კურტ ვოლკერი, „ევროპის პოლიტიკის ანალიზის ცენტრის“ (CEPA) საპატიო წევრი, აშშ-ის ყოფილი ელჩი ნატოში, მაკკეინის ინსტიტუტის ყოფილი დირექტორი პასუხობს რადიო თავისუფლების შეკითხვებს, რომლებიც შეეხება საქართველოში დაგეგმილ საპარლამენტო არჩევნებს, რუსეთიდან მომდინარე საფრთხეებს, ბელარუსსა და მთიან ყარაბაღს. მასთან საუბარი რადიო თავისუფლების თბილისის სტუდიაში შედგა:
რადიო თავისუფლება: მოდით, არჩევნებით დავიწყოთ: შესაძლოა, ბევრი რამ არ ჰქონდეთ საერთო აშშ-ისა და საქართველოს არჩევნებს. თუმცა, სულ ცოტა ორი რამ მაინც არის - კოვიდ-19 და რუსეთის ჩარევის საფრთხე. გუშინ „არჩევნებში კეთილსინდისიერი მონაწილეობის ტრანსატლანტიკურმა კომისიამ“, რომლის თავმჯდომარეც არის ნატოს ყოფილი გენერალური მდივანი ანდერს ფოგ რასმუსენი, საქართველოს პარტიებს შესთავაზა ხელის მოწერა „დათქმაზე არჩევნებში კეთილსინდისიერი მონაწილეობის შესახებ“, რომელიც არსებითად არის იმისთვის, რომ დაეხმაროს პარტიებს შეამცირონ რუსეთის შესაძლო მავნე ზეგავლენა საარჩევნო პროცესზე. როგორც ვიცი, მსგავსი დათქმის ხელმოწერა შესთავაზეს აშშ-ის პრეზიდენტობის კანდიდატებს. ჯოზეფ ბაიდენმა უკვე მოაწერა მას ხელი და დონალდ ტრამპის ხელმოწერა ყოვნდება. როგორ აფასებთ საგარეო ჩარევის საფრთხის მასშტაბს აშშ-ისა და საქართველოსთვის?
თუკი ინსტიტუტებს დავიცავთ, რუსეთი შეეცდება, მაგრამ ვერ მიაღწევს წარმატებას ჩვენს საზოგადოებებზე ზეგავლენის მცდელობით
კურტ ვოლკერი: დიდი მადლობა ჩემი მოწვევისთვის. უპირველესად ვიტყვი, რომ ყველაზე მნიშვნელოვანი მსგავსება ჩვენს შორის არის ის, რომ არჩევნები გვაქვს. თუკი შევადარებთ რუსეთს, ჩინეთს ან სხვა ქვეყანას, ჩვენ სინამდვილეში დემოკრატიები ვართ, ვატარებთ არჩევნებს. გვაქვს ყველანაირი მოლოდინი, რომ გვექნება თავისუფალი და სამართლიანი არჩევნები და რომ გამმარჯვებელი გაიმარჯვებს და დამარცხებული იქნება ტაქტიანი და თუკი საკითხი ასე დადგება, წავა ხელისუფლებიდან.
თუმცა, არჩევნების პოლიტიკა ძალიან რთულია. როგორც მესმის, პრეზიდენტმა ტრამპმა შესაძლოა არასდროს მოაწეროს ხელი მსგავს დათქმას, რადგან, მისი აზრით, ხელმოწერა იქნება საფრთხის არსებობის ვალიდაცია. როგორც იცით, წარსულში ის დემოკრატებმა დაადანაშაულეს რუსეთთან უკანონო გარიგებაში. ასე რომ, მას არ სურს რაიმე საწრმუნოობა შესძინოს ამ ბრალდებას იმის თქმით, რომ ამას არასდროს გააკეთებს. საქართველოს შემთხვევაში, ვნახოთ რას იტყვიან.
რადიო თავისუფლება: ხუთმა პარტიამ მოაწერა ჯერჯერობით ხელი და ის ღიაა.
შეგიძლიათ სცადოთ და გქონდეთ პრორუსული პოლიტიკა... ეს მაინც არ შეცვლის რუსეთის პოზიციას და არ დააბრუნებს ტერიტორიებს
კურტ ვოლკერი: ვნახოთ, აქ როგორ წავა. რაც შეეხება რუსეთის ჩარევის საფრთხის მასშტაბს, სრულიად დარწმუნებით ვიტყვი, რომ რუსეთი არის ძალიან აქტიური თავის განზრახვაში მოახდინოს არჩევნებზე ზეგავლენა მთელ მსოფლიოში: დასავლეთ ევროპაში, აშშ-ში, საქართველოში, სხვადასხვა საშუალებით და ყველანი ფხიზლად უნდა ვიყოთ. თუკი ჩვენ უზრუნველვყოფთ ინსტიტუტების სიძლიერეს, რომ დავიცვათ თავისუფალი და სამართლიანი არჩევნები, ადამიანები გააკეთებენ თავიანთ არჩევანს.
აშშ-ის 2016 წლის არჩევნებში გვქონდა რუსეთიდან ჩარევა, ალბათ სხვა ქვეყნებიდანაც, მაგრამ რუსეთი ყველაზე მნიშვნელოვანი იყო. შედეგი იყო ის, რომ ადამიანებმა ხმა მაინც მისცეს თავიანთი სინდისის კარნახით, თავიანთი გადაწყვეტილების გააზრებით და ვფიქრობ, ამან დემოკრატიული შედეგი გამოიღო. ჩემი აზრით, თუკი ინსიტუტებს დავიცავთ, რუსეთი შეეცდება, მაგრამ ვერ მიაღწევს წარმატებას ჩვენს საზოგადოებებზე ზეგავლენის მცდელობით.
რადიო თავისუფლება: საქართველოში ამ წინასაარჩევნო პერიოდში მკაფიოდ ვხედავთ იმ პარტიების რიტორიკის გაძლიერებას, რომლებიც ბევრის მიერ პრო-რუსულად აღიქმებიან. ამ რიტორიკის ძირითადი ნაწილი ასეთია: „ჩვენ არ ვართ ნატოში ინტეგრაციის წინააღმდეგები, მაგრამ ნატო არ აპირებს საქართველოს მიღებას და ამის სურვილი რომ ჰქონოდა, წლების წინ მიიღებდა. ეს ნიშნავს, რომ თავად უნდა ვიზრუნოთ საკუთარ ქვეყანაზე, რუსეთთან ურთიერთობაზე. უნდა წავიდეთ პირდაპირ დიალოგზე რუსეთთან. უარი ვთქვათ ნატოსა და ნებისმიერ ალიანსზე, რაც გაახარებს რუსეთს და ამით აღვადგენთ ჩვენს ტერიტორიულ მთლიანობას“, - მოკლედ ასე შეიძლება ჩამოყალიბდეს.
ხედავთ საფრთხეს ამ რიტორიკაში და თუ ხედავთ, რა სახის საფრთხეა ეს საქართველოს საზოგადოებისთვის? იცით, რომ ევროკავშირსა და ნატოში ინტეგრაციას დიდი მხარდაჭერა აქვს, მაგრამ ეს შეიძლება შეიცვალოს. ადამიანები სხვადასხვაგვარები არიან. ასეთმა რიტორიკამ რა ეფექტი შეიძლება მოახდინოს?
რუსეთის პოლიტიკაა დაამცროს თავისი მეზობლები, არ დაუშვას მათი ევროპაში ინტეგრაცია და ტერიტორიების ოკუპაციას იყენებს ინსტრუმენტად
კურტ ვოლკერი: თქვენი შეკითხვა ბევრ რამეს მოიცავს. მოდით, დავანაწევროთ ის. პირველი - რუსეთი არის აგრესორი საქართველოსთვის, ოკუპირებული აქვს მისი ტერიტორიის 20% და აღიარებს ამ ტერიტორიებს დამოუკიდებელ სახელმწიფოებად. ეს არ არის რეაქცია საქართველოს მიმართ, არ არის რეაქცია ნატოსა თუ აშშ-ის მიმართ. ეს არის რუსეთის მხრიდან საქართველოს წინააღმდეგ განზრახული ქმედება. ისინი არ აპირებენ ამაზე უარის თქმას. შეიძლება საქართველოს ჰქონდეს ნატოში ინტეგრაციის მხარდამჭერი პოლიტიკა, შეგიძლიათ სცადოთ და გქონდეთ პრორუსული პოლიტიკა.
რადიო თავისუფლება: ისინი ამას უწოდებენ ნეიტრალიტეტს.
კურტ ვოლკერი: შეგიძლიათ ამას დაარქვათ ნეიტრალიტეტი. ეს მაინც არ შეცვლის რუსეთის პოზიციას და არ დააბრუნებს ტერიტორიებს. ისინი ასე განზრახ იქცევიან.
რადიო თავისუფლება: რატომ ხართ ამაში დარწმუნებული?
კურტ ვოლკერი: იმიტომ, რომ ისინი ასე იქცევიან ყველგან: მოლდოვაში, უკრაინაში. მათ მოახდინეს ყირიმის ანექსია, იკავებენ აღმოსავლეთ უკრაინას. მნიშვნელოვანი სამხედრო ძალა ჰყავთ განთავსებული დნესტრისპირეთში - მოლდოვაში. რუსეთის პოლიტიკაა დაამცროს თავისი მეზობლები, არ დაუშვას მათი ევროპაში ინტეგრაცია და ტერიტორიების ოკუპაციას იყენებს ინსტრუმენტად.
რუსეთის პოლიტიკა შეიძლება შეიცვალოს, თუკი დაინახავს, რომ სხვისი ტერიტორიების ოკუპაცია მის ინტერესებს აზიანებს
რადიო თავისუფლება: და მნიშვნელობა არ აქვს რუსეთთან დათმობაზე წახვალ თუ შეეწინააღმდეგები.
კურტ ვოლკერი: ვფიქრობ, აქვს მნიშვნელობა, რადგან რუსეთს უნდა შეეწინააღმდეგო!
რადიო თავისუფლება: ვიგულისხმე, რუსეთისთვის არ აქვს მნიშვნელობა, მისი პოზიციის შეცვლისთვის - სულ ერთია ქვეყანა მას დაუთმობს, თუ შეეწინააღმდეგება მის პოლიტიკას.
კურტ ვოლკერი: ეს არ შეცვლის რუსეთის პოლიტიკას. რუსეთის პოლიტიკა შეიძლება შეიცვალოს, თუკი დაინახავენ, რომ ის მათ აზიანებს. რუსეთის პოლიტიკა შეიძლება შეიცვალოს, თუკი დაინახავს, რომ სხვისი ტერიტორიების - აღმოსავლეთ უკრაინის ან ყირიმის ოკუპაცია მის ინტერესებს აზიანებს. ამისთვის გვაქვს დაწესებული რუსეთის წინააღმდეგ სანქციები, ამიტომაც გავზარდეთ უკრაინის მხარდაჭერა თავდაცვითი იარაღით, ამიტომაც ვაღრმავებთ ორმხრივ ურთიერთობას საქართველოსთან და უკრაინასთან, ამიტომაც ვითარდება ნატოს ურთიერთობა ამ ქვეყნებთან.
თუკი რუსეთი ხედავს, რომ მისი პოლიტიკა არ მუშაობს და მეტიც - აზარალებს მას, ეს ქმნის რუსეთის პოლიტიკის ცვლილების ყველაზე დიდ შესაძლებლობას.
რადიო თავისუფლება: რას იტყოდით ბელარუსზე: იყო არჩევნები, რომლებიც არც თავისუფალი იყო და არც სამართლიანი, საკმაოდ მძლავრი პროტესტი გრძელდება იქ; ძლიერდება ზეწოლა მათ მიმართ, ვინც ლუკაშენკას ძალაუფლებას უპირისპირდება. საერთაშორისო თანამეგობრობა გამოხატავს ღრმა შეშფოთებას, აწესებს სანქციებს და ემზადება მეტი სანქციების დასაწესებლად... როგორ ფიქრობთ, რას აკლებს საერთაშორისო თანამეგობრობა იმას, რომ ადამიანები, რომლებიც აპროტესტებენ, იყვნენ დაცულები, არ აწამებდნენ მათ და ა.შ.?
კურტ ვოლკერი: ბელარუსს რაც შეეხება, რამდენიმე რამ არის, რაც პუტინს არ სურს: მას არ სურს ხელისუფლების შეცვლა დემოკრატიული არჩევნებით, არ სურს ხელისუფლების შეცვლა ქუჩის საპროტესტო აქციებით, არ სურს ბელარუსის წინააღმდეგ აშკარა სამხედრო მოქმედება, რადგან ეს არ იქნება მხარდაჭერილი მოსკოვში.
ფაქტი, რომ რუსეთს ოკუპირებული აქვს საქართველოს ტერიტორიის ნაწილი, თავისთავად არ უნდა იყოს მიზეზი, რის გამოც საქართველოს არ უნდა შეეძლოს ნატოში გაწევრიანება
პუტინს არ ადარდებს ლუკაშენკა დარჩება თუ არა ძალაუფლების სათავეში, არამედ მას სურს, რომ ეს მისი პირობებით მოხდეს. პუტინი უკვე იყენებს ჰიბრიდულ საშუალებებს ბელარუსის ინსტიტუტებზე კონტროლის ფლობისთვის, გარკვეულ დროში დემონსტრაციების მისანავლებლად. ისინი აკონტროლებენ მედიას, დაზვერვისა და უსაფრთხოების სამსახურებს. მათ ჩაატარეს სამხედრო წვრთნები ბელარუსსა და მის გარეთ იმის საჩვენებლად, რომ ძალის გამოყენება სურთ, თუმცა ვიმედოვნებ, ამას არ გააკეთებენ. ჩემი აზრით, რუსების მიზანი არის პროტესტის საკმარისად დასუსტება, რომ ეს აღარ წარმოადგენდეს საფრთხეს და შემდეგ წარმართონ ახალი არჩევნები, რომელშიც გაიმარჯვებს არა ლუკაშენკა, არამედ ვიღაც სხვა, ვინც რუსეთთან ურთიერთობების მომხრე იქნება. რუსეთს აქვს უამრავი იარაღი თავის „იარაღების ყუთში“ და უკვე იყენებს მათ.
დასავლეთს საკმაოდ შეზღუდული არჩევანი აქვს: სანქციები რუსეთის წინააღმდეგ, რუსეთის გაფრთხილება არ განახორციელოს სამხედრო ჩარევა, რაც რუსეთს ისედაც არ სურს. უმნიშველოვანესი, რისი გაკეთებაც შეგვიძლია, არის ბელარუსის ხალხის მიმართ ყურადღების შენარჩუნება. ისინი იმსახურებენ თავისუფალ და სამართლიან არჩევნებს თავიანთი ლიდერის ასარჩევად, რის შესაძლებლობასაც ისინი 26 წლის განმავლობაში მოკლებულნი იყვნენ. მათ აქვთ ამის უფლება. ეს შეიძლება იყოს ერთი სფერო, სადაც დასავლეთსა და რუსეთს ექნებოდათ ნახევრად საერთო ინტერესები. ვგულისხმობ: არ იყოს ჩარევა რუსეთისგან, ერთ დღესაც ჩატარდეს ახალი არჩევნები და შემდეგ ჩვენ უნდა შევეცადოთ ამის გამოყენებას სივრცის შესანარჩუნებლად ადამიანებისთვის, რომ მათი ხმა იყოს გაგონილი.
შეიძლება წინა შეკითხვას მივუბრუნდე, რადგან ვერ დავასრულეთ?
რადიო თავისუფლება: რომელს გულისხმობთ?
კურტ ვოლკერი: საქართველო-ნატო, ოკუპირებული ტერიტორიები...
რადიო თავისუფლება: დიახ, რატომაც არა.
კურტ ვოლკერი: თქვენ თქვით, რომ ნატოს არაფერი გაუკეთებია საქართველოს გაწევრიანებისთვის, საქართველოს ხალხი შეიძლება გადაღლილი იყოს ამისგან და სჭირდებოდეს სხვა მიმართულებით ყურება...
ყველაზე ცუდი საქართველოსთვის იქნება ისეთი მთავრობის ყოლა, რომელიც დაჰყვება რუსეთის ზეწოლას
სხვათაშორის, სწორედ ნატოს ყოფილი გენერალური მდივანი რასმუსენი იყო, ვინც გასულ წელს თბილისში ყოფნისას ერთი იდეა განავითარა და მე მას სრულიად ვეთანხმები: ფაქტი, რომ რუსეთს ოკუპირებული აქვს საქართველოს ტერიტორიის ნაწილი, თავისთავად არ უნდა იყოს მიზეზი, რის გამოც საქართველოს არ უნდა შეეძლოს ნატოში გაწევრიანება. არსებობს გზები, რითაც შეგიძლია თავიდან აიცილო ძალის მყისიერი გამოყენება ოკუპირებულ ტერიტორიების მიმართ, თავიდან აიცილო სამხედრო გზით ამ ტერიტორიების დაბრუნება და სრულად შეუწყო ხელი მათ მშვიდობიან რეინტეგრაციას. შესაძლებელია ეს იყოს პოლიტიკა, რომელიც ნატოსთნ შეთანხმდება. ვფიქრობ, ეს იქნება საქართველოსთვის გზა გააფართოოს ურთიერთობა ნატოსთან.
რაც შეეხება საქართველოს საზოგადოებას, როგორც ვიცი, საქართველოს ხალხი ძალიან არის განწყობილი იყოს ევროპის ნაწილი. ისტორიული, კულტურული, ლინგვისტური თუ სხვა საფუძვლები აკავშირებს მას ევროპასთან. ეს ვერსად გაქრება და ვფიქრობ, ევროპამ და აშშ-მა ყოველმხრივ უნდა დაუჭირონ მხარი საქართველოს მისწრაფებებს, რაც რუსეთ-საქართველოს ურთიერთობაში საერთოდ არ განიხილება. დასავლეთი - აშშ, ევროკავშირი, ნატო - მხარს ვუჭერთ საქართველოს მისივე მისწრაფებების განხორციელებაში. რუსეთი კი მხოლოდ ხელს უშლის საქართველოს მისი მისწრაფებების განხორციელებაში. ყველაზე ცუდი საქართველოსთვის იქნება ისეთი მთავრობის ყოლა, რომელიც ამას დაეთანხმება და დაჰყვება რუსეთის ზეწოლას.
რადიო თავისუფლება: გმადლობთ საკითხთან მიბრუნებისთვის, რადგან თავადაც მსურდა გაგრძელება საკითხით, რომელიც ეხება საქართველოში საკმაოდ აქტიურად განხილვად იდეას. ჩვენი მსმენელიც ხშირად სვამს კითხვებს ნატოში ინტეგრაციის იმგვარ გზაზე, როცა საქართველო ხდება ნატოს წევრი და ხელშეკრულების მე-5 მუხლი მყისიერად არ ვრცელდება საქართველოს რეგიონებზე - აფხაზეთსა და სამხრეთ ოსეთზე. ეს იდეა იწვევს საქართველოში საზოგადოების ინტერესს, მაგრამ აგრეთვე წარმოშობს შიშს, რომ, ასეთი სცენარის განხორციელების შემთხვევაში, საქართველო სამუდამოდ დაკარგავს ამ ტერიტორიებს. არსებულ ვითარებაში როგორ აფასებთ ამ იდეას - ის უფრო შესაძლებლობაა საქართველოსთვის, თუ საფრთხე?
რუსეთი არაფერს იგებს ოკუპაციით, თუკი საქართველო მაინც წარმატებული იქნება
კურტ ვოლკერი: ამ იდეას ვთვლი შესაძლებლობად. ტერიტორიები უკვე ოკუპირებულია. რუსეთს უკვე აღიარებული ჰყავს ისინი დამოუკიდებელ სახელმწიფოებად, სხვებს - არა.
ეს არის საქართველოს - როგორც ქვეყნის წინსვლის გზა, როცა გრძელვადიან პერსპექტივაში ამ ტერიტორიების რეინტეგრაცია დღის წესრიგში რჩება. ეს არის აშშ-ის პოლიტიკა, ეს არის ნატოს ყველა წევრის პოლიტიკა. რაც უფრო ძლიერი იქნება საქართველო ეკონომიკურად, პოლიტიკურად, უსაფრთხოების კუთხით, გლობალურ ეკონომიკაში, ევროკავშირში, ნატოში ინტეგრაციის კუთხით, მით უფრო მიმზიდველია ის აფხაზეთსა თუ სამხრეთ ოსეთში მცხოვრები ადამიანებისთვის, რომ მათ მოუნდეთ საქართველოსთან რეინტეგრაცია.
ეს დაუკარგავს რუსეთს მოტივაციას ოკუპირებული ჰქონდეს ეს ტერიტორიები. რუსეთი არაფერს იგებს ოკუპაციით, თუკი საქართველო მაინც წარმატებული იქნება.
ვფიქრობ, ეს არის წინსვლის შესაძლებლობა საქართველოს არაოკუპირებული 80%-ისთვის და ეს არის გზა, რომ ის კიდევ უფრო მიმზიდველი გახდეს, რომ დაიბრუნოს ოკუპირებული ტერიტორიები.
რადიო თავისუფლება: საქართველო არაერთი საგარეო გამოწვევის წინაშე დგას. თქვენ ერთხელ ბრძანეთ, რომ საქართველოს მხარდამჭერი გარე მოთამაშეებისთვის ძალიან რთულია დაეხმაროს ქვეყანას, როცა მისი საზოგადოება, პოლიტიკური სცენა ასე დაყოფილია. ამ კონტექსტში როგორ აფასებთ მომავალ საპარლამენტო არჩევნებს საქართველოში და იმას, რომ ის იყოს წარმატებული: დემოკრატიული, სამართლიანი და თავისუფალი?
კურტ ვოლკერი: ყველაზე მნიშვნელოვანია არჩევნების პროცესი იყოს თავისუფალი, სამართლიანი. დააკვირდებიან, რომ საქართველოს ხალხს ჰქონდეს შესაძლებლობა გამოხატონ თავიანთი შეხედულებები და არჩევანი. ეს არის მნიშვნელოვანი.
როცა საზოგადოების დაყოფა ღრმაა, რთულია გარეთ მყოფმა ადამიანებმა განსაზღვრონ როგორ დაეხმარონ საქართველოს
რაც შეეხება შეკითხვის მეორე ნაწილს: მე ბევრი მეგობარი მყავს საქართველოში - ხელისუფლებაში, ოპოზიციაში, სამოქალაქო საზოგადოებაში - ყველგან. როცა მათ ვესაუბრები, ვხედავ, რომ ისინი ბევრ საკითხში თანხმდებიან, არა - ყველაფერში, მაგრამ - ბევრ რამეში, ისეთ მნიშვნელოვან საკითხებში, როგორებიცაა: დემოკრატია, ეკონომიკის განვითარება, ევროკავშირსა და ნატოში ინტეგრაციის სურვილი, აშშ-სთან ურთიერთობის გაღრმავება. შესაძლებელი რომ იყოს პარტიულ ჩარჩოებს მიღმა საქართველოს ეროვნულ ინტერესებთნ დაკავშირებულ საკითხებზე შეთანხმება, იმის მიუხედავად სახელისუფლებო პარტია ხარ თუ ოპოზიციური და დარჩეს აზრთა სხვაობა სხვა არაერთ საკითხზე, იქნებოდა ძალიან სასარგებლო მეგზური საერთაშორისო თანამეგობრობისთვის. ვინაიდან, როცა საზოგადოების დაყოფა ღრმაა, რთულია გარეთ მყოფმა ადამიანებმა განსაზღვრონ როგორ დაეხმარონ საქართველოს. თუმცა, მე კარგად ვიცნობ ამ ქვეყანას და ვფიქრობ, რომ ის არც ისე დაყოფილია.
რადიო თავისუფლება: აღარ ფიქრობთ, რომ ასეა? საპრეზიდენტო არჩევნებისას სხვაგვარად აფასებდით.
კურტ ვოლკერი: პოლიტიკურად ძალიან დაყოფილია - ხელისუფლების მომხრეებად, მოწინააღმდეგეებად... მაგრამ, შინაარსს თუ განვიხილავთ, რაზეც ხშირად არ გვესმის, იმაზე მეტი თანხმობა არსებობს, ვიდრე ადამიანებს ჰგონიათ.
რადიო თავისუფლება: მინდა, მთიანი ყარაბაღის შესახებ გკითხოთ. ჩვენ ის გვაღელვებს. ვისმენთ მრავალგვარ ანალიზს, ახსნას, მაგრამ ვხედავთ, რომ ვითარება არის ძალიან კრიტიკული და არა მხოლოდ საქართველოსთვის ან რეგიონისთვის. შეგიძლიათ დაგვეხმაროთ ვითარების გაგებაში? მესმის, შეზღუდული დრო გაქვთ ამისთვის, მაგრამ მაინც. ვის რისი გაკეთება შეუძლია? საქართველომ და არაერთი სხვა ქვეყნის ლიდერებმა შესთავაზეს მხარეებს პლატფორმა და ა.შ. მოლაპარაკებებისთვის, თუმცა, მესმის, რომ მთავარი არ არის, სად შეხვდებიან მხარეები ერთმანეთს სალაპარაკოდ, არამედ გარემოებებია მნიშვნელოვანი.
ეს დაპირისპირება სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის სრულმასშტაბიან ომში თუ გადაიზრდება, იქნება კატასტროფა ორივე ქვეყნისთვის და იქნება კატასტროფა საქართველოსთვის
კურტ ვოლკერი: თუმცა, ადგილზე შეთანხმებაც საჭიროა. საქართველო ორივე ქვეყნის მეზობელია და ორივესთან კარგი ურთიერთობა აქვს. ამიტომ, ვფიქრობ, საქართველოს აქვს განსაკუთრებული როლი, როგორც პოტენციურ ადგილს და ქვეყანას, რომელსაც შეუძლია ორივე მხარეს დაელაპარაკოს და მათი კარგად გაიგოს.
თუკი შეხედავთ როგორ უდგება ევროკავშირი ბელარუსის საკითხს, დაინახავთ, რომ ის დიდწილად ეყრდნობა ლიეტუვას, რადგან ლიეტუვას აქვს ძალიან მჭიდრო კავშირები ბელარუსთან და ამ ქვეყნის კარგი ცოდნა. მგონია, რომ საქართველოს შეუძლია იმავე როლის შესრულება სომხეთსა და აზერბაიჯანთან მიმართებით.
მეორე საკითხი ის გახლავთ, რომ საფრთხეები ძალიან რეალურია. ეს დაპირისპირება სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის სრულმასშტაბიან ომში თუ გადაიზრდება, იქნება კატასტროფა ორივე ქვეყნისთვის და იქნება კატასტროფა საქართველოსთვის. არავის სურს ეს მოხდეს და არა მგონია, მოხდეს. ბევრი მოუწოდებს მხარეებს ცეცხლის შეწყვეტისკენ, დამშვიდებისა და მოლაპარაკებებისკენ, რაც უნდა შედგეს კიდეც.
მესამე - შეუძლებელია რუსეთის როლის დაკნინება ამ ყველაფერში. ვფიქრობ, რუსეთმა ხელი შეუწყო ამ კრიზისის ესკალაციას - რიტორიკით იქნება ეს თუ იარაღის მიყიდვით, მიწოდებით სომხეთისთვის და ვფიქრობ, აზერბაიჯანმა მოახდინა ამაზე რეაგირება, მოახდინა ესკალაცია და ახლა ვხედავთ, რომ რუსეთი ცდილობს მშვიდობისმყოფელის როლის თამაშს. ჯერ კრიზისი შექმნა და ახლა ცდილობს პროცესის შენელებას.
რადიო თავისუფლება: დიახ, მოლაპარაკებებისკენ მოუწოდებს მხარეებს.
კურტ ვოლკერი: უნდა გვესმოდეს, რომ ეს არის რუსეთის ცინიკური მცდელობა, ყურადღება გადაიტანოს სხვა საკითხებიდან, იმავე ბელარუსიდან და თავად რუსეთში არსებული ვითარებიდან.
