველაზე ხანგრძლივი ილუზია - რუსული საზოგადოების ცნობიერებაში დასრულდება საბჭოთა კავშირი და საქართველოსაც ეშველება... არ მოხდა ასე - რამდენიმე წლის წინ, ბერლინში, ჩემმა მოსკოველმა მეგობარმა გულდაწყვეტილმა მითხრა, ეჰ, რა კარგი დრო იყო ბერლინალეზე მოსკოვის გავლით რომ მიფრინავდი, სტუმრად მოდიოდი ჩვენთან, ყავას ვსვამდით და ვჭორაობდითო. წელს კი, მოსკოვის კინოფესტივალზე, სწორედ ეს ჩემი მეგობარი აღმოჩნდა თანაავტორი რეტროსპექტივისა "ქართული კინო - 'ფიციდან' – 'მონანიებამდე'"... ჰო, იმ ფესტივალზე, "საბჭოთა კავშირის სახალხო არტისტად" წარდგენილი ბატონი ჩხეიძე რომ გამოვიდა დიდი მისასალმებელი სიტყვით - ჩემი სამშობლო, ამ შემთხვევაში, საქართველოო; უწმინდესი ილია მეორე გვეუბნება ჯერ მეზობელი და მერე მზეო... ე.ი. ჯერ თქვენ, რუსებო, და მერე მზეო...
არ ვიცი, როგორი გზით ჩავიდა ბატონი რეზო ჩხეიძე მოსკოვში. სტამბულით თუ გადაფრინდა, ისიც გაივლიდა "ტრანზიტულ ზონას" და უთუოდ დაწყდებოდა გული იმის გამო, რომ ჩრდილოეთის მეზობელთან მოსახვედრად სამხრეთის მეზობელი უნდა გაიაროს; "მართლმადიდებელ ძმასთან" მოსახვედრად "თათრების" აეროპორტში უნდა მოუწიოს ყურყუტი. რამდენადაც ვიცი, ამ უსამართლობას ეს "საბჭოთა კავშირის სახალხო არტისტები", ყოფილი კომუნისტები (რომელთაც დღეს უკვე არა ცეკას შენობაში, არამედ საპატრიარქოში უყვართ მიბრძანება), უფრო მეტად საქართველოს დღევანდელ ხელისუფლებას აბრალებენ. კი, 90-იან წლებშიც არ მოსწონდათ ქართულ ბაზარზე თურქეთის აქტიური შემოჭრა - ხმას ავრცელებდნენ, თურქული შოკოლადი და "პეჩენია" უხარისხოა, მაგას "კრასნი ოქტიაბრის" პროდუქცია ჯობიაო, აგრესიულები არიან, ჩვენი ქალები მეძავებად აქციეს (!), არ ბანაობენო. მაგრამ დღეს, უფრო სწორად, შარშანდელი აგვისტოს შემდეგ, როცა რუსეთის წარმოდგენა "ერთმორწმუნე ძმად", უბრალოდ, სამარცხვინო გახდა, კიდევ უფრო გაძლიერდა ასეთი ტიპის ადამიანების აგრესია იმის მიმართ, ვინც რუსეთს ჩაენაცვლა - სულ ერთია, ევროპა იქნება, ამერიკა, თუ დასავლეთის სარკმელი საქართველოში - მუსულმანური თურქეთი.
თავად რუსეთში თურქეთის მიმართ ეჭვიანობა და იმ ერთმორწმუნე ხალხის სიყვარულმა, რომელიც მუსულმანთა თავდასხმის მსხვერპლი გახდა, საუკუნეებს გაუძლო. დიახაც, სიყვარულია ეს - სიყვარული, რომელიც კლავს, ახრჩობს და არა აცოცხლებს (მთლად შექსპირმა აღწერა თავის დროზე ეს ვნება)... და სწორედ ასეთი სიყვარული მგონია მე ქართულ-რუსული ურთიერთობაც.
ვისაც ჯერ კიდევ გახსოვთ გაგრა და მისი გარეუბნები, დამეთანხმებით, ალბათ, რომ გაგრასა და სარფს შორის რაღაც არის საერთო. ეს, თითქმის ყოველთვის ნისლიანი მთები ზღვის ნაპირს უჩვეულო ფორმას და, რაც მთავარია, უჩვეულო ფერს აძლევს. ისეთი შთაბეჭდილება რჩება, რომ მთა მოძრაობს და სადღაც, ზღვის ჰორიზონტისკენ მიემართება. ზღვისა და მთების რაღაც იდუმალი კონტაქტის ხილვა სარფში პირადად მე ”ღრმა სიჭაბუკეში” გადამიყვანს ხოლმე - გამუდმებით მახსენებს გაგრას, განთიადს, ლესელიძეს, იმ "ზონას", სადაც მთავრ დებოდა სამშობლო და იხსნებოდა ახალი სივრცე - განსხვავებული დიზაინით, ფერით, ენით. საბჭოთა კავშირი როცა დაინგრა და ლესელიძე-ვესიოლოეს გამშვები პუნქტი ოფიციალურად იქცა რუსეთ-საქართველოს სახელმწიფო საზღვრად, ეს ადგილი საბოლოოდ დამკვიდრდა ჩემს ცნობიერებაში, როგორც სამშობლოს დასავლეთი საზღვარი, როგორც ფანჯარა დასავლეთში, ე.ი. ევროპაში... არა რუსეთში, არამედ ევროპაში! მით უმეტეს, რომ 1992 წელს, ომის დაწყებამდე ორი დღით ადრე გადავკვეთე ეს საზღვარი მანქანით და უნგრეთისკენ გავემართე.
"პერესტროიკის" ეპოქა დამთავრებული იყო. მიხაილ გორბაჩოვმა თავისი მისია ამოწურა და ხელისუფლება ბორის ელცინს გადაულოცა. საქართველოში პუტჩი მოხდა და თბილისს "პერესტროიკის" ერთ-ერთი იდეოლოგი, ედუარდ შევარდნაძე დაუბრუნდა. საზოგადოების ის ნაწილი, რომელმაც გამსახურდიას დამხობას დაუჭირა მხარი, დარწმუნებული იყო, რომ ქვეყანა პროვინციული ჩაკეტილობისგან განთავისუფლდებოდა და ედუარდ შევარდნაძე, "ბეიკერის, ბუშის, გენშერის მეგობარი", დასავლეთთან ქვეყნის ინტეგრაციას შეუწყობდა ხელს. თავადაც ასე თქვა, ცოტა ხანში სამშობლოს "შვეიცარიად" ვაქცევთო.
მაგრამ შვეიცარიის ნაცვლად მივიღეთ ტერიტორიებდაკარგული, დსთ-ში შეყვანილი საქართველო, რომელსაც ყველაფერთან ერთად დასავლეთის ეს საზღვარიც დაეკარგა.
გავა კიდევ რამდენიმე წელი და რუსეთ-საქართველოს საზღვარზე "ჩეჩენი ტერორისტების" გადაადგილების თავიდან ასაცილებლად, რუსეთი სავიზო რეჟიმს დაგვიწესებს. ატყდება დიდი ამბავი; თბილისი რუსეთის ამ ჟესტს "აგრესიად" აღიქვამს. იმ საღამოს გადაცემა მექნება "რუსთავი 2"-ში. აკაკი ასათიანი მოვა სტუდიაში და იტყვის, მთელი ცხოვრება ვოცნებობდი ამ დღეზე - ბოლოს და ბოლოს რუსეთმა ვიზები დაგვიწესა, ე.ი. საქართველოს დამოუკიდებლობა აღიარაო.
ცოტა ხანში თურქეთი გააუქმებს სავიზო რეჟიმს საქართველოსთან. დასავლეთთან კონტაქტის წერტილი ლესელიძე-ვესიოლოედან გადაიწევს სარფში და ახლა თურქეთი გახდება საქართველოსთვის ცივილიზაცისთან ინტეგრაციის საშუალება. სტამბულის აეროპორტი საქართველოს მოსახლეობის იმ ნაწილისთვის, რომელსაც უცხოეთში მოგზაურობა შეუძლია, გადაიქცევა ნამდვილ ტრანზიტულ ზონად - ყოფილ საბჭოთა სივრცეში გაჭედილ საქართველოსა და დანარჩენ ცივილიზაციას შორის.
დასავლეთის საზღვრის ასეთმა გადატანამ ჩრდილოეთიდან სამხრეთისკენ ნელ-ნელა შეცვალა ჩემი დამოკიდებულება რუსეთის მიმართ. ამოიწურა "პერესტროიკის" ეპოქისთვის დამახასიათებელი რუსოფილური ვნებები, მუდმივი დავა "ზვიადისტებთან" რუსეთის თაობაზე, რუსეთის წარმოდგენა დასავლეთის ნაწილად... დაიმსხვრა პირადად ჩემი ყველაზე ხანგრძლივი ილუზია - რუსული საზოგადოების ცნობიერებაში დასრულდება საბჭოთა კავშირი და საქართველოსაც ეშველება... არ მოხდა ასე - რამდენიმე წლის წინ, ბერლინში, ჩემმა მოსკოველმა მეგობარმა გულდაწყვეტილმა მითხრა, ეჰ, რა კარგი დრო იყო ბერლინალეზე მოსკოვის გავლით რომ მიფრინავდი, სტუმრად მოდიოდი ჩვენთან, ყავას ვსვამდით და ვჭორაობდითო. წელს კი, მოსკოვის კინოფესტივალზე, სწორედ ეს ჩემი მეგობარი აღმოჩნდა თანაავტორი რეტროსპექტივისა "ქართული კინო - 'ფიციდან' – 'მონანიებამდე'"... ჰო, იმ ფესტივალზე, "საბჭოთა კავშირის სახალხო არტისტად" წარდგენილი ბატონი ჩხეიძე რომ გამოვიდა დიდი მისასალმებელი სიტყვით - ჩემი სამშობლო, ამ შემთხვევაში, საქართველოო; უწმინდესი ილია მეორე გვეუბნება ჯერ მეზობელი და მერე მზეო... ე.ი. ჯერ თქვენ, რუსებო, და მერე მზეო...
არ ვიცი, როგორი გზით ჩავიდა ბატონი რეზო ჩხეიძე მოსკოვში. სტამბულით თუ გადაფრინდა, ისიც გაივლიდა "ტრანზიტულ ზონას" და უთუოდ დაწყდებოდა გული იმის გამო, რომ ჩრდილოეთის მეზობელთან მოსახვედრად სამხრეთის მეზობელი უნდა გაიაროს; "მართლმადიდებელ ძმასთან" მოსახვედრად "თათრების" აეროპორტში უნდა მოუწიოს ყურყუტი. რამდენადაც ვიცი, ამ უსამართლობას ეს "საბჭოთა კავშირის სახალხო არტისტები", ყოფილი კომუნისტები (რომელთაც დღეს უკვე არა ცეკას შენობაში, არამედ საპატრიარქოში უყვართ მიბრძანება), უფრო მეტად საქართველოს დღევანდელ ხელისუფლებას აბრალებენ. კი, 90-იან წლებშიც არ მოსწონდათ ქართულ ბაზარზე თურქეთის აქტიური შემოჭრა - ხმას ავრცელებდნენ, თურქული შოკოლადი და "პეჩენია" უხარისხოა, მაგას "კრასნი ოქტიაბრის" პროდუქცია ჯობიაო, აგრესიულები არიან, ჩვენი ქალები მეძავებად აქციეს (!), არ ბანაობენო. მაგრამ დღეს, უფრო სწორად, შარშანდელი აგვისტოს შემდეგ, როცა რუსეთის წარმოდგენა "ერთმორწმუნე ძმად", უბრალოდ, სამარცხვინო გახდა, კიდევ უფრო გაძლიერდა ასეთი ტიპის ადამიანების აგრესია იმის მიმართ, ვინც რუსეთს ჩაენაცვლა - სულ ერთია, ევროპა იქნება, ამერიკა, თუ დასავლეთის სარკმელი საქართველოში - მუსულმანური თურქეთი.
თავად რუსეთში თურქეთის მიმართ ეჭვიანობა და იმ ერთმორწმუნე ხალხის სიყვარულმა, რომელიც მუსულმანთა თავდასხმის მსხვერპლი გახდა, საუკუნეებს გაუძლო. დიახაც, სიყვარულია ეს - სიყვარული, რომელიც კლავს, ახრჩობს და არა აცოცხლებს (მთლად შექსპირმა აღწერა თავის დროზე ეს ვნება)... და სწორედ ასეთი სიყვარული მგონია მე ქართულ-რუსული ურთიერთობაც.