მაკო ხალვაში, 27 წლის.
პროფესია: ფიზიკური თერაპევტი.
დიაგნოზი: ბადურის ტაპეტორეტინალური აბიოტროფია, მცირემხედველი.
აი, მაკო ფოტოებს იღებს, ქუჩაში მისეირნობს, ავტობუსს ელოდება, ცეკვავს, სამსახურშია, პაციენტებს იღებს, ტრენინგს ესწრება, ინტერვიუს აძლევს. მთავარია, არ გაჩერდეს. იმოძრაოს, მცირემხედველობა მას ხელს ვეღარაფერში შეუშლის, რადგან 15 წლის წინ ასე გადაწყვიტა - ამ დიაგნოზთან ერთად უნდა ეცხოვრა და ყველა მიზნისთვის მიეღწია.
თუ მაკოს ჰკითხავთ, როგორ ხედავს, გიპასუხებთ, რომ ჩვეულებრივად. იმიტომ, რომ მისთვის ეს 15 წელზე მეტია, ჩვეულებრივი მდგომარეობაა.
სინამდვილეში, მაკოს თვალებით დანახული სამყარო უფრო სხვა ფერია, ვიდრე სხვების, სრულყოფილად მხედველების. როგორც თავად ამბობს, ცოტა იდუმალიც. ის ვერც ძალიან შორს ხედავს და ვერც ძალიან ახლოს.
მაკო ვერ დაინახავს, რა წერია წიგნის ფურცლებზე, გაუჭირდება გითხრათ, რა დევს მოშორებით მდგარ მაგიდაზე.
მაინც როგორ ხედავ? თითქოს ნისლია? თითქოს წყალში ჩაყვინთე და თვალები გაახილე? ხშირად უკითხავთ მისთვის. არა, ამბობს მაკო, „გამიმართლა, რომ ჩემი სამყარო გაბლარული არ არის“.
მცირემხედველობა მისგან ყურადღების მეტ კონცენტრაციას მოითხოვს - ის 10%, რომლითაც ხედავს, მაკოს შესაძლებლობას აძლევს, ქუჩაში მარტომ, დამოუკიდებლად იაროს, თეთრი ხელჯოხის და დამხმარის გარეშე. ეს დამოუკიდებლობა მას კიდევ უფრო მეტ ძალას აძლევს.
თან თავის ქალაქშია, ბათუმში, სადაც დაიბადა და გაიზარდა, აქ ყველა ქუჩა და მოსახვევი იცის, ყველა ამოჩრილი ქვა - ქვაფენილზე.
და კიდევ ახლა თავისი ახალი, „ჯადოსნური“ ხელსაწყო აქვს, რომელზეც დიდი ხანია ოცნებობდა და ოცნება უცნობმა ადამიანმა აუხდინა, მას მერე, რაც მაკო ხალვაში „ქალები საქართველოსთვის“ გვერდზე გამოჩნდა და თავისი თავგადასავალი მოჰყვა.
ეს გამადიდებელი ელექტრონული მოწყობილობაა, რომლის დახმარებით ახლა უკვე შეუძლია გაარჩიოს ავტობუსის ნომერი ტაბლოზე, ან ექიმის გამოწერილი რეცეპტი ან თუნდაც, მენიუს ჩახედოს.
მის დიაგნოზს სათვალე და ლინზა არ შველის. ჯერჯერობით, არც ისეთი ოპერაცია არსებობს, მაკოს რომ მხედველობა გაუუმჯობესოს. ცოტა ხნის წინ, თავისმა ექიმმა უთხრა, რომ სადღაც, ამერიკაში, არის პირველი მცდელობები, რომ მისნაირ პაციენტებს უშველონ, მაგრამ ეს ჯერ ძალიან შორეული მომავლის ამბავია.
სანამ (და თუ) ასეთი საშველი გამოჩნდება, მაკო ხალვაშს ბევრი საქმე აქვს გასაკეთებელი. მან უკვე დიდი ხნის წინ გადაწყვიტა, ამ დიაგნოზს შეგუებოდა, მასთან ერთად ცხოვრება ესწავლა და სხვებიც გაემხნევებინა.
ეს კი არ იყო მარტივი ამბავი.
მით უმეტეს, 17 წლის გოგოსთვის, რომელსაც წინ დიდი გეგმები ჰქონდა. კარგად ვერც მანამდე ხედავდა, მაგრამ სანამ საბოლოო დიაგნოზი არ იცოდა, მაინც იმედი ჰქონდა, რომ თერაპიის შედეგად მისი მხედველობა აღდგებოდა.
სახლში მისი დიაგნოზი იცოდნენ, მაგრამ თავიდან დაუმალეს. თვითონ წავიდა ექიმთან.
„ექიმს არაფერი დაუმალავს. მითხრა რაც მჭირდა. ვიტირე. ჯობს აქ იტირო და აქედან ძლიერი გოგო გახვიდეო. ისიც მითხრა, ეს ისეთი დიაგნოზია, რომ შენ ინვალიდობის პენსია გეკუთვნისო. მივხვდი, რომ ეს კარგს არაფერს ნიშნავდა“.
შემდეგი ორი კვირა ყველაზე რთული იყო - როცა გგონია, რომ ყველაფერი დასრულდა. მხოლოდ ერთი კითხვა უტრიალებდა - რატომ? რატომ მე? რატომ ასე?
მერე დაიწყო ფიქრი, რა შეეძლო გაეკეთებინა - სად ჩაებარებინა? რა და როგორ ესწავლა? წიგნების წაკითხვას ვერ მოახერხებდა. და მაშინ გადაწყვიტა, რომ ბრძოლა ღირდა.
ორწლიანი საექთნო კურსები ოჯახის დახმარებით გაიარა - თავისი ხელით ჩაწერილ სალექციო მასალის წაკითხვას ახერხებდა, მაგრამ დანარჩენს - ოჯახის წევრები უკითხავდნენ. მერე მასაჟის კეთება ისწავლა. ყველა საჭირო ტრენინგი გაიარა და დღეს ბათუმში, სარეაბილიტაციო ცენტრის ფიზიოთერაპევტად მუშაობს - შშმ პირებთან. მათ მხოლოდ კი არ მკურნალობს, ამხნევებს კიდეც.
ამ გზის დასაწყისში ბევრი დაბრკოლება შეხვდა. პირველი უარი სახელმწიფოსგან მიიღო, როცა საკითხავი აპარატის სათხოვნელად, თუნდაც ნაწილობრივ დაფინანსების თხოვნით ყველა შესაბამის უწყებას მიმართა. უხსნიდა, რომ სათამაშოს არ ითხოვდა.
„ვუხსნიდი, რომ ეს სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანი იყო. რომ შეიძლება, მაგალითად, ბანკში, სადაც ხმოვანი შეტყობინებები არ არსებობს, იმის გამო, რომ ვერ ვხედავ, ჩემი რიგის ნომერი გამომრჩენოდა და უგრძელეს რიგში ისევ თავიდან უნდა ჩავმდგარიყავი“.
ყველასგან უარი მიიღო. ისიც უთხრეს, შენი პენსია შეგიძლია მოაგროვო და იმით იყიდოო. მაშინ რომ ფულის გროვება დაეწყო, ყიდვას დღესაც ვერ მოახერხებდა.
ახლა თითქოს ხელახალი ცხოვრება დაიწყო - აღარ ეშინია, რომ მაღაზიაში რამის ფასს იკითხავს და იქ უპასუხებენ, რომ ფასი ნივთს აწერია - მაკო კი ვერ დაინახავს.
ასეთი შემთხვევები ძალიან ხშირია. ხანდახან ახსნის ძალაც აღარ არის, ხან პირიქით, ცდილობს, იუმორით შეხედოს ამ ამბავს. ან ძალა მოიკრიბოს და აუხსნას, თავად ალაპარაკდეს თავის დიაგნოზზე.
მაგრამ ეს მაკოსავით ყველას არ შეუძლია.
„ამიტომ არის სახლში ჩაკეტილი უამრავი შშმ ადამიანი. ძალიან დიდი მნიშვნელობა აქვს, გარეთ რა დაგხვდება. როგორ დაგელაპარაკებიან“.
ერთხელ, სამსახურს რომ ეძებდა, რეზიუმეში ისიც ჩაწერა, რომ მცირემხედველი იყო. ერთ დამსაქმებელსაც კი არ დაურეკავს. მერე ეს ჩანაწერი ამოიღო და იმ დღეს ტელეფონი არ გაჩერებულა.
ამ დამოკიდებულებას - „მცირემხედველმა რა უნდა შეძლოს“, ყოველ ნაბიჯზე აწყდებოდა.
„არადა, რა იციან რა შეგვიძლია? იქნებ გამოგვცადონ? იქნებ მოგვცენ შანსი?“
ალბათ, ამიტომაც ალაპარაკდა ხმამაღლა. თავისი თავისთვისაც და სხვებისთვისაც.
ნელ-ნელა მოვიდა გამბედაობა.
გამბედაობას მოჰყვა მხარდაჭერა.
მხარდაჭერას - გაძლიერება.
და დღეს:
„იქნებ ჩემი მაგალითი, ძალა და ისტორია სხვისთვისაც გახდეს სტიმულის მიმცემი? იქნებ მათაც ისწავლონ, არ დაიმალონ და დიაგნოზთან ერთად ცხოვრება ისწავლონ?“
სულ ამაზე ეფიქრება, რადგან ასე მცირე მხედველობით ამდენი შეძლო, რა უნდა იყოს, რომ ვეღარ გადალახოს? თუ ისეთი ოპერაციაც იარსებებს, რაც მის თვალებს სრულყოფილ მხედველობას დაუბრუნებს, არც მაგაზე დაიხევს უკან - „ყველაფერს გავაკეთებ მაგისთვის“.
მაგრამ მაკო ხალვაშმა რომ მიზნებს მიაღწიოს, სახელმწიფომ უნდა მოუსმინოს მას და მისნაირ ადამიანებს. და თუ მოისმენს, გაიგებს მათ მთავარ სათქმელს - „არაფერი ჩვენ გარეშე“.
3 დეკემბერი შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა მსოფლიო დღეა. მაგრამ მაკო ხალვაშისთვის, მგონი, შეუძლებელი არაფერია.
