წეროვნის დევნილთა დასახლებიდან ზემო წეროვანში მიტოვებული სათბურის სანახავად მივდივართ მე, მარიამი, მარიამი, კესო, ოლიკო და თათია.
იშვიათად, მაგრამ როცა სკოლას აცდენენ გოგოები, აქ ამოდიან.
თუკი მათი მშობლებისთვის წეროვანი დევნილთა დასახლებაა, მათთვის სახლია, დაბადების ადგილი.
„ზუსტად ისეთივე სახლი, როგორც ჩემი კოტეჯი“, - მეუბნება მარიამი.
"ნუ უსმენ ხალხს!" - წარწერა მაღაზიის კედელზე წეროვანში
მარიამ ბალხამიშვილი, 14 წლის
მისი მშობლები 2008 წლის 14 აგვისტოს წამოვიდნენ სოფელ ჭორჭოხიდან.
ცხინვალში მარიამის ბებო და პაპა დარჩნენ. ნაცნობებისგან განსხვავებით, მათი სახლი არ დანგრეულა. ბავშვობის ნახევარი იქა აქვს გატარებული, ზაფხულობით მიდიოდა.
"ახლა საბუთებია პრობლემა და ვერ ჩავდივარ. ისე, საბუთიც რომ მქონდეს, თვეში მხოლოდ 10 დღით თუ გადავალ... ჩვენი ცხოვრება წეროვანს ჰგავს" - მეუბნება მარიამი.
წეროვანში 14 წლის გოგო-ბიჭებისთვის გასართობ ადგილს ვერ იპოვით. არც კინოთეატრია და არც რამე სხვა ადგილი, სადაც ახალგაზრდები შეიკრიბებიან.
„არჩევანი როცა არ გაქვს და სულ ერთ ადგილზე გიწევს ყოფნა, კარგი როგორ შეიძლება იყოს?!… წეროვანს ბევრ გასართობ სივრცეს დავამატებდი, ჩემი ნება რომ იყოს”.
ოლიკო ჭულუხაძე, 14 წლის
ოლიკოს დედ-მამა სოფელ აჩაბეთიდან 8 აგვისტოს დილით წამოვიდა.
„მახსოვრობა 4 წლიდან მაქვს და ის მახსოვს, რომ თავიდან აქ ყველაფერი ბანალურად ერთნაირი იყო. ნაბიჯ-ნაბიჯ გალამაზდა და გაიზარდა წეროვანი,” - ამბობს ოლიკო.
მისი მშობლები აჩაბეთიდან არიან, თვითონ იქ არასოდეს ყოფილა.
„აჩაბეთში ბებია დარჩა. ოსი მამა ჰყავდა და მისთვის შედარებით მარტივია გადმოსვლაც და იქ ცხოვრებაც,“ - ამბობს მარიამი.
იქაური სახლის ფოტოები ოჯახს არა აქვს. რაც რამე იყო, აჩაბეთში დარჩა, ვერ წამოიღეს. ოლიკომ მშობლებისგან იცის, რომ ორსართულიანი სახლი ჰქონდათ, ახალი გარემონტებული.
“სახლში ყოველთვის ერთ ამბავს იხსენებენ - მამიდაჩემი 13 წლის იყო, როცა აგვისტოს ომი დაიწყო. წამოსვლამდე ის და მისი თანატოლები სკოლის წინ ქართულ დროშას აკრავდნენ, მაგ დროს გაარტყა სნაიპერმა ტყვია, ვერ გადაარჩინეს“.
„უკვე დიდები ვართ, მაგრამ ხანდახან დაჭერობანასაც ვთამაშობთ, კარაოკე მინდა ძაან რო იყოს. კულტურის სახლი კი გვაქვს და იმართება ხოლმე კონცერტები, მაგრამ იშვიათად ძალიან. აი, 26 მაისს, მაგალითად, და ეგეთ დღეებში,“ - ამბობს ოლიკო, რომლის ყველაზე დიდი გატაცება იაპონური ანიმეების ყურებაა.
მარიამ ჯაშიაშვილი, 14 წლის
მარიამის დედა, დეიდა, ბიძა, ბებია და ბაბუა 2008 წლის 8 აგვისტოს წამოვიდნენ სოფელ ძარწემიდან.
„ბევრ რამეს შევცვლიდი წეროვანში“, - მეუბნება მარიამი. მის უბანში ბევრი მიტოვებული შენობაა და სულ იმაზე ეფიქრება, რა კარგი იქნებოდა, იქ რომ ვინმეს ბიბლიოთეკა გაეხსნა. „მე და მარის ბევრჯერ გვილაპარაკია მაგაზე, რომ თუნდაც ჩვენ, ბავშვებს დაგვავალონ წიგნების მიტანა და ისე გაიხსნას ბიბლიოთეკა“.
წეროვნის დასახლებაში, რომელიც 2008 წელს აშენდა, ერთნაირ კოტეჯებში შეასახლეს ახალგორის რაიონიდან და დიდი და პატარა ლიახვის ხეობიდან დევნილები. ახლა აქ, სადაც სახლები უკვე განსხვავდება ერთმანეთისგან, 2000-მდე ოჯახი ცხოვრობს.
მარიამს ასარჩევად რომ ჰქონდეს საქმე, თბილისში წავიდოდა: „აქ გამოკეტილები ვართ …შეიძლება თბილისი დიდი ქალაქია და საშიში ადგილი, მაგრამ არც ესაა ნაკლები“.
„ღამე მაღაზიაში მარტო ვერ გამოვდივარ,“ - განაგრძობს ოლიკო.
მარიამი: ხო, თან ძაან უცნაურია, მაგრამ თვითონ ხალხიც დაძაბულია. მაგალითად, ახალგორელებსა და ხეობელებს არ აქვთ კარგი ურთიერთობა... აი, ჩემი ასაკის ბავშვებში ეგეთი რამეები არ არის. ალბათ იმიტომ, რომ აქ დავიბადეთ.
ოლიკო: აი, ამერიკა ავიღოთ, მაგალითად, აქ ოდნავ მოშიშვლებული რამე რო ჩაიცვა, მაგალითად, ტოპი… მაშინვე გაგაკრიტიკებენ, რაღაცნაირი თვალით შემოგხედავენ. [ამერიკაში] მაგაზე კრიტიკა ხომ დაუჯერებელია.
მარიამი: კიდევ სვირინგი უკვირთ. აი, მე, მაგალითად, მინდა რომ მქონდეს. მშობლისგან ავიღებ ნებართვას და გავიკეთებ.
ოლიკო: მე ანიმეებს ვუყურებ და მაქედან დავიხატავ რამეს. 18 წლის რომ გავხდები, მაშინ გავიკეთებ.
კესო და თათია 13 წლისები არიან. წეროვანში მათი დღეებიც ერთმანეთს ჰგავს: სკოლა, სკვერი, სახლი, ისევ სკოლა. ზაფხულში მხოლოდ სკვერი და სახლი.
კესო ოსეფაიშვილი, 13 წლის
კესოს მშობლებმა და დედმამიშვილებმა 2009 წლის იანვარში დატოვეს ახალგორი.
„საბუთი როცა მაქვს, ახალგორში გადავდივარ ხოლმე. პირველად 2017 წელს ჩავედი. 7 წლის ვიყავი და ახალგორში რომ შევედით, ვერ მივხდი, რომელი იყო ჩვენი სახლი. ძაან ემოციური იყო ბებოსთან ჩახუტება, სამი წლის უნახავი ვიყავი“.
აქ, წეროვანში, მისი გართობაც სკვერში მეგობრებთან ერთად სეირნობაა. ზოგჯერ სამაჯურებს აწყობენ ან მეზობელ წილკანში გადადიან ხოლმე.
„წეროვანი ძალიან მიყვარს, მაგრამ ახალგორი მირჩევნია. უცნაურია, მაგრამ სახლი მაინც იქაურობა მგონია,“ - ამბობს კესო.
კესოსაც წასვლა უნდა, მსოფლიოს გარშემო მოგზაურობა.
თათია ყოჩიშვილი, 13 წლის
თათიას მშობლებმა ახალგორი 2008 წლის 16 აგვისტოს დატოვეს.
„პროგრამისტობა მინდა. თუ აქ ისე ვერ ვისწავლე, როგორც მე მინდა, ალბათ, წავალ სხვა ქვეყანაში. თან აქ, წეროვანში, სად იპოვი ისეთ ადგილს, სადაც ტექნოლოგიურ ცოდნას მიიღებ“.
ამ თაობამ ომი მხოლოდ მოყოლით იცის, მაგრამ ომმა თავისი კვალი მათაც დაამჩნია.
ორი სკვერის და სკოლის ამარად დარჩენილი თაობა კი ომიდან 15 წლის შემდეგ წეროვანში თავის კვალს ტოვებს.
2008 წლის აგვისტოში რუსული აგრესიის შედეგად ცხინვალის რეგიონიდან და კოდორის ხეობიდან 31 000 დევნილისთვის 21 კომპაქტური დასახლება აშენდა. ეს მათი განსახლების პირველი და ძირითადი ადგილი იყო. მათ შორის წეროვანის დასახლება ყველაზე დიდია . ამჟამად იქ ახალგორის რაიონიდან და დიდი და პატარა ლიახვის ხეობიდან დევნილი 6600-მდე ადამიანი ცხოვრობს.
