პაულ ცელანი, სიკვდილის ფუგა

რადიო თავისუფლების პოდკასტი „წიგნები“ რუბრიკით „ნორვეგიული წიგნის კლუბი“ გთავაზობთ გადაცემას მეოცე საუკუნის ერთ-ერთ უდიდეს პოეტზე, რუმინეთში დაბადებულ და საფრანგეთში გარდაცვლილ გერმანულენოვან გენიოსზე, ებრაული წარმოშობის პოეტზე, პაულ ცელანზე, რომლის „სიკვდილის ფუგა“ არის პასუხი ფილოსოფოს ადორნოს წუხილზე, აუშვიცის შემდეგ ლექსის წერა ბარბაროსობააო. შეიძლება თუ არა შოას ანუ ჰოლოკოსტის ესთეტიზაცია, შეიძლება თუ არა მასობრივი მკვლელობის ხატოვანი აღწერა? როგორც პაულ ცელანმა დაადგინა, შეიძლება. „განთიადის შავი რძე, ჩვენ მას ვსვამთ…“ განთიადი ვარდისფერთითებიანი ეოსი აღარ არის, განთიადი მანძილია სიკვდილსა და სიცოცხლეს შორის, როდესაც სიკვდილი ცისფერთვალება ოსტატია გერმანიიდან...