“შუშანიკში” ამბავი ბროწეულების ქვეყანაში ხდება, რომელსაც ერთი მხედართმთავარი მართავს - შუშანიკი მისი ქალიშვილია და აი, როგორი გოგოა ის:
“შუშანიკს მტკიცე ნებისყოფა და თავისუფლებისმოყვარე ხასიათი ჰქონდა”.
ბროწეულების ქვეყანას ვაზის ქვეყანა ესაზღვრება - იქ კი ერთი ბატონია - ვარსქენი, რომელიც შუშანიკს გაცნობისთანავე უყვარდება… ასე იწყებს შუშანიკის ამბის თხრობას მწერალი თამთა მელაშვილი და მერე ამბავი ზუსტად ისე გრძელდება, როგორც ორიგინალ ტექსტშია, უბრალოდ, უფრო მარტივად, ისე, რომ ბავშვებმა იოლად გაიგონ.
“ბროწეულების და ვაზის ქვეყნების ეს ცოტა სტერეოტიპული სურათხატები საგანგებოდ გამოვიყენე - ვაზის ქვეყანა საქართველო და ბროწეულების ქვეყანა - სომხეთი, თუმცა, როცა ბავშვებს ეს ტექსტი წავაკითხეთ, ყველას სწორედ ეს დეტალი ამახსოვრდებოდა”, - ჰყვება თამთა მელაშვილი.
შეიძლება აქამდე ათასნაირად წარმოგედგინათ, როგორი სახე შეიძლება ჰქონოდა შუშანიკს, თუმცა ამ წიგნისთვის გმირები მარიამ საკნელაშვილმა დახატა და სწორედ მისმა შუშანიკმა შთააგონა მწერალი თამთა მელაშვილი.
“რომ დავინახე შემიყვარდა. არადა, თავიდან, როცა გამომცემელმა ნიკი თარხან-მოურავმა შუშანიკის ტექსტის დაწერა შემომთავაზა, უარი ვთქვი. არ ვიცოდი, როგორ უნდა დამეწერა და მინდოდა თუ არა საერთოდ ამ ამბავში გახვევა. თან ეს იმ პერიოდში ხდებოდა, როცა ჩვენთან აქტიურად მიდიოდა კამათი “შუშანიკის წამების” სასკოლო პროგრამიდან ამოღების შესახებ”, - იხსენებს თამთა რადიო თავისუფლებასთან საუბარში.
გამომცემლობა “ზოლიანი კატა” თავის ფეისბუკგვერდზე წერს, რომ „შუშანიკის“ ეს გამოცემა უმცროსი სასკოლო ასაკის ბავშვებისთვის შექმნილი წიგნია, ბევრი ილუსტრაციით და მარტივი ენით მოთხრობილი.
“მეხუთე საუკუნეში დაწერილი იაკობ ხუცესის კლასიკური ტექსტის ინტერპრეტაციით ვეცადეთ, ბავშვებისთვის გასაგები ენით გადმოგვეცა მოწამისა და ისტორიული პირის ამბავი, ბრძოლისა და თავდადების მნიშვნელობა. გაგვეცნო მათთვის შუშანიკი, როგორც თავისუფლებისა და ქედუხრელობის სიმბოლო”.
ნიკი თარხან-მოურავი რადიო თავისუფლებას უყვება, რომ “შუშანიკის” გამოცემის იდეა გაჩნდა ბოლონიის საბავშვო წიგნის ბაზრობაზე, სადაც ერთი ძალიან კარგი იტალიური გამომცემლობის სტენდთან მსგავსი გამოცემები ნახეს - ეს იყო წიგნები წმინდანებზე, ბავშვებისთვის.
“ვიფიქრეთ, ვისზე შეიძლება გაგვეკეთებინა ასეთი წიგნი და გადავწყვიტეთ, რომ ეს ყოფილიყო შუშანიკი”.
ნიკი თარხან-მოურავი გვეუბნება, რომ საქართველოში ისტორიულ ამბებსა თუ გმირებზე ბავშვებისთვის შექმნილი მსგავსი წიგნები უფრო შემეცნებითი ხასიათისაა და არა თხრობითი ფორმის. მათი “შუშანიკი” კი ზღაპარივით ამბავი გამოვიდა.
“როცა შუშანიკი ავირჩიეთ, უფრო ისტორიულ ფიგურაზე გვქონდა სწორება და არა წმინდანზე. არც სკანდალის მოლოდინი გვქონია და წიგნის წაკითხვის შემდეგ გამოხმაურებებსაც დადებითს ველით”, - ეუბნება “ზოლიანი კატის” დამფუძნებელი რადიო თავისუფლებას.
თავად თამთა მელაშვილს “შუშანიკის წამება” ბოლოს დაახლოებით ათი წლის წინათ ჰქონდა გადაკითხული. “შუშანიკზე” მუშაობისას ტექსტს კიდევ ერთხელ მიუბრუნდა, ლეილა ბერიაშვილისეული ადაპტირებული ვერსიაც გადაიკითხა, რომელიც ქარჩხაძის გამომცემლობამ გამოსცა და საბოლოოდ, გადაწყვიტა, რომ მის “შუშანიკს” ზღაპრის ფორმა ექნებოდა.
“ცხადია, კანონიური ზღაპრის ფორმებს ბოლომდე ვერ დავიცავდი, მაგრამ თავად ორიგინალი ტექსტი გვაძლევს ამ ამბის ასე მოთხრობის შესაძლებლობას. გვყავს კეთილი და ბოროტი გმირები, არის კონფლიქტი, რაღაც ჯადოსნური უნდა მოხდეს და ხდება კიდეც, რადგან ამ ამბის ჯადოსნურობა შუშანიკის თავდადება და თავგანწირვაა”.
თამთა მელაშვილი გვიყვება, რომ სურდა ტექსტი პოლიტიკურად გამართულიც ყოფილიყო - ბავშვებისთვის მოეყოლა, როგორი გადაჯაჭვულია ერთმანეთზე სომხეთის და საქართველოს ბედი, ისტორია. მოეთხრო მათ მეზობლობაზე და იმაზეც, როგორ იბრძოდნენ ერთად დიდი, ბოროტი ძალების წინააღმდეგ.
“მაშინვე არა, მაგრამ მერე, როცა წერა დავასრულე, ამ წიგნს სხვა შინაარსი შესძინა იმ ამბებმა, რაც დღეს ჩვენს ქვეყანაში ხდება. მაგალითად, მზია ამაღლობელის ამბავს ძალიან ბევრი ადარებდა შუშანიკის თავდადებას და ვფიქრობ, კარგი შესაძლებლობაა, ბავშვებს ამ წიგნით აუხსნა, როგორია იდეისთვის თავგანწირვა. რას ნიშნავს იმისთვის თავდადება, რისიც გჯერა. როგორია ამ ყველაფერში იყო ღირსეული, გიყვარდეს შენი სარწმუნოება და ის ბოლომდე დაიცვა”.
“შუშანიკის” ტექსტი ორიგინალის შინაარსთან მაქსიმალურად მიახლოებულია და ტექსტში ზედმეტი ინტერპრეტაციები არ არის. თამთა მელაშვილი ფიქრობს, რომ ეს წიგნი ბავშვებს ისტორიის უკეთ გაგებაში და რაც მთავარია, შუშანიკის შეყვარებაში დაეხმარება.
“ჩემი აზრით, დიდი ბოროტება იქნება, სკოლის პროგრამიდან “შუშანიკის წამება” რომ გააქრონ. უბრალოდ, იმაზე უნდა ვიფიქროთ, უკეთესად როგორ ვასწავლოთ. რა მეთოდებით. ეს წიგნიც მგონია, რომ ამ გზაზე გადადგმული ერთი ნაბიჯია".
ბავშვებისთვის დაწერილ შუშანიკს სოციალურ ქსელში უკვე გამოუჩნდნენ კრიტიკოსები - ზოგიერთი მათგანი შუშანიკის ამბის ასე მოთხრობას “წმინდანების დამდაბლებად” მიიჩნევს და არც ჰაგიოგრაფიული ტექსტის გამარტივება არ მიაჩნია სწორად. თამთა მელაშვილი ამბობს, რომ აზრის გამოხატვის უფლება ყველას აქვს, მაგრამ აჯობებს, “შუშანიკი” წაკითხვის შემდეგ შეაფასონ.
“შუშანიკის წამებას” („წამებაჲ წმიდისა შუშანიკისი დედოფლისაჲ“), ქართულ სკოლებში მეათე კლასში ასწავლიან. ეს ჩვენამდე მოღწეული უძველესი ქართული ორიგინალური ძეგლია, რომლის ავტორიც არის იაკობ ცურტაველი (ხუცესი), V საუკუნის II ნახევრის ქართველი მწერალი, ჰაგიოგრაფი, რომლის შესახებ ცნობებს ინახავს მისივე ნაწარმოები, რომლიდანაც ჩანს, რომ ის ყოფილა ვარსქენ პიტიახშის კარის მღვდელი, შუშანიკთან დაახლოებული პირი, ქართლის პიტიახშის კარზე.“შუშანიკის წამებაში” მოთხრობილია, როგორ უარყო ქართლის პიტიახშმა ვარსქენმა თავისი სარწმუნოება, სპარსელთა გულის მოსაგებად მიიღო მაზდეანობა, ხოლო ქრისტიანობის ერთგულებისათვის აწამა მეუღლე, შუშანიკი.
