წელს 60-მდე სკოლაში სწავლა ან სხვებზე გვიან დაიწყეს, ან ონლაინ. იყო მესამე არჩევანიც - სხვა შენობაში სიარული მეორე ცვლაში. ყველა ასეთ შემთხვევას ერთნაირი მიზეზი აქვს - სახელმწიფომ სკოლებში რემონტის დასრულება ვერ მოახერხა.
თბილისში, 72-ე სკოლაში, სწავლის დაწყების პირველ დღეს ადმინისტრაცია პირველკლასელებს ეზოში დახვდა, საზეიმო ვითარებაში სახელმძღვანელოები და ბუკები დაურიგა.
“კმაყოფილი ბავშვები და მშობლები მადლობას გვიხდიდნენ”, - დაწერა ადმინისტრაციამ 16 სექტემბერს და ფეისბუკზე სკოლის პირველი დღის ფოტოები გამოაქვეყნა. არადა, გორგასლის გამზირზე მდებარე ეს სკოლა ერთ-ერთია მათ შორის, სადაც რემონტი დროულად არ დასრულდა და ბავშვები დღემდე ონლაინ სწავლობენ. სკოლაში ვერ ამბობენ, კიდევ რამდენი დრო უნდათ დასრულებისთვის. სანამ სკოლა რემონტდება, უფროსკლასელები და მასწავლებლები ერთმანეთს ქალაქის მთავრობის მიერ ორგანიზებულ დღესასწაულზე, “კრწანისობაზე” ხვდებიან.
“5 სექტემბერს სასწავლო პროცესი განახლდება დისტანციურად, 3 ოქტომბრიდან სწავლა გაგრძელდება საკლასო ოთახებში”, - ეს თბილისის 45-ე საჯარო სკოლის 9 სექტემბრის განცხადებაა. რემონტი ვერც ამ სკოლაში დასრულდა დროულად. დისტანციური სწავლების შეთავაზებით აღშფოთებული მშობლები სკოლის ადმინისტრაციას სწერდნენ, რომ მშენებლობა დაუდევრობის გამო გაიწელა - რემონტზე თვეში 10 დღეზე მეტი არ დახარჯულა. 45-ე სკოლის რეაბილიტაცია 2021 წელს დაიწყო და ნახევარი მილიონი ლარი ჯდება.
15 სექტემბერს სწავლის დაწყების დღეს ნორიოს სკოლის მოსწავლეებმა მშობლებთან ერთად ავტომაგისტრალი გადაკეტეს. 500-ზე მეტი მოსწავლე წელიწადზე მეტია ელოდება სკოლაში რემონტის დასრულებას. გასულ წელს, როცა თითქმის ყველა სკოლა მტკივნეული ონლაინსწავლების შემდეგ საკლასო ოთახებში დაბრუნდა, ნორიოს სკოლის მოსწავლეები თითქმის მთელი წელი ისევ კომპიუტერების ეკრანებთან ისხდნენ.
“ამ რემონტის დროს მოსწავლეების რაოდენობა ფაქტობრივად განახევრდა - ნორიო თბილისთან ახლოს არის და ძალიან ბევრმა ბავშვები თბილისში გადმოიყვანა, ზოგმა მეზობელ სოფლებში. სწავლის დონემ ძალიან დაიწია, წვალებაა ამდენი ხანი მეორე ცვლაში სწავლა - ვეღარც დამატებით საგნებში ემზადებიან, ვეღარც წრეებზე დადიან, ძალიან ჩამორჩნენ ჩვენი ბავშვები, ყველაფერს მოკლებულები არიან”, - გვიყვება ნორიოში მცხოვრები ნინო ჯოგიაშვილი, რომელსაც ამ სკოლაში 3 შვილი დაჰყავს.
ნინოს უფროსი შვილი მერვე კლასშია, მეორე მეექვსეში, მესამე პირველში. ნინო ერთ-ერთი იყო მათ შორის, ვინც საპროტესტო აქციებში მონაწილეობდა. თვლის, რომ სწორედ ამ აქციების დამსახურებაა, რომ სახელმწიფომ კონტრაქტი გაწყვიტა არაკეთილსინდისიერ მშენებელ კომპანიასთან და ახალი ტენდერი გამოაცხადა.
დღეს შპს „ალიანსი“, ანუ ის კომპანია, რომელსაც ნორიოს სკოლის რემონტი ევალებოდა, სახელმწიფო შესყიდვების სააგენტოს შავ სიაშია განთავსებული, მაგრამ მხოლოდ გარდაბნის მუნიციპალიტეტის სამ სოფელში დაუმთავრებელი სკოლების რემონტში ბიუჯეტიდან 5 მილიონ ლარზე მეტი აქვს მიღებული. გარდაბნის მუნიციპალიტეტის გარდა, ამავე კომპანიას ასევე არაჯეროვნად აქვს შესრულებული 138-ე სკოლის სამშენებლო სამუშაოები თბილისში.
“ნორიოს სოფლის საბავშვო ბაღის შენობაშია პირველი-მეორე კლასისთვის ფართი გამოყოფილი, გამგეობის შენობაში დაუთმეს ადგილი მესამე, მეოთხე და მეხუთე კლასებს, უფროსკლასელებისთვის მუნიციპალიტეტმა ტრანსპორტი გამოყო და მარტყოფის მეორე საჯარო სკოლაში დავდივართ. Მეორე ცვლაშია სწავლა”, - გვიხსნის ნორიოს სკოლის დირექტორი. Რაზეც სკოლის დირექტორი არ საუბრობს, იმაზე მშობლები ლაპარაკობენ.
“დიდი ავტობუსით დაყავდათ შარშან ბავშვები მოკლე გზით, სადაც მკვეთრი მოსახვევია, აღმართია და არ იყო ეს ტრანსპორტი იმ გზაზე უსაფრთხო. შარშან ბავშვებით სავსე ავტობუსი დაგორდა და იმის შემდეგ, ბუნებრივია, შიში გაგვიჩნდა მშობლებს და დავიწყეთ ბრძოლა. წელს ავტობუსს “მარშუტკები” დაუმატეს და დიდი გზით უნდა ატარონ. “მარშუტკებშიც” არ ეტევიან ბავშვები, ორი გზის გაკეთება უწევს, რომ ყველა წაიყვანოს, ჩქარობს და ესეც არ არის ნორმალური, ვუთხარი კიდეც დირექტორს, რომ დაემატებინათ ტრანსპორტი. გარდაბნის მერიც იყო მოსული და შეგვპირდა, რომ ტრანსპორტის პრობლემას მოგვიგვარებდა”, - ამბობს ნინო ჯოგიაშვილი. მას იმედი აქვს, რომ ამ წლის მეორე სემესტრიდან მაინც მისი შვილები ისევ ერთად ივლიან ნორიოს სკოლაში.
სკოლის ადმინისტრაცია ამბობს, რომ სარემონტო სამუშაოების 70% დამთავრებულია და თუკი სახელმწიფო დროულად იპოვის ახალ მშენებელს, სკოლაც მალე გაიხსნება. სატენდერო პირობების მიხედვით, სახელმწიფოს ნორიოსა და ჯანდარის სკოლებში რემონტის დასრულება 5 მილიონ ლარზე მეტი დაუჯდება და გამარჯვებულ კომპანიას ხელშეკრულების გაფორმებიდან 4 თვე ექნება.
ტენდერით, სადაც წინადადებების მიღება 2 დღეში, 30 სექტემბერს მთავრდება, ამ დრომდე არავინ დაინტერესებულა - მშენებლები მუნიციპალური განვითარების ფონდს სწერენ, რომ ამ მასშტაბის სამუშაოების 4 თვეში დასრულება შეუძლებელია.
პასუხისმგებლობას იმ სკოლებზე, სადაც სარემონტო სამუშაოები დაგეგმილზე დიდხანს გაგრძელდა, შეჩერდა ან არასათანადოდ შესრულდა, სხვადასხვა სახელმწიფო უწყება ინაწილებს. სკოლების რეაბილიტაციის პროცესში ჩართულია მუნიციპალური განვითარების ფონდი, რომლის კონტრაქტორიც იყო მაგალითად ნორიოს სკოლის განახლებაზე პასუხისმგებელი კომპანია. მუნიციპალური განვითარების ფონდს დღეს 4 სხვადასხვა მუნიციპალიტეტში აქვს პრობლემური სკოლები.
სკოლების შენობების კეთილმოწყობაში მონაწილეობს ასევე განათლების სამინისტროს დაქვემდებარებული უწყება, საგანმანათლებლო და სამეცნიერო ინფრასტრუქტურის განვითარების სააგენტო, სწორედ ეს უწყება ატარებს რემონტს თბილისის 72-ე სკოლაში. ფონდისთვის სკოლების კეთილმოწყობაზე გამოყოფილი თანხები წლიდან წლამდე იკლებს. იმის მიუხედავად, რამდენია მისთვის ამ პროგრამისთვის გამოყოფილი თანხები, ბოლო წლების განმავლობაში ფონდი ვერ ახერხებს მათ სრულად ათვისებას და რამდენიმემილიონიანი სხვაობა არსებობს დაგეგმილ ხარჯებსა და შესრულებული სამუშაოს ღირებულებას შორის.
ვერც ფონდსა და ვერც სააგენტოში ვერ გვითხრეს, რამდენ სკოლაში გაუჭიანურდათ რემონტი ისე, რომ სასწავლო პროცესს პრობლემები შეექმნა. პასუხი ვერც განათლების სამინისტროსგან მივიღეთ. სამივე უწყებამ გვირჩია, რომ ეს ინფორმაცია საჯარო ინფორმაციის წესით გამოგვეთხოვა.
“2021 წლის თებერვალში დაიწყო რემონტი ჩვენს სკოლაში და გადავედით მეზობელი სოფლის, იანეულის საჯარო სკოლაში. Რა თქმა უნდა, მეორე ცვლაში. ძალიან ძნელია ეს ყველაფერი, 2 საათზე ვიწყებთ სწავლას, 35-წუთიანი გაკვეთილები გვაქვს და ვამთავრებთ 6-ზე, 7-ის ნახევარზე. Ძალიან მოუხერხებელია ეს მდგომარეობა. დღესაც ველაპარაკე, ვინც არის ჩვენი სკოლის მშენებლობაზე პასუხისმგებელი და მითხრა, რამდენიმე დღეში აუცილებლად დავიწყებთო, აღარც ვიცი, მერამდენედ მეუბნება ამას”, - გვიყვება სოფელ ბუკისციხის სკოლის დირექტორი, ციალა მახარაძე. ის ამბობს, რომ მეორე ცვლაში სწავლება მასწავლებლებისთვის და ბავშვებისთვის ერთნაირად მოუხერხებელია. არანაირი სპორტული და სახელოვნებო გაკვეთილები, არანაირი წრეები და შეჯიბრებები - მასწავლებლები კი საოგრანიზაციო საკითხებს ფაქტობრივად ღამით აგვარებენ. ბუკისციხის სკოლაში 54 მოსწავლე სწავლობს.
“მე რამდენადაც ვიცი, სხვა სკოლებშიც არის ეს პრობლემა, მარტო ჩემი სკოლა რომ იყოს გაჩერებული, ხომ გადავირიე?” - ამბობს ციალა მახარაძე და გვიხსნის, რომ ჩოხატაურში, მისი და სამების სკოლების გარდა ვეღარ დასრულდა რემონტი ვან-ზომლეთის სკოლაშიც.
“ალბათ ცოტა ხანს კიდევ გაგრძელდება, დეკემბრამდე. ძირითადი უკვე გაკეთებულია, გვპირდებიან დავამთავრებთო და ვუჯერებთ”, - გვითხრა სოფელ სამების სკოლის დირექტორმა თამარ ბურჭულაძემ. ამ სკოლის 43 მოსწავლე უკვე მეორე სემესტრია გაკვეთილებისთვის მეზობელ სოფელ ამაღლებაში დადის. ტრანსპორტირებას აქაც მუნიციპალიტეტი უზრუნველყოფს, გაკვეთილები კი მეორე ცვლაში ტარდება, დღის 2 საათის შემდეგ.
მთავარი პრობლემაა ისაა, რომ სახელმწიფოს არ აქვს ერთიანი ხედვა, რა კრიტერიუმებით არჩევს სარემონტოდ სკოლებს, რა სტანდარტით ატარებს იქ სამუშაოებს და არც იმას ითვლის, რამდენად აუმჯობესებს განახლებული ინფრასტრუქტურა სასკოლო მიღწევებს.
“გრძელვადიანი გეგმა უნდა არსებობდეს, რომ ბიზნესიც მზად იყოს ასეთ ტენდერებში მონაწილეობისთვის და საზოგადოებისთვისაც ნათელი იყოს კრიტერიუმები, როგორ ირჩევა სარემონტო სკოლა. “მეპინგი” უნდა არსებობდეს სკოლების, რაც მარტო რუკაზე სკოლების დასმას კი არ გულისხმობს, ბევრი პარამეტრით მისი და ახლო გარემოს აღწერას და ამის მიხედვით მიიღებოდეს გადაწყვეტილებები. Რატომ არის მაგალითად აუცილებელი ნახალოვკაში ყველა სკოლის დანგრევა? Შეიძლება უცბად 4 სკოლა დაანგრიო და მთელი უბანი დატოვო სკოლის გარეშე? ადრე სკოლის დირექტორები “ჩალიჩობდნენ" იმაზე, რომ მათი სკოლა ჩამჯდარიყო სარემონტო სკოლების სიაში. ვიცი შემთხვევები, როცა ასე გარემონტებული სკოლების დირექტორობა მერე გამგებლის სიდედრს ან რომელიმე სხვა ნათესავს მოუნდა და გაუშვეს სკოლის დირექტორები ამ ლამაზი შენობებიდან.
ზოგიერთ მცირე ქალაქსა და სოფელში დიდი სკოლები გაარემონტეს, მაგრამ ბავშვები აღარ ჰყავთ და ნახევრად ცარიელია ეს სკოლები. ისეთ მარტივ კითხვებზეც კი არ არსებობს სტანდარტული პასუხები, როგორიცაა - რამდენი როზეტი [შტეფსელი] უნდა იყოს. ვითომ არაფერი, მაგრამ თუ ელექტრონულ სახელმძღვანელოებსა და ციფრულ სწავლებაზე გადადიხარ, ამაზე პასუხი უნდა გქონდეს და ეს პასუხი გათვალისწინებული უნდა იყოს დაგეგმვისას”, - გვეუბნება განათლების სპეციალისტი რეზო აფხაზავა და გვიყვება, რომ ყოფილა შემთხვევები, როცა ახლად გარემონტებულ და ახლად აშენებულ სკოლებშიც კი არ გაუთვალისწინებიათ სასადილო ან სათავსო გათბობის სისტემისთვის.
“ვინმეს შეიძლება ეგონოს, რომ ჩოხატაურში სამი დიდი სკოლის აშენება კარგი საქმეა, მაგრამ რატომ არ არის ამის ნაცვლად ერთი კარგი სკოლის აშენება თანამედროვე ლაბორატორიებით, სპორტდარბაზებით, კვალიფიციური პედაგოგებით, კვებით და ტრანსპორტირებით უკეთესი?” - რიტორიკულად კითხულობს რეზო აფხაზავა.
განათლების სამინისტრო 2022-2026 წლებში 80 ახალი სკოლის აშენებას და 720 სკოლის რეაბილიტაციას გეგმავს - სკოლების განახლება სახელმწიფო ბიუჯეტს 1 მილიარდი ლარი დაუჯდება. რადიო თავისუფლებამ სამინისტროსგან ვერც იმ სკოლების სია მიიღო, რომლებიც მომდევნო 4 წლის განმავლობაში უნდა განახლდეს და აშენდეს.
