დიტერ კელერი ერთ-ერთი იყო მილიონობით ნაცისტ ჯარისკაცს შორის, რომლებიც საბჭოთა კავშირში შეიჭრნენ 1941 წლის ზაფხულში. ოპერაციას კოდური სახელი იყო „ბარბაროსა“.
კელერი (ზევით) ომში გადარჩა და სამოქალაქო ცხოვრებას დაუბრუნდა. მან მოახერხა, მალულად გადაერჩინა ფოტოსურათები, რომლებზეც აღბეჭდავდა ომში ნანახ საშინელებებს..
ეს სურათები კელერის გარდაცვალებამდე გასაიდუმლოებული იყო.
2010 წელს ფოტოების შესახებ შეიტყო ერთმა კოლექციონერმა, რომელმაც მოახერხა 201 ფოტოსურათი შეესყიდა. ისინი თავდაპირველად კელერის ქალიშვილმა მიჰყიდა ერთ-ერთ ხელოვნების გალერეას. ახლახან გერმანიის პატარა გამომცემლობამ ფოტოები გამოსცა წიგნად, სახელწოდებით „ომის თვალი“ (“Das Auge des Krieges”).
არცერთ ფოტოს არ მოეპოვება წარწერა, მაგრამ ანა დრუგამ და თომას გუსტმა, რომლებმაც გამოსცეს წიგნი, რადიო თავისუფლებას უთხრეს, რომ კელერი დღევანდელი უკრაინისა და ბელარუსის ტერიტორიაზე მსახურობდა ჯარში.
როგორც გამომცემლები ამბობენ, ვარაუდობენ, რომ კელერს შეუყვარდა ქალი, რომელიც ნაცისტებს თარჯიმნობას უწევდა უკრაინაში.
შესაძლოა თარჯიმანთან ეს სახიფათო რომანი იყოს იმის ახსნა, თუ როგორ შეიძინა საბჭოთა წარმოების ფოტოაპარატი და ფირები ფოტოების ფარულად გადასაღებად. ფრონტის ხაზზე ნაცისტური „ოპერაციების“ გადაღება აკრძალული იყო.
კელერი იყენებდა 35-მილიმეტრიან კამერა „ფედ“-ს (სურათზე), რომელიც გამოშვებული იყო უკრაინის სსრ-ში და ფელიქს ედმუნდის ძე ძერჟინსკის სახელს ატარებდა. ბოლშევიკი ლიდერი, „რკინის ფელიქსი“, სათავეში ედგა სისხლიან უშიშროების სამსახურს, „ჩეკას“, რომელიც მოგვიანებით კგბ-დ იქცა.
უკრაინელთა ნაწილი თავდაპირველად მიესალმა ნაცისტების ინტერვენციას. მას შემდეგ, რაც 1930-იანი წლების დამდეგს უკრაინაში იოსებ სტალინის პოლიტიკამ მასობრივი შიმშილობა, ჰოლოდომორი, გამოიწვია, ზოგნი ფიქრობდნენ, რომ მათი მტრების მტერი მათი მეგობარი იყო.
მაგრამ საშინელი რეალობა ის იყო, რომ ნაცისტები ევროპაში სლავი ხალხის დიდი ნაწილის გაჟლეტას გეგმავდნენ, რათა მათ ადგილას „რასობრივად აღმატებულები“ დაესახლებინათ.
კელერის ბევრი ფოტო ერთობ რეალისტურად ასახავს სისასტიკეს და მათ აქ ვერ ვაქვეყნებთ. მათში გამოსჭვივის სიკვდილითა და სისხლისღვრით ტკბობა და შთამბეჭდავია თავისი შემაძრწუნებელი ესთეტიკით.
კელერის ცხოვრების შესახებ ერთადერთი წყარო მისი ქალიშვილია, რომლის თქმით, მამამისი ომში მხოლოდ ადმინისტრაციულ ფუნქციას ასრულებდა. ამიტომ ძნელია დაზუსტებით იმის თქმა, რა კონკრეტულ დავალებებს ასრულებდა ის ომის დროს და მონაწილეობდა თუ არა იმ სიმხეცეში, რასაც ფირზე ასახავდა.
გუსტის თქმით, ომამდე კელერი ნაცისტური რეჟიმისადმი შეფარულ წინააღმდეგობაში მონაწილეობდა, „რამდენადაც შეეძლო დიქტატორულ რეჟიმში ცხოვრების პირობებში.“
გუსტი ჰყვება, რომ 1930-იანი წლების დამდეგს კელერი აწყობდა იატაკქვეშა შეხვედრებს, რომლებშიც მონაწილეობდნენ ხელოვნების კოლექციონერები და ხელოვანები - ძირითადად ებრაელები, რომელთა ხელოვნება აკრძალული იყო. გუსტის აზრით, „ეს სრულიად საკმარისი იყო იმისთვის, რომ ის საკონცენტრაციო ბანაკში გაეგზავნათ.“
გუსტის თანახმად, ომის შემდეგ კელერი წლების განმავლობაში ეძებდა თარჯიმანს, რომელიც ომის დროს შეუყვარდა.
„ის მას დიდხანს ეძებდა, ვინაიდან ეს მისთვის დიდი დანაკარგი იყო. მაგრამ ქალს ვეღარასოდეს მიაკვლია,“ ამბობს გუსტი.
კელერი 1985 წელს, 76 წლის ასაკში გარდაიცვალა შტუტგარტში, პარკინსონის დაავადებით.