დავა პაპაშვილის და ვაშაკიძის კომპანიებს შორის, რომელსაც სამი წელი უშედეგოდ განიხილავდა რუსთავის სასამართლო, 2024 წელს თბილისის საქალაქო სასამართლომ დაჩქარებულად განიხილა და დეკემბერში პაპაშვილის ყველა მოთხოვნა დააკმაყოფილა.
“ადრე კრიმინალი მოდიოდა ქურდებით, ახლა მოსამართლეებით დაიწყეს საუბარი”, - უთხრა ვაშაკიძემ რადიო თავისუფლებას. “ჩვენს ოჯახს, ღვთის დიდი წყალობით, არ სჩვევია ოპონენტებთან უკანონო და უსამართლო მოპყრობა”, - ამბობს პაპაშვილი.
სარჩევი:
- ქათმის სკინტლის ისტორია მოკლედ
- ლაშა პაპაშვილი, მისი ბიზნესი და პოლიტიკური შეხედულებები
- რევაზ ვაშაკიძე, მისი ბიზნესი და პოლიტიკური შეხედულებები
- სასამართლოს პირველი გადაწყვეტილება რუსთავში
- სასამართლოს განსხვავებული გადაწყვეტილება თბილისში
- საეჭვო მტკიცებულებები
- დარღვევებით ჩატარებული ლაბორატორიული კვლევა
- „ეს არის ფურცელი“ - არააკრედიტებული ლაბორატორიის დასკვნა
- რამ დახოცა საქონელი?
- როგორ დაითვალა სასამართლომ ზარალი
- შეიძლება ფერმერი პირუტყვს სკინტლს აჭმევდეს?
- უსაფრთხოა რძის პროდუქტი?
- რას ამბობს “ყვარლის ბაგა”
- როგორ გაგრძელდება დავა
დავის არსი
ქათმის სკინტლის ისტორია მოკლედ
2018 წლის ზაფხულში საქართველოში ნედლი რძის მწარმოებელი უდიდესი ფერმის მფლობელი „ყვარლის ბაგა“ ქათმის ხორცის ყველაზე მსხვილ მწარმოებელ კომპანია “ჩირინას” შეუთანხმდა. “ჩირინას” პროდუქტი მაღაზიებში გექნებათ ნანახი - ქათმის ხორცი წარწერით: “ბიუ ბიუ”. “ყვარლის ბაგას” “ჩირინასგან” ქათმის ნაკელი უნდა ეყიდა.
ქათმის სკინტლი ერთ-ერთი საუკეთესო ორგანული სასუქია ნიადაგისთვის.
“ყვარლის ბაგამ” ერთი წლის განმავლობაში “ჩირინასგან” დაახლოებით 2700 ტონა ქათმის ნედლი, გადაუმუშავებელი ნაკელი შეიძინა.
ამ გარიგებიდან ერთი წლის თავზე, “ყვარლის ბაგა” პრეტენზიებით მიდის პარტნიორ კომპანიასთან - თქვენთან ნაყიდმა სკინტლმა, რომელსაც ძროხებს ვაჭმევდით, საქონელი დამიხოცა და 1,65 მილიონი ლარის ზარალი მომადგაო. “ჩირინამ” პრეტენზიები არ მიიღო. უთხრა, რომ ქათმის ნაკელს ის სასუქად ყიდდა და არა საკვებად.
2020 წელს ლაშა პაპაშვილის “ყვარლის ბაგამ” "ჩირინას" სასამართლოში უჩივლა. კომპანიებს შორის ხანგრძლივი სასამართლო დავა დაიწყო.
მოდავე მხარეები
ლაშა პაპაშვილი, მისი ბიზნესი და პოლიტიკური შეხედულებები
“ქართული ოცნების" დამსახურებაა, რომ მშვიდობა გვაქვს, ეკონომიკა ვითარდება… ქვეყანა მიჰყავს ევროპაში, ვინმე ასე არ ფიქრობს?...უნდა ვაპატიოთ შეცდომები, ჩვენი წინამძღოლი ვინცაა, უნდა ვაპატიოთ… ბიძინა ივანიშვილი უკვე შევიდა ისტორიაში, დღესვე რომ დაასრულოს მოღვაწეობა… ჩვენს ქვეყანას ომი ააცილა…” - თქვა ლაშა პაპაშვილმა 2024 წლის 30 დეკემბერს BMG-სთან ინტერვიუში. 4,7-მილიონიანი დავა ამ დროს მას ახალი მოგებული ჰქონდა.
57 წლის პაპაშვილი “რედიქს ჯგუფის” ერთ ერთი დამფუძნებელი და ხელმძღვანელია.
ეს ჯგუფი აერთიანებს უძრავი ქონების, ჰორეკის (hotel/restaurant/café) და აგრობიზნესის მიმართულებებს.
მათივე ვებგვერდის მიხედვით, ”რედიქსი” მართავს დაახლოებით 100 მლნ დოლარის უძრავ ქონებას.
ლაშა პაპაშვილი არის 40-ზე მეტი კომპანიის მეწილე ან ხელმძღვანელი.
ამ კომპანიებიდან ერთ-ერთია “ყვარლის ბაგა” - საქონლის ფერმა ყვარელში, რომელშიც ბიზნესმენმა 12 წლის წინ 25 მილიონი დოლარი ჩადო. დღეს „ყვარლის ბაგას“ 3000-ზე მეტი ძროხა ჰყავს და დღეში დაახლოებით 45 ტონა ძროხის ნედლ რძეს აწარმოებს.
„ყვარლის ბაგის“ რძეს ყიდულობენ “სანტე”, “სოფლის ნობათი”, “აგროჰაბი” და “ყვარლის ბაგის” შვილობილი “რძის ლაბორატორია”.
პაპაშვილის საქონლის ფერმას სახელმწიფო პროგრამებიდან - სოფლის მეურნეობის სხვადასხვა სახელმწიფო პროექტიდან არაერთი დაფინანსება აქვს მიღებული.
ბიზნესმენის ძმა სულხან პაპაშვილი შევარდნაძის ხელისუფლების დროს სახელმწიფო დაცვის სპეციალურ სამსახურს ხელმძღვანელობდა, დღეს ისიც მსხვილი ბიზნესმენია.
ძმები ღიად უჭერენ მხარს „ქართული ოცნების“ ხელისუფლებას.
რევაზ ვაშაკიძე, მისი ბიზნესი და პოლიტიკური შეხედულებები
კომპანია “ჩირინას” დამფუძნებელი და ხელმძღვანელი რევაზ ვაშაკიძე, 70 წლის ბიოლოგი, საქართველოს და რუსეთის ორმაგი მოქალაქეა. ბიზნესი მან რუსეთში დაიწყო, საქართველოში 2007 წელს დაბრუნდა. ქვეყანაში უმსხვილესი მეფრინველეობის ფაბრიკა, რომლის შექმნასა და ამუშავებაზე 150 მილიონი დოლარი დახარჯა, 2012 წელს გახსნა.
“ბიუ ბიუს” პროდუქცია დღეს საკვები პროდუქტების თითქმის ყველა მაღაზიაში იყიდება და ექსპორტზე გადის აზერბაიჯანსა და სომხეთში.
ვაშაკიძე ხშირად აკრიტიკებს ხელისუფლებას. 2024 წლის საპარლამენტო არჩევნების დღეს მან BMG-ს ეთერში თქვა: “ბოლო ორი წლის განმავლობაში მთავრობისა და პარლამენტის მიერ მიღებული იქნა ისეთი გადაწყვეტილებები, რომლებიც საქართველოს აშორებს ევროპისგან და ამერიკისგან, ეს ალბათ ყველა ქართველისთვის მიუღებელია.”
ბოლოს ხელისუფლება კვლავ BMG-ს ეთერში გააკრიტიკა 2024 წლის 9 დეკემბერს. ბიზნესმენმა შინაგან საქმეთა მინისტრის, ვახტანგ გომელაურის და სხვა ჩინოვნიკების გადადგომა მოითხოვა, რუსთაველის გამზირზე პროევროპული აქციების მონაწილეების სასტიკი დარბევის გამო.
24 დეკემბერს თბილისის საქალაქო სასამართლომ მრავალმილიონიან დავაში მის წინააღმდეგ გამოიტანა გადაწყვეტილება.
დავა
სასამართლოს პირველი გადაწყვეტილება რუსთავში
2018 წლის შემოდგომაზე “ყვარლის ბაგის” უმსხვილესმა კლიენტმა „სანტემ“ პაპაშვილის ფერმის რძეში რამდენჯერმე აღმოაჩინა ანტიბიოტიკები და უკან დააბრუნა.
“ყვარლის ბაგამ” “ჩირინას” რუსთავის სასამართლოში უჩივლა - ფერმის რძეში ანტიბიოტიკები “ჩირინას” ნაკელიდან მოხვდაო. აღმოჩნდა, რომ საქონლის ფერმა ქათმის სკინტლს ძროხების საჭმელში ურევდა. სასამართლოს მასალების მიხედვით, ერთი ძროხა დღეში დაახლოებით 6-7 კილო ქათმის ნაკელს ჭამდა.
პაპაშვილის კომპანიამ რუსთავის სასამართლოში “ჩირინასგან” თითქმის 5 მილიონი ლარი მოითხოვა.
რუსთავის სასამართლო საქმეს თითქმის ერთ წელს განიხილავდა. მოსამართლე დიანა გოგატიშვილმა “ყვარლის ბაგის” მოთხოვნების მცირე ნაწილი დააკმაყოფილა, მიიჩნია, რომ მოთხოვნილი 4,7 მლნ ლარიდან "ჩირინას" მხოლოდ 65 ათასი ლარი უნდა აენაზღაურებინა, გაფუჭებული რძის საფასური.
რუსთავის სასამართლომ ვერ გამოკვეთა საქონლის დახოცვაში “ჩირინას” ბრალი.
ეს გადაწყვეტილება ორივე მხარემ სააპელაციო სასამართლოში გაასაჩივრა - “ჩირინა” დაკისრებულ 65 ათას ლარსაც უსამართლოდ მიიჩნევდა, “ყვარლის ბაგა” კი კვლავ 4,7 მილიონს ითხოვდა.
სააპელაციო სასამართლომ საქმე ხელახალი განხილვისთვის ისევ რუსთავის სასამართლოში დააბრუნა.
2024 წლის მარტში “ყვარლის ბაგამ” რუსთავის სასამართლოდან სარჩელი უკან გაიხმო, ორ თვეში კი იგივე მოთხოვნებით თბილისის საქალაქო სასამართლოს მიმართა.
სასამართლოს განსხვავებული გადაწყვეტილება თბილისში
“ჩირინას” მფლობელი რადიო თავისუფლებას ეუბნება, რომ დავის თბილისში გადატანა ცუდად ენიშნა. მისი თქმით, ეჭვი გაუჩნდა, რომ ძმები პაპაშვილები დავის გადასაწყვეტად ხელისუფლებასთან კავშირების გამოყენებას აპირებდნენ.
თბილისის საქალაქო სასამართლომ “ყვარლის ბაგის” ყველა მოთხოვნა დააკმაყოფილა - დავა, რომელიც მანამდე ორ სასამართლოში თითქმის სამ წელს იხილებოდა, შვიდ თვეში დაასრულა, “ჩირინასთვის” 4,7 მლნ ლარის დაკისრებით.
თბილისის საქალაქო სასამართლოს მოსამართლე ლიანა კაჟაშვილი თავის გადაწყვეტილებაში დაეყრდნო “ჩირინასა” და “ყვარლის ბაგას” შორის 2019 წელს გაფორმებული ხელშეკრულების ერთ მუხლს.
ამ მუხლში ეწერა, რომ "ჩირინას" ნაკელი “არ უნდა შეიცავდეს აკრძალული ვეტერინარული პრეპარატების ნარჩენებს”.
“ყვარლის ბაგამ” სასამართლოს წარუდგინა ლაბორატორიული დასკვნები, რომლებშიც წერია, რომ ნიმუში, რომელსაც კვლევა ჩაუტარდა, ანტიბიოტიკ ტეტრაციკლინს შეიცავდა.
ამ დასკვნაზე დაყრდნობით, თბილისის საქალაქო სასამართლოს მოსამართლემ ჩათვალა, რომ ხელშეკრულება დაირღვა, ანტიბიოტიკიანმა ნაკელმა კი რძეც გააფუჭა და ერთი წლის განმავლობაში 200-მდე ძროხაც დახოცა, სასამართლომ “ჩირინას” დახოცილი ძროხების საფასური და ახალი ძროხების ყიდვისთვის ბანკიდან აღებული სესხის პროცენტის გადახდაც დააკისრა.
„ჩირინამ“ ეს გადაწყვეტილება უსამართლოდ მიიჩნია.
საეჭვო მტკიცებულებები
რადიო თავისუფლებამ საქმის მასალები სრულად შეისწავლა, ესაუბრა დარგის არაერთ სპეციალისტს და იურისტებს - შეგროვებული მტკიცებულებებით ჩანს, რომ სასამართლოს გადაწყვეტილება არ იყო დასაბუთებული. ექსპერტები მიუთითებენ, რომ მოსამართლე “ყვარლის ბაგის” სასარგებლოდ იყო მიკერძოებული.
სასამართლომ გადაწყვეტილებები დააფუძნა “ყვარლის ბაგის” მტკიცებაზე, რომ “ჩირინას” ნაკელი „აკრძალული ვეტერინარული პრეპარატის ნარჩენებს“ შეიცავდა, მაშინ, როდესაც სასამართლოს მასალებში დევს სურსათის ეროვნული სააგენტოს ოფიციალური წერილი, რომ ნაკელში აღმოჩენილი ტეტრაციკლინი არ არის აკრძალული ვეტერინარული პრეპარატების სიაში. ამ ანტიბიოტიკს დღემდე ხშირად იყენებენ ფერმერები.
სასამართლოს მასალებში არსებული დოკუმენტებით ჩანს, რომ ტეტრაციკლინით თავად “ყვარლის ბაგის” ვეტერინარიც მკურნალობდა ძროხებს.
ტეტრაციკლინი და ზოგადად, ნებისმიერი ანტიბიოტიკი, დაუშვებელია რძეში, მაგრამ არ არსებობს სამართლებრივი დოკუმენტი, რომელიც ქათმის ნაკელში ანტიბიოტიკის არსებობას კრძალავდა.
“ჩირინას” მფლობელი საერთოდ უარყოფს ტეტრაციკლინის გამოყენებას თავის ქათმის ფერმაში. ამბობს, რომ სხვა მედიკამენტს იყენებდა.
სურსათის ეროვნული სააგენტოს წერილის მიხედვით, რომელიც ვაშაკიძემ რადიო თავისუფლებას მიაწოდა, 2018-19 წლებში, როცა “ყვარლის ბაგა“ “ჩირინას” ნაკელს ყიდულობდა, ფერმის ქათმები სურსათის ეროვნულმა სააგენტომ ლაბორატორიულად 5-ჯერ შეამოწმა და მათში ანტიბიოტიკი ტეტრაციკლინი არ აღმოუჩენია.
მაშინ როგორ აღმოჩნდა საქმის მასალებში ლაბორატორიის დასკვნა “ჩირინას” ნაკელში ტეტრაციკლინის კვალის შესახებ?
დარღვევებით ჩატარებული ლაბორატორიული კვლევა
“ჩირინას” მხარე ირწმუნება, რომ ლაბორატორიაში მათი ნაკელი არ მიუტანიათ. სასამართლოს მასალების მიხედვით, “ყვარლის ბაგამ” ნიმუში თავად წაიღო ლაბორატორიაში შესამოწმებლად, ისე რომ “ჩირინასთვის” არ უცნობებია.
სასამართლოში “ყვარლის ბაგამ” წარმოადგინა ნიმუშის აღების ოქმი, რომელსაც ხელს აწერენ “ყვარლის ბაგის” ვეტერინარი და სურსათის ეროვნული სააგენტოს წარმომადგენელი ყვარელში.
თუმცა მოგვიანებით სააგენტომ სასამართლოს წერილი გაუგზავნა, რომელშიც წერს, რომ ნიმუშის აღების დოკუმენტი არ არის მათი სააგენტოს გაცემული ოფიციალური დოკუმენტი.
ნიმუშის აღების და ლაბორატორიული კვლევის დოკუმენტები რადიო თავისუფლებამ აჩვენა ბიოფიზიკოსს, ლალი მაძღარაშვილს, რომელიც 30 წელზე მეტია, ლაბორატორიული ხარისხის სისტემების ინფრასტრუქტურის ექსპერტია.
ის 2003 წლიდან ჩართული იყო პროექტებში, რომლებითაც საქართველოში ლაბორატორიული ინფრასტრუქტურის მოწესრიგება და აკრედიტაცია ხდებოდა, 2013-16 წლებში იყო სოფლის მეურნეობის სამინისტროს ლაბორატორიის დირექტორი, დღემდე კერძო საექსპერტო პრაქტიკას ეწევა.
ექსპერტი გვიხსნის, რომ:
ნიმუშის აღებას აუცილებლად უნდა ესწრებოდეს ორივე მხარის წარმომადგენელი;
უნდა აღიწეროს საკვლევი ნიმუში - რა არის, რომელი პარტიიდან ხდება აღება და რა მეთოდოლოგიით კვლევისთვის;
ერთსა და იმავე დროს ერთი და იგივე პარტიიდან აღებული ნიმუშის რაოდენობა უნდა გაიყოს ორ ნაწილად და თითოეულ მხარეს ჰქონდეს შენახული შესაბამისი ტემპერატურული და სხვა გარემო პირობების დაცვით.
“ყვარლის ბაგამ” ნიმუში ამ წესების დარღვევით აიღო, ოფიციალურად არ მიმართა სურსათის ეროვნულ სააგენტოს, რომელსაც ნიმუშის აღების და გამოკვლევის მთავრობის დადგენილებით განსაზღვრული წესი აქვს და მათი მეთოდოლოგიით კვლევა უფრო სანდო იქნებოდა ყველა მხარისთვის.
„ეს არის ფურცელი“ - არააკრედიტებული ლაბორატორიის დასკვნა
წესების დარღვევით აღებული ნიმუში “ყვარლის ბაგამ” არააკრედიტებულ ლაბორატორიაში წაიღო, რაც შედეგებს კიდევ უფრო საეჭვოს ხდის.
ეს ბათუმის შოთა რუსთაველის სახელობის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ლაბორატორიაა.
ეს ლაბორატორია არააკრედიტებული იყო, ამას ადასტურებს საქმეში არსებული ოფიციალური უწყების წერილი.
არააკრედიტებული ლაბორატორიის კვლევა არასანდოა, ამბობს ექსპერტი.
ამ ტიპის კვლევებისთვის ლაბორატორიები უნდა აკმაყოფილებდნენ სტანდარტს ISO 17025 (საერთაშორისო სტანდარტი, რომელიც განსაზღვრავს მოთხოვნებს ლაბორატორიების კომპეტენტურობის, მიუკერძოებლობისა და ერთგვაროვანი მუშაობის უზრუნველსაყოფად), რაც რთული და ძვირადღირებული პროცესია.
“ეს ოქმი არ შეესაბამება მინიმალურ მოთხოვნებს, ამას ლაბორატორიული გამოცდის ოქმს ვერ ვუწოდებთ, ეს არის ფურცელი.
მონაცემები, რომელიც აქ არის მოცემული, არცერთ მოთხოვნას არ აკმაყოფილებს”.
“ამ ფურცელზე არ არის მითითებული, რომელი პროტოკოლით ჩატარდა გამოცდა, მითითებულია მხოლოდ ზოგადად მეთოდი, მითითებულია განზომილების ერთეული, არ არის მითითებული ნორმა, არ არის მითითებული კვლევის მეთოდი.
შენიშვნის გრაფაშია მითითებული, რომ სტანდარტული ნაერთი არ გვაქვს. რომელი სტანდარტით, რა იგულისხმება, გაუგებარია.
უპრეცედენტო შემთხვევასთან გვაქვს საქმე. ასეთ ფურცელზე თავს უფლებას აძლევდეს ვინმე, რაიმე გამოცდის ოქმი უწოდოს და გასცეს ლაბორატორიიდან, შეუძლებელია, სერიოზულად აღქმული იქნეს ეს ფურცელი ვინმესგან. ეს არის უპრეცედენტოდ არასერიოზული რამ, რასაც მე ვხედავ. როგორ შეიძლებოდა ამ დოკუმენტის ამ სახით საერთოდ გაცემა?!” - უთხრა ლალი მაძღარაშვილმა რადიო თავისუფლებას.
ამ დოკუმენტს ხელს ბათუმის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ქიმიის ფაკულტეტის პროფესორი ალეკო კალანდია აწერს, როგორც შესაბამისი განყოფილების უფროსი.
რადიო თავისუფლებასთან იგი ამბობს, რომ მხოლოდ კონსულტაცია გაუწიეს “ყვარლის ბაგას” და მათ გაცემულ აქტს არ აქვს პრეტენზია, რომ სასამართლო დაეყრდნოს.
კითხვაზე, ამ ლაბორატორიულ დასკვნას რატომ მოიხსენიებს, როგორც კონსულტაციას, პასუხობს: “ზუსტად იმიტომ მოვიხსენიებთ, რომ მას იურიდიული ძალა არა აქვს, ანუ საჩივრის დროს მას იურიდიული ძალა არა აქვს… ჩვენ სახელმწიფო უნივერსიტეტი ვართ, რომელიც იმართება გარკვეული წესების მიხედვით, მას აქვს თავისი იურიდიული სამსახური, იურიდიული სამსახური ერიდება, რომ დამატებით შევიდეს, აი, ესეთ პრობლემურ დავებში.”
აკრედიტაციის არქონაზე დასმულ შეკითხვას უნივერსიტეტის წარმომადგენელმა ასე უპასუხა: “ჩვენ ვეუბნებით პირდაპირ, ჩვენ აკრედიტაცია არა გვაქვს, ჩვენ ვართ თქვენი კონსულტანტები. ჩვენ გვიწერია, დავაფიქსირეთ ესა და ეს, ჩვენ მეტი თუ ნაკლები არის დასკვნის სახით, არ არის ეგ დაწერილი. დასკვნის სახით რომ ეწეროს, სწორედ ეს არის აკრედიტებული ლაბორატორიის კომპეტენცია. აი, ამ დროს აქვს დოკუმენტს იურიდიული ძალა, სხვა დანარჩენ შემთხვევაში ის არის საკონსულტაციო. დასკვნა არ წერია იქ.”
ალეკო კალანდია ამბობს, რომ “ყვარლის ბაგის” მიერ მიტანილ ნიმუშში ნამდვილად აღმოჩნდა ანტიბიოტიკი, თუმცა მისთვის უცნობი იყო, რომ მისი გაცემული აქტი სასამართლოზე უნდა წაეღოთ.
“ანტიბიოტიკი ნამდვილად აღმოჩნდა… ჩვენთვის არ იყო ცნობილი, რომ სასამართლოში აპირებდნენ ამის წაღებას.
ჩვენ ვეუბნებით პირდაპირ, ჩვენ აკრედიტაცია არა გვაქვს, ჩვენ ვართ თქვენი კონსულტანტები. ჩვენი გაცემული დოკუმენტაცია არის საკონსულტაციო, ვინ როგორ გამოიყენებს ამას, ეს მისი გადასაწყვეტია.
ჩემთან არ ჰქონია სასამართლოს კონსულტაცია, მე მოწმედ არ ვყოფილვარ, თორემ მე იქაც იგივეს განვაცხადებდი.”
თბილისის საქალაქო სასამართლოს მოსამართლე სწორედ ამ დასკვნას დაეყრდნო, როცა “ჩირინას” “ყვარლის ბაგის” სასარგებლოდ რამდენიმე მილიონი დააკისრა.
სპეციალისტების შეფასებით, მოსამართლემ კიდევ ერთი დაუსაბუთებელი გადაწყვეტილება მიიღო, როცა ლაბორატორიული კვლევის შედეგები მთელი წლის მიწოდებულ პარტიებზე გაავრცელა.
სასამართლოს მასალების მიხედვით, “ყვარლის ბაგამ” ნაკელის ნიმუში 2019 წლის 24 ივლისს აიღო ნაკელის ბოლო პარტიიდან, თუმცა მანამდე 185 სხვადასხვა პარტია ჰქონდათ შეძენილი და ათვისებული.
მოსამართლემ ერთ პარტიაზე ჩატარებული საეჭვო კვლევა მთელი წლის განმავლობაში ეტაპობრივად შეძენილ ყველა პარტიაზე გაავრცელა და მტკიცებულებების გარეშე ჩათვალა, რომ “ჩირინას” ნაკელის ყველა პარტია ანტიბიოტიკს შეიცავდა.
“აბსოლუტურად არავალიდურია ერთი პარტიიდან აღებული ნიმუშის შედეგების სხვა პარტიაზე გავრცელება. მით უმეტეს, როცა საუბარია ცოცხალ ორგანიზმზე, ფრინველზე და მისი ორგანიზმიდან გამოსული ნარჩენები წარმოუდგენელია, ერთნაირი იყოს წლის სხვადასხვა პერიოდში.
ცოცხალ ორგანიზმებს აქვთ ციკლი, პერიოდულობა, სეზონურობა. ამიტომ მათი ნაკელის სხვადასხვა პარტია იქნება განსხვავებული და სრულიად აბსურდულია, ერთი პარტიის ლაბორატორიული გამოცდის შედეგი გავრცელდეს სხვა პარტიებზე”, - ამბობს ექსპერტი
რამ დახოცა საქონელი?
არააკრედიტებული ლაბორატორორიის დასკვნაზე დაყრდნობით “ყვარლის ბაგა” 2019 წლიდან მოყოლებული ჯერ რუსთავის, შემდეგ კი თბილისის საქალაქო სასამართლოში ამტკიცებდა, რომ 2018-19 წლებში დაახლოებით 200 სული საქონელი დაეხოცა “ჩირინას” ნაკელის გამო.
რუსთავის სასამართლომ საქონლის დახოცვის ეს ვერსია არ გაიზიარა, გადაწყვეტილებაში მოსამართლემ დაწერა: “სასამართლოს მიაჩნია, რომ ამ მტკიცებულებებით არ დასტურდება, რომ ყვარლის ბაგაში პირუტყვის სიკვდილიანობის მიზეზი იყო ანტიბიოტიკის შემცველი საკვები დანამატით კვება…
ასევე არ დასტურდება, რომ ცხოველების სიკვდილის მიზეზი რაიმე კავშირშია ტეტრაციკლინის შემცველი საკვები დანამატით [ქათმის ნაკელით] კვებასთან.”
გაეროს სურსათის და სოფლის მეურნეობის ორგანიზაციის (FAO) საქართველოს წარმომადგენლობის ექსპერტი, ვეტერინარი მიხეილ სოხაძე რადიო თავისუფლებას ეუბნება, რომ “ანტიბიოტიკების მიმართ რეზისტენტობა არ ნიშნავს, რომ ანტიბიოტიკი კლავს. თუ ტეტრაციკლინის ჯგუფის მიმართ არის რეზისტენტული და აღნიშნული ჯგუფის ანტიბიოტიკი არ მოქმედებს, ეს იმას არ ნიშნავს, რომ სხვას ვერ იპოვი, თუმცა უნდა ჩაუტარდეს კვლევები - რომელ ანტიბიოტიკზეც არ არის რეზისტენტული, იმას იყენებ.
ვინც მსგავსი შეცდომა დაუშვა, სავარაუდოდ, ეს მომენტი გამოტოვა, არ ჩაატარა კვლევები”, - ამბობს ვეტერინარი.
თბილისის საქალაქო სასამართლოში “ყვარლის ბაგამ” წარადგინა ზოგადი საექსპერტო დასკვნა, რომელშიც წერია, რომ ანტიბიოტიკის ხანგრძლივმა მიღებამ შესაძლოა საქონელი ისე დაასუსტოს, რომ დაიხოცოს.
მხოლოდ ამ დასკვნას დაეყრდნო საქალაქო სასამართლო თბილისში. საქმის მასალებით დოკუმენტურად არ მტკიცდება, რომ ნაკელი, რომელსაც “ყვარლის ბაგის” ძროხები მთელი წლის განმავლობაში საკვებში შერეულს ჭამდნენ, მუდმივად ანტიბიოტიკით იყო გაჯერებული.
როგორ დაითვალა სასამართლომ ზარალი
დოკუმენტების მიხედვით, "ჩირინას" ნაკელს “ყვარლის ბაგა” ძროხებს ერთი წლის განმავლობაში აჭმევდა. სასამართლომ “ყვარლის ბაგის” მონაცემებზე დაყრდნობით ერთი წლის განმავლობაში დახოცილი და დაავადებული საქონლის შედეგად მიღებული ზარალი დააკისრა “ჩირინას”.
მანამდე რუსთავის სასამართლომ “ყვარლის ბაგის” ეს მოთხოვნა დაუსაბუთებლად მიიჩნია და ეს ასე ახსნა: “მოსარჩელე შპს “ჩირინასგან” საკვებ დანამატებს იღებდა 2018 წლის ივლისიდან, ხოლო ცხოველის სიკვდილის გამო ზიანის ანაზღაურებას მოითხოვს 2018 წლის აგვისტოს თვეში დახოცილი ცხოველების გამოც. მოსარჩელის მიერ წარმოდგენილ კვლევებში არ არის მითითებული იმის შესახებ, ანტიბიოტიკის ეს თვისება შესაძლოა ცხოველის სიკვდილის მიზეზი გახდეს ანტიბიოტიკის გამოყენებიდან მოკლე დროში.
კვლევებში არ არის მითითებული იმის შესახებ, რომ დროის თუნდაც მცირე მონაკვეთში ანტიბიოტიკის ჭარბი მოხმარება ცხოველის სიკვდილს იწვევს. ამდენად, გარდა იმისა, რომ არ დასტურდება 2019 წლის ივლისამდე მოპასუხისგან მიღებულ საკვებ დანამატში ანტიბიოტიკის არსებობა, ასევე არ დასტურდება, რომ ტეტრაციკლინის ჭარბად მიღება იწვევს ცხოველების სიკვდილს.”
თბილისის საქალაქო სასამართლომ კი, ჯერ მიიჩნია, რომ 1 წლის განმავლობაში საქონლის დახოცვის მიზეზი ”ჩირინას” ნაკელი იყო, შემდეგ კი სრულად დააკმაყოფილა “ყვარლის ბაგის” მოთხოვნა და “ჩირინას” დააკისრა გაფუჭებული რძის, დახოცილი საქონლის და ამ საქონლით მომავალში მიუღებელი შემოსავლის ჯამი, რაც 4,7 მლნ ლარი გამოვიდა.
შეიძლება ფერმერი პირუტყვს სკინტლს აჭმევდეს?
“ქათმის ფეკალიებით საქონლის კვება მსოფლიოში აპრობირებული მეთოდია”, - ასე უპასუხა მოსამართლის კითხვას რუსთავის საქალაქო სასამართლოში კომპანია “ყვარლის ბაგის” ვეტერინარმა, სასამართლოს სხდომის აუდიოოქმის მიხედვით. ვეტერინარმა ისიც თქვა, რომ პრობლემების დაწყებამდე ნაკელს ისე აჭმევდნენ საქონელს, არ ამოწმებდნენ.
მაშინ, როცა “ყვარლის ბაგის” ვეტერინარი სასამართლოს ამ ჩვენებას აძლევდა, ევროკავშირის ქვეყნებში ნაკელით ძროხების კვება დიდი ხნის აკრძალული იყო.
საქართველოს მთავრობის დადგენილება ნაკელის საკვებად გამოყენების აკრძალვის შესახებ 2023 წელს ამოქმედდა, ევროკავშირში კი დაახლოებით 20 წლის წინათ.
შესაბამისი ევროდირექტივის მიღების მიზეზი ცხოველური საკვებიდან, მათ შორის ქათმის ნაკელიდან, საქონლის და შემდეგ ადამიანების დაავადება და სიკვდილი გახდა.
FAO-ს ექსპერტი, ვეტერინარი მიხეილ სოხაძე რადიო თავისუფლებას უყვება, რომ ევროპაში ნაკელის საქონლის საკვებად გამოყენების აკრძალვა დაკავშირებულია ბრიტანეთში დაავადების გავრცელებასთან, რასაც 90-იან წლებში ადამიანების გარდაცვალება მოჰყვა.
“პირველი პრობლემა იყო ღრუბლოვანი ენცეფალოპათია 1992-93 წლებში ინგლისში, სადაც 100 ათასამდე დადასტურებული შემთხვევა იყო და 5 მილიონამდე პირუტყვი დახოცეს მაშინ. ეს გადამდებია ადამიანზე და სადღაც 200-მდე ადამიანის გარდაცვალების ფაქტია დადასტურებული. ეს იყო ნიშანი, რომ საკვებად ცხოველური ნარჩენის, მათ შორის ნაკელის, გამოყენებისთვის უნდა გადაეხედათ.
შემდეგი დიდი პრობლემა არის ის, რომ ექსკრემენტები, როგორც წესი, დაბინძურებულია, მათ შორის შეიძლება იყოს სხვადასხვა ბაქტერიები, სოკოები, განსაკუთრებით ისეთი საშიში ბაქტერია, როგორიც არის სალმონელა.
ბაქტერიები, ანტიბიოტიკები, ღრუბლოვანი ენცეფალოპათია შეიძლება ცხოველის რძიდან ან ხორციდან გადავიდეს ადამიანზე.
აქედან გამომდინარე მიიღო ევროკავშირმა 2002 წელს შესაბამისი დირექტივა, საქართველოში კი 2023 წელს შევიდა ძალაში მთავრობის შესაბამისი დადგენილება და აიკრძალა ნაკელის გამოყენება ძროხის საკვებად”, - უთხრა მიხეილ სოხაძემ რადიო თავისუფლებას.
ნაკელის საკვებად გამოყენების საფრთხეები დაადასტურა ამ საქმეზე რუსთავის სასამართლოში მოწმედ დაკითხულმა სურსათის ეროვნული სააგენტოს სპეციალისტმა თეა ოშხერელმა.
მან სასამართლოს უთხრა, რომ ქათმის ნაკელი შეიძლება შეიცავდეს ბევრ პათოგენს და ამიტომ აიკრძალა მისი გამოყენება ევროპაში და საქართველოშიც.
სპეციალისტებმა რადიო თავისუფლებას უთხრეს, რომ განსაკუთრებით საშიშია ნამჯაში არეული ნაკელით ძროხების კვება.
“ჩირინას” ნაკელი ნამჯაში იყო არეული, რადგანაც ქათმის ფერმაში სითბოსთვის იატაკზე ნამჯას ყრიდნენ და ექსკრემენტები დაახლოებით 40 დღის განმავლობაში გროვდებოდა ნამჯასთან ერთად და შემდეგ მიჰქონდა “ყვარლის ბაგას” და ძროხებს აჭმევდა.
“ნებისმიერი ქვეშსაფენი, ნამჯა იქნება ეს თუ ნახერხი, არის ბრწყინვალე, შესანიშნავი გარემო ბაქტერიების გამრავლებისთვის. ორგანიზმიდან გამოსულ ფეკალიაში, ექსკრემენტში ასეთ შემთხვევაში, ჩათვალეთ, რომ გეომეტრიული პროგრესიით იზრდება პათოგენების რიცხვი”, - ამბობს მიხეილ სოხაძე.
რადიო თავისუფლების მოძიებული ინფორმაციით, ნაკელის მთავარი უპირატესობა მისი სიიაფეა. სხვა მხრივ, თუნდაც ქერი ბევრად უსაფრთხო, სასარგებლო პროდუქტად მიიჩნევა, ვიდრე ნაკელი.
დოკუმენტების მიხედვით, “ყვარლის ბაგა” “ჩირინას” 1 კგ ნაკელში 5-6 თეთრს უხდიდა, იმ დროს თუნდაც ქერის საშუალო წლიური ფასი დაახლოებით 10-ჯერ ძვირი, 1 კგ 50 თეთრი იყო.
ჯამში "ყვარლის ბაგამ" “ჩირინასგან” 2700 ტონა ნაკელი იყიდა და ქერის ფასთან შედარებით, შესაძლოა, 1 წლის განმავლობაში 1 მილიონზე მეტი ლარი დაეზოგა.
უსაფრთხოა რძის პროდუქტი?
კანონით და მთავრობის შესაბამისი დადგენილებით, ძროხების უსაფრთხო კვებაზე პასუხისმგებელი ბიზნესოპერატორი, ანუ ამ შემთხვევაში “ყვარლის ბაგა” უნდა ყოფილიყო.
“ყვარლის ბაგა” აგებდა პასუხს პროდუქტის - რძის - ხარისხზეც, რაც პირდაპირ დამოკიდებულია იმაზე, რით კვებავდნენ ძროხებს.
სასამართლოში ფერმის ვეტერინარმა განაცხადა, რომ ერთი წლის განმავლობაში ძროხებს ისე კვებავდნენ “ჩირინას” ნაკელით, პრობლემების დაწყებამდე ლაბორატორიულად ერთხელაც არ შეუმოწმებიათ.
ვეტერინარის გამოკითხვის ოქმის მიხედვით, “ყვარლის ბაგა” იმ დროს საკუთარ წარმოებულ რძესაც არ ამოწმებდა ანტიბიოტიკებზე, ამიტომაც მასში ანტიბიოტიკი არა თავად ფერმამ, არამედ მისმა კლიენტებმა აღმოაჩინეს, რომლებიც ფერმის რძეს ყიდულობდნენ.
სასამართლოს მასალების მიხედვით, კომპანია “სანტემ” და “ვიმ-ბილ-დანმა” (“სოფლის ნობათი”) აღმოაჩინეს რამდენჯერმე ანტიბიოტიკი “ყვარლის ბაგის” რძეში.
“ყვარლის ბაგის” შესახებ 2018 წელს (იმ წელს, როცა “ჩირინას” ნაკელით ძროხების კვება დაიწყეს) გამოქვეყნებულ ერთ-ერთ სტატიაში ლაშა პაპაშვილი ამბობს, რომ მათი რძის მომხმარებლები ფლაგმანი კომპანიები "სანტე“, "აგროჰაბი“, "პეპსიკო“ (ანუ “ვიმ-ბილ-დანი”) არიან.
რადიო თავისუფლებამ ჩამოთვლილ კომპანიებს ჰკითხა, ამოწმებდნენ თუ არა “ყვარლის ბაგიდან” მიღებული რძის ყველა პარტიას და რამდენჯერ აღმოაჩინეს მასში ანტიბიოტიკი? ასევე იცოდნენ თუ არა, რომ რძის მიმწოდებელი იმ პერიოდში ევროპაში აკრძალულ საკვებს, ქათმის ნაკელს, იყენებდა ძროხების გამოსაკვებად.
კომპანია “სანტემ” მოგვწერა, რომ ამ საკითხზე კომენტარის გაკეთება არ სურთ.
“სოფლის ნობათის” მფლობელმა კომპანია “პეპსიკომ” მოგვწერა, რომ, "სამწუხაროდ, მაგ პერიოდის არქივი არ არის შენახული, კანონით, სამწლიანი ვადა ვრცელდება დოკუმენტების შენახვაზე. ზოგადად, თუ რძის ან ნებისმიერი ინგრედიენტის ხარისხი არ შეესაბამება “პეპსიკოს” დადგენილ სტანდარტსა და კანონმდებლობის მოთხოვნას, ჩვენი მხრიდან ასეთი ინგრედიენტი ხარვეზდება და წარმოებაში არ დაიშვება.”
კითხვაზე, იცოდნენ თუ არა, რომ რძის მიმწოდებელი იმ პერიოდში ევროპაში აკრძალულ საკვებს, ქათმის ნაკელს, იყენებდა ძროხების გამოსაკვებად, "პეპსიკომ" მოგვწერა, რომ - არა.
“აგროჰაბმა” გვიპასუხა, რომ იმ პერიოდში, როცა რძეს ყიდულობდნენ “ყვარლის ბაგისგან”, არ იცოდნენ, რომ ძროხებს ნაკელს აჭმევდნენ.
შემოწმებასთან დაკავშირებით კი ეს მოგვწერეს: “აგროჰაბი ყოველთვის, ყველა პარტიაზე ამოწმებს რძეს ანტიბიოტიკზე. დაფიქსირების შემთხვევაში რძეს არ ვღებულობთ. შემოწმების შესახებ ამ ხანდაზმულობის რეესტრი არ გვაქვს.”
სასამართლოს მასალების მიხედვით, ერთი წლის განმავლობაში კლიენტებმა “ყვარლის ბაგის” რძეში დაახლოებით 10-ჯერ აღმოაჩინეს ანტიბიოტიკების კვალი, მაგრამ არა რძის ყველა შესყიდულ პარტიაში.
თუ თბილისის საქალაქო სასამართლოს ლოგიკას მივყვებით და “ჩირინას” ნაკელის ყველა პარტია ანტიბიოტიკით იყო გაჯერებული, რით აიხსნება, რომ რძეში ხან იყო ანტიბიოტიკის კვალი, ხან - არა?
ამის მეცნიერული, ლაბორატორიული ახსნა “ყვარლის ბაგას” სასამართლოზე არ წარმოუდგენია, არც თბილისის საქალაქო სასამართლოს მოსამართლეს არ უცდია გამოკვლევა.
სასამართლოს მასალებით ირკვევა, რომ “ყვარლის ბაგა” თავადაც იყენებდა ანტიბიოტიკ ტეტრაციკლინს ძროხების სამკურნალოდ, სპეციალისტები რადიო თავისუფლებას უხსნიან, რომ ანტიბიოტიკის გამოყენების შემდეგ ძროხის რძე საკვებად არ გამოდგება დაახლოებით 8 დღის განმავლობაში. თუ “ყვარლის ბაგა” ამ ვადას ზუსტად არ დაიცავდა, ის რძეში აღმოჩნდებოდა. “ყვარლის ბაგაში” ამბობენ, რომ ამ ვადას ყოველთვის იცავდნენ.
რას ამბობს “ყვარლის ბაგა”
“ყვარლის ბაგის” დირექტორმა ნათია გარგულიამ კითხვებზე პასუხისთვის რადიო თავისუფლება დააკავშირა ლაშა პაპაშვილთან, კომპანიის მფლობელთან. ლაშა პაპაშვილმა ვიდეოინტერვიუზე უარი თქვა, მხოლოდ კითხვებზე წერილობით პასუხს დათანხმდა. პაპაშვილის პასუხები სრულად ნახეთ აქ:
პაპაშვილი წერს, რომ სწორედ “ჩირინას” ნაკელმა დააზარალა მილიონობით ლარით.
ის ამბობს, რომ მართალია, იმ დროს ევროკავშირის ქვეყნებში აკრძალული იყო ძროხების ნაკელით კვება, მაგრამ ქათმის ნაკელი პროტეინის იაფ წყაროდ მიიჩნია.
“ქათმის ნაკელი მსოფლიოში აღიარებულია პროტეინის იაფ წყაროდ. ამას ადასტურებს ევრორეგულაციები საქონლის საკვები დანამატების შესახებ.
მისი გამოყენება გარკვეული პერიოდის განმავლობაში მართლაც იყო აკრძალული, თუმცა 2021 წლიდან ევროკომისიის მიერ აკრძალვა მოიხსნა და ევროპის რიგ ქვეყნებში ქათმის ნაკელის გამოყენება დასაშვებია”, - წერს პაპაშვილი.
ეს ინფორმაცია რადიო თავისუფლებამ არაერთ წყაროსთან გადაამოწმა და გაარკვია, რომ ძროხების საკვებად ნაკელის გამოყენება ევროკავშირის ქვეყნებში კვლავ აკრძალულია, ცვლილებები შევიდა მხოლოდ ღორთან დაკავშირებით.
ლაშა პაპაშვილმა უპასუხა “ჩირინას” მფლობელის ბრალდებას სასამართლოში გავლენების გამოყენებასთან დაკავშირებით.
“მე არ მინდა დავიჯერო, რომ ბატონი რეზო ამას ამბობს, მაგრამ თუ ასეა ეს დიდი სირცხვილია მისთვის.
ჩვენს ოჯახს, ღვთის დიდი წყალობით, არ ჩვევია ოპონენტებთან უკანონო და უსამართლო მოპყრობა. დავის დაწყებიდან, ჩემი ინიციატივით, სამჯერ ვესტუმრე ბატონ რევაზს მოსარიგებლად და მიუხედავად ყველაფრისა, ეხლაც მზადა ვარ, აბსოლუტურად გონივრულ ფარგლებში მოველაპარაკო, სასამართლოს გარეშე, მედიატორის ჩართულობით, ან როგორც ბიზნესმენი ბიზნესმენს”, - წერს პაპაშვილი რადიო თავისუფლებას.
როგორ გაგრძელდება დავა
4,7 მილიონი ლარი, საკამათო გადაწყვეტილებით, “ჩირინას” მოსამართლე ლიანა კაჟაშვილმა დააკისრა. კაჟაშვილის ქმარი ამირან ძაბუნიძე უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეა. რადიო თავისუფლებას რამდენიმე წყარომ უთხრა, რომ მოსამართლეების ეს ოჯახი არასამთავრობოების მიერ “სასამართლო კლანად” მიჩნეულ ჯგუფთან არის დაკავშირებული.
“ჩირინას” მხარე მიიჩნევს, რომ ძმებმა ლაშა და სულხან პაპაშვილებმა “სასამართლო კლანის” დახმარებით მოიგეს პირველ ინსტანციაში ეს დავა.
“წავაგეთ იმიტომ, რომ ეს საქმე მოსამართლესთან იყო წინასწარ შეთანხმებული. ადრე როგორ იყო იცით, კრიმინალი მოდიოდა ქურდებით, ახლა მოსამართლეებით დაიწყეს საუბარი… ეს არის თანხის გამოძალვა მოსამართლეების მეშვეობით”, - ამბობს “ჩირინას” დამფუძნებელი რევაზ ვაშაკიძე.
